Μακρινό πλάνο

Δεν θέλω να κάνω αποτίμηση του έργου του Αγγελόπουλου, διότι δεν είμαι ο κατάλληλος αλλά και είναι άβολο αυτό για έναν καλλιτέχνη που ήταν τόσο κοντά μας επί σαράντα χρόνια, κοντά σ' αυτούς δηλ που ψάχνουν τον καλό κινηματογράφο, με την έννοια δηλ του κινηματογράφου που έχει κάτι να πει και δεν χαϊδεύει απλά τις αισθήσεις για να περάσει κάποιος ευχάριστα λίγη ώρα !
Πιστεύω ότι κάποιος τιμά το έργο ενός καλλιτέχνη όταν μιλάει για το έργο του. Και όταν απ' αυτό βγάζει συμπεράσματα, αξιολογεί , τοποθετεί.Και αυτό γινόταν με το έργο του Αγγελόπουλου.
¨Οταν πρωτοείδα την "Aναπαράσταση", νομίζω στην τηλεόραση,τη δεκαετία του 80, κατ' αρχάς μου έκανε εντύπωση η ρεαλιστικότητα που είχε ,σαν να επρόκειτο για ντοκυμαντέρ. Μετά, πέρασε μέσα μου όλη η πιεστική θλιμμένη ατμόσφαιρα των πέτρινων ερειπίων, των καμπουριασμένων γέρων και του παράπονου των ηπειρώτικων μοιρολογιών.  Η αφήγηση ήταν γρήγορη, με ρυθμό και έπαιζε με το χρόνο.
Το αποτέλεσμα ήταν δεμένο, σφιχτό και ξεκάθαρο στους στόχους του. Μακρινά πλάνα, εικόνες κοινωνιολογικής μελέτης.¨Ηταν φανερό ότι ο Αγγελόπουλος είχε αφομοιώσει όλη την Ευρωπαϊκή παράδοση του σινεμά και έδινε κάτι σημαντικό.
Σήμερα που ξαναβλέπω την "Αναπαράσταση" με κάποια διαφορετική ματιά και έχοντας εμπλουτίσει την κινηματογραφική εμπειρία μου, βλέπω καινούργια πράγματα σ' αυτή την ταινία που δεν τα είχα δει. Αυτό κυρίως που μ' εντυπωσίασε είναι ότι αποτελεί μια πρόταση για τον "κινηματογραφικό χρόνο" αλλά και για τον φιλοσοφικό χρόνο γενικότερα.
Το ίδιο το γεγονός του φόνου δεν αποτυπώνεται από το φακό, παρ'ότι το αντίθετο αφήνεται να διαφανεί ότι ανήκει στις προθέσεις του σκηνοθέτη. Αυτό θυμίζει λίγο Μπρεσόν.Το γεγονός περιγράφεται σα να μη συνέβη πραγματικά ! Την ίδια τακτική βέβαια ακολούθησε και σε άλλες ταινίες , όπως το "τοπίο στην ομίχλη" με τον βιασμό  του κοριτσιού. Αυτό βέβαια δεν συνέβη από συστολή ή από ηθική δέσμευση. Δεν υπολείπεται άλλωστε στην αποκάλυψη του τέρατος που ενυπάρχει στη ψυχή και αποτυπώνεται αποκαλυπτικά σε άλλα στιγμιότυπα. Αλλά συνέβη κατά τη γνώμη μου για να δείξει το εξής : ένα "άσχημο" γεγονός ή ένα γεγονός, όταν συμβαίνει μοιάζει να προκαλείται μοιραία και σχεδόν φυσικά, όταν όμως έχει ήδη συμβεί, τότε για τους πρωταγωνιστές μοιάζει σαν να μην έχει γίνει !.
¨Ετσι λοιπόν, βλέπουμε τη φόνισσα να τρέχει στα παιδιά της που παίζουν ανέμελα στην αυλή !
Είναι δυνατόν αυτή η ήσυχη γυναίκα που κοιτάζει τα παιδιά της και τη δουλειά της να έχει κάνει φονικό ? Είναι δυνατόν κάτω από την επιφανειακή ηρεμία και ηθική του χωριού να κρύβονται τέτοια πάθη και αγριότητα ? Είναι απίστευτο...
Το μόνο πράγμα που επικυρώνει την πραγματοποίηση του γεγονότος, είναι η απήχησή του στον κοινωνικό περίγυρο, στις έρευνες της αστυνομίας, αλλά και στις ψυχές των φονιάδων. Που πια έχουν αλλάξει.... ¨Οχι μόνο από τις μεθοδεύσεις του ανακριτή : μου είπε ο εραστής σου ότι ο φόνος ήταν δική σου ιδέα, τι έχεις εσύ να του προσάψεις ? Αλλά από το ανίερο της πράξης. Από τις ερινύες, από το ηθικό αντίκτυπο.
Τι την οδήγησε σ' αυτή την πράξη ? Η αντίδραση στην μίζερη μοίρα της ζωής στο χωριό ? ο έρωτας ?
Ο εραστής ποια συμμετοχή έχει ?
Ο υπόλοιπος χρόνος της ταινίας τρέχει αποσπασματικά όπως ο πραγματικός, όμως η αφήγηση περιγράφει τα γεγονότα μετά τον φόνο παράλληλα με τα γεγονότα μετά τη σύλληψη. Ετσι ο φακός εστιάζει σε δύο αντικείμενα παράλληλα. Από τη μια στους πρωταγωνιστές και από την άλλη στο κοινωνικό περίγυρο. Οι δύο χρόνοι συγκλίνουν προς το τέλος της ταινίας στη σύλληψη.
Από την πρώτη του ταινία λοιπόν, βλέπουμε ότι ξεδιπλώνεται μονομανιακά σχεδόν η καθήλωση του σκηνοθέτη με το ζήτημα του κινηματογραφικού χρόνου που αργότερα στις μετέπειτα ταινίες του θα γίνει "χωρόχρονος" και θα επικεντρωθεί κυρίως στην ελληνική ιστορία αριστουργηματικά !

Η ποίηση του Αγγελόπουλου έλκει καταγωγή από τους Προσωκρατικούς που πίστευαν ότι οι βασικές αρχές του κόσμου είναι : η γη, η φωτιά, ο αέρας και το νερό.Αυτά απεικονίζει στις ταινίες του : φυσικά τοπία δηλ η γή, φωτιά, η βροχή και η θάλασσα δηλ το νερό και οι φωνές, τα σφυρίγματα και η μουσική δηλ ο αέρας.
Το έργο του Αγγελόπουλου είναι παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές ! 

Τα πάντα είναι αριθμοί

                                                                  Κ.Δασκαλάκης

                                                                  Δ. Χριστοδούλου

Α. Μελάς

Θυμάμαι όταν πήγαινα στο Ακαδημαϊκό φροντιστήριο λίγο πριν τις εξετάσεις, μας έκανε Στερεομετρία ένας ευλογημένος δάσκαλος, ο Ευστράτιος Παπαδόπουλος. Πως μπλέκονταν οι γραμμές στον πίνακα, έδιναν σημεία, απ' τα σημεία έφερνε άλλες γραμμές πάνω σε νοητά επίπεδα και ώ του θαύματος έβγαινε το συμπέρασμα. Λίγοι καταλάβαιναν...Δύσκολο και απρόσιτο μάθημα. αλλά και ωραίο. Θυμάμαι μερικοί καλοί μαθητές, είχαν κάνει παράπονα στη διεύθυνση γιατί δήθεν το μάθημα δεν προσέφερε τίποτε στην  προετοιμασία των εξετάσεων. Και πράγματι η Στερεομετρία περιορίστηκε και στη θέση της μπήκε άλγεβρα που είναι κατάλληλη για πιο πρακτικούς ανθρώπους...
Σήμερα πάλι τίθεται το ζήτημα αν θα επανέλθει η Στερεομετρία στην εκπαίδευση και αν έχει κάτι χρήσιμο να μας δώσει και άλλα πολλά, λες και τα μαθηματικά είναι κάποιες κρυφές συνταγές για τη σωτηρία του κόσμου, κάποια μαγικά κόλπα που θα βελτιώσουν άμεσα τη ζωή του ανθρώπου !
Ομως ένα άλλο ζήτημα είναι ποιος θα διδάξει πια αυτό το μάθημα. Αφού οι σημερινοί τριαντάρηδες καθηγητές δεν έχουν ιδέα περι τίνος πρόκειται και δεν το αγαπάνε το αντικείμενο, οι σαραντάρηδες άντε να ξέρουν το θεώρημα των τριών καθέτων και οι πενηντάρηδες, εξηντάρηδες δύσκολα θα κάτσουν να ξεσκονίσουν αυτοί τη θεωρία.
Ομως ας μην είμαστε απαισιόδοξοι. Τα μαθηματικά είναι όμορφα και όταν τα διδάσκεις είσαι υποχρεωμένος να είσαι ενήμερος για όλα.Για να μπορέσεις να μεταδώσεις αυτή την ομορφιά. ¨Ομως έχει κάποια πρακτική χρησιμότητα η Στερεομετρία ?
Η απάντηση είναι όχι , στο βαθμό που και η φιλοσοφία δεν έχει ή για παράδειγμα η γλωσσολογία. Χωρίς τη γλωσσολογία δεν θα μπορούσαμε να συζητάμε ? ή χωρίς την Ευκλείδεια Γεωμετρία δεν θα μπορούσαμε να κυκλοφορήσουμε και να επιβιώσουμε ? Οχι βέβαια. Όμως η Ευκλείδεια Γεωμετρία είναι το "ευαγγέλιο" όλων των επιστημών, είναι μετά τη Βίβλο το περισσότερο τυπωμένο βιβλίο στον κόσμο και η δομή του αποτέλεσε ένα μοντέλο ορθολογικής και επιστημονικής ταξινόμησης. Για παράδειγμα ο Σπινόζα έγραφε τη θεωρία του σε μορφή : αξίωμα, πρόταση, πόρισμα.
Είναι σα να λέμε ότι ένα δένδρο δεν χρειάζεται τις ρίζες του, αφού αυτές δεν φαίνονται καν.
Οι αρχαίοι είχαν βασικά μαθήματα : την μουσική, αστρονομία, γεωμετρία, αριθμητική.Δηλ μαθηματικά κυρίως.Και προφανώς δεν χώριζαν τα μαθηματικά από τη γεωμετρία, αφού κατά κύριο λόγο τα μαθηματικά τους ήσαν γεωμετρικοποιημένα.Αρα η γεωμετρία κυρίως είναι τα αρχαία μαθηματικά.
Ο Πλάτωνας στήριζε τη φιλοσοφία του κατ' εξοχήν στην επιστήμη των αριθμών :

"Ας επανέλθουμε όμως λίγο ακόμη στα προηγούμενα λόγια και ας θυμηθούμε ότι είναι σωστή η παρατήρηση πως, αν βγάζαμε τους αριθμούς από την ανθρώπινη φύση, δεν θα γινόμαστε ποτέ σοφοί. Διότι δεν θα μπορούσε σχεδόν να οικειοποιηθεί την αρετή η ψυχή του ζωντανού τούτου, στο οποίο απουσιάζει η λογική. Ενα ζωντανό πλάσμα, που δεν θα είχε τη δυνατότητα να ξεχωρίσει το δύο από το τρία, τον μονό από τον ζυγό αριθμό και αγνοούσε παντελώς τους αριθμούς, δεν θα μπορούσε ποτέ να σκεφτεί λογικά για τα παραπάνω και θα είχε μόνο αισθήσεις και μνήμες..." (Επινομίς).

Οι αρχαίοι λοιπόν ούτε καν τους περνούσε απ' το μυαλό να αναρωτηθούν για την πρακτική αξία της γεωμετρίας. Η γεωμετρία ήταν η βάση της εκπαίδευσης, της φιλοσοφίας, των μαθηματικών, της μουσικής, της επιστήμης γενικά. Γι αυτό άλλωστε και μπόρεσαν να έχουν εξαιρετικές επιδόσεις στα :
αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική, μουσική, θέατρο, ιατρική, φιλοσοφία, ρητορική, στρατηγική πολέμου, διαλεκτική, ιστορία, ποίηση,αστρονομία.
Γι αυτούς ήταν θέσφατο ότι η γεωμετρία καλλιεργούσε τη σωστή δομημένη αποδεικτική σκέψη, τη φαντασία, την αφαίρεση των εννοιών, τις καινοτόμες ιδέες.
Και μιας και γίνεται συζήτηση αυτή την εποχή για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, βέβαια αν μπεί η Στερεομετρία στο πρόγραμμα της διδασκαλίας δεν θα έχουμε άμεση αύξηση του δείκτη του χρηματιστηρίου, όμως μακροπρόθεσμα θα έχουμε όφελος.
Τα παραπάνω δεν είναι απόψεις μόνο δικές μου, πάνω-κάτω τα ίδια ακούστηκαν από ανθρώπους σημαντικούς, όπως ο Δημήτρης Χριστοδούλου και ο Αντώνης Μελάς μαθηματικούς διακεκριμένους στο εξωτερικό που έκαναν χθες δύο ξεχωριστές παρουσιάσεις-διδασκαλίες στο Ευγενίδειο Ιδρυμα.
Ο μεν Χριστοδούλου (φυσικομαθηματικός, του απονεμήθηκε το βραβείο Shaw 2011) συνέδεσε τη θεωρία των Εστιακών Καμπυλών του Απολλωνίου με την  απόδειξη του Penrose περί μη ύπαρξης πληρότητας του χωροχρόνου ενώ  ο Μελάς  χρησιμοποίησε πολλά παραδείγματα αποδείξεων υποθέσεων της Φυσικής ή πολλαπλοτήτων που εμπνέονταν πάρα πολύ από τη Στερεομετρία.Και οι δύο καλοί δάσκαλοι μας μετέφεραν πολύ άμεσα το συμπέρασμα ότι η γνώση της Γεωμετρίας γενικά παίζει ρόλο στη δημιουργική αξιοποίηση κάποιων λύσεων και μεθόδων με τις οποίες διαχειριζόμαστε προβλήματα επιστημονικά.
Η παρουσίαση και των δύο ήρθε να δέσει και με τη διάλεξη του Κωστή Δασκαλάκη την Κυριακή στο Gazarte η οποία είχε να κάμει περισσότερο με τη σύνδεση των μαθηματικών κυρίως με την οικονομία και τα δίκτυα. Ως γνωστό οι  Δασκαλάκης-Παπαδημητρίου-Goldberg απέδειξαν ότι δεν υπάρχει τρόπος υπολογισμού του σημείου ισορροπίας του Νας. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας ο Δασκαλάκης έδειξε με άμεσο τρόπο σ' ένα μάλλον νεανικό κοινό ότι τα μαθηματικά δεν ασχολούνται με ανιαρά πράγματα αλλά η έκτασή τους είναι πάρα πολύ φαρδιά. Για παράδειγμα μας έδειξε δύο πολιτικά πρόσωπα : του Ομπάμα και του υποψήφιου των Ρεμπουμπλικάνων. Ωραία, τι μπορούμε να τους συμβουλεύσουμε να επιλέξουν σαν στρατηγική : Αν ο ένας επιλέξει σαν άξονα της προεκλογικής του εκστρατείας να μειώσει τους εξοπλισμούς τότε ο άλλος είναι σωστό να τον ακολουθήσει ή να επιλέξει κάτι εξίσου λαϊκό και ηχηρό ? Η απόφαση του ενός εξαρτάται κατά πολύ από την απόφαση του άλλου. Ας πούμε  πιο φιλική εξωτερική πολιτική προς τις άλλες χώρες. Είναι αλήθεια ότι αν μπορούσαμε να πετύχουμε το σημείο ισορροπίας ενός συστήματος ότι θα μπορούσαμε να αποφύγουμε πολεμικές συρράξεις ή αδιέξοδα από σκληρές διαπραγματεύσεις ? Ο Δασκαλάκης απάντησε  σ'αυτό ότι το σημείο ισορροπίας δεν είναι πάντα κάτι θετικό.Απλά ότι είναι μια κατάσταση στασιμότητας και ότι μόνο ένα σοκ μπορεί να κάνει την αλλαγή.

Αν όλ' αυτά τα μεταφέρουμε στην οικονομία και μάλιστα στη δική μας κατάσταση τι αντιστοιχεί άραγε σ' αυτό το σοκ και τι αντιστοιχεί στο σημείο ισορροπίας ? Αν το σημείο ισορροπίας είναι μια κατάσταση ύφεσης ποιο σοκ άραγε μπορεί να την αλλάξει ?
Να μην ξεχάσω να σημειώσω και τη σημαντική παρατήρηση του σπουδαίου συνάδελφου Βασίλη Βισκαδουράκη, εκδότη του "φ" : Πρώτον, από οποιαδήποτε κατάσταση μπορείς να συνάγεις μαθηματικά συμπεράσματα και προτάσεις.Δεύτερον,  οι μαθητές με την τεχνολογία έχουν μειώσει κατά πολύ τα όρια της υπομονής τους. Και η γεωμετρία χρειάζεται υπομονή ! 

μοναξιά

Τι ωραία που είναι αυτή η βόλτα !
Τα δέντρα, οι δρόμοι, η ερημιά, η βροχή...
Πως πέφτει η σκοτεινιά σ' όλα τα πράγματα
και τα κάνει γλυκά και μυστήρια
είμαι καλά και όλα είναι καλά
τα ερειπωμένα σπιτάκια, οι κήποι,
οι σειρές από μπαλκόνια κρύβουν ανθρώπους
συνηθισμένους : έλα μωρέ, δε βαριέσαι και τι να κάνεις,
έτσι είναι η ζωή,
 όμως κάποια στιγμή περνάς από μια μίζερη μονοκατοικία
 κι ακούς από μέσα ήχο πιάνου και λες να ρε συ και κάτι ελπιδοφόρο.
Κάποιος που περνά το βράδυ του χωρίς την παρέα της έγχρωμης πλήξης.
Ανοίγω τα μάτια να δω τις εικόνες όχι τα πράγματα.
Η ζωή είναι ωραία γιατί υπάρχει ο θάνατος...
Ανοίξτε τα μάτια σας ! κάποια μέρα δε θάχετε τη χαρά να βλέπετε τίποτε ...

Το μποζόνιο του Higgs

Όπως διακηρύσσει ο Πόπερ με τη θεωρία της διαψευσιμότητας, όλες ο επιστημονικές θεωρίες για την εξήγηση του φυσικού κόσμου είναι καταδικασμένες να διαψευστούν απ' την εμπειρία ! Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι τελείως λανθασμένες , αλλά ότι δεν είναι επαρκείς για το σκοπό τους. Δηλ θέλουν διαρκώς συμπλήρωμα, από κάποια άλλη θεωρία που κι αυτή δεν είναι επαρκής.
Αν δεχθούμε λοιπόν την "υπόθεση της διαψευσιμότητας" τότε αποδεχόμαστε ότι η ανθρωπότητα επ' άπειρον θα συμπληρώνει μια "φυσική θεωρία"  εξήγησης του κόσμου. Και ότι δεν πρόκειται να βρεί ποτέ την "απόλυτη αλήθεια" !
Μοιάζει σαν κάποιος να βρίσκεται μπροστά σε μια πηγή διψασμένος και κάποιος άλλος να τον εμποδίζει να πιεί νερό δίνοντάς του μερικές σταγόνες. ¨Η  μάλλον διαφορετικά να πίνει-πίνει νερό αλλά να μην ξεδιψάει ποτέ !
Το μαρτύριο του Τάνταλου περίπου. Οι σύγχρονες λοιπόν θεωρήσεις για την περιγραφή του μικρόκοσμου περιέχουν ένα σωρό από σωματίδια ύλης ή αντιύλης, φορείς δυνάμεων ή όχι , κουάρκ , μποζόνια κ.λ.π. που περιγράφουν ίσως την εικόνα του εσωτερικού του ατόμου, όμως περιπλέκουν πολύ την κατάσταση.
Έτσι λοιπόν την αρχή έκανε ο Νεύτωνας με το νόμο της παγκόσμιας έλξης και τη σκυτάλη πήρε ο Αϊνστάϊν με τη θεωρία της σχετικότητας. Η τελευταία δεν ανέτρεψε ακριβώς την προηγούμενη αλλά έθεσε τις βάσεις για τον ορισμό σε νέα πλαίσια των παλιών όρων : έτσι η βαρύτητα δεν είναι πια μία δύναμη αλλά το αποτέλεσμα της παραμόρφωσης των τεσσάρων διαστάσεων του χωρόχρονου από οποιοδήποτε μικρό ή μεγάλο κομμάτι ύλης στο Σύμπαν (άτομο, πλανήτη, άστρο ή γαλαξία). Ο χρόνος δεν είναι σταθερή έννοια, αλλά σχετική και εξαρτάται κατά πολύ από τον παρατηρητή αν δηλ ο παρατηρητής της κίνησης είναι ακίνητος ή μετέχει της κίνησης του κινητού. Όμως η θεωρία της σχετικότητας ισχύει για μεγάλες ταχύτητες που πλησιάζουν εκείνη του φωτός ενώ για μικρές ταχύτητες μας βολεύουν και οι απλοί τύποι του Νεύτωνα.
Η Κβαντομηχανική πάλι, θέτει στο παιχνίδι πιθανοκρατικούς όρους.
Το μποζόνιο του Higgs είναι ένα μικρό μέρος της θεωρίας της "μεγάλης έκρηξης" που με δυό λόγια, μπορούμε να πούμε ότι συνδέει τον μικρόκοσμο με τον μεγάκοσμο, δίνει μια εξήγηση για τη δημιουργία του κόσμου και καταλήγει σε μια ενοποιητική θεωρία των πάντων ...
Βασικά η ουσία της συνίσταται στην απλή διατύπωση ότι : "όλο το Σύμπαν πριν από 15 περίπου δισ έτη ήταν συμπιεσμένο σε μια μοναδική υπέρπυκνη μάζα ενέργειας που οι κοσμολόγοι την ονομάζουν "κοσμικό άτομο".
Η βάση γι αυτή τη θεωρία ήταν η εξέταση του εσωτερικού ενός ατόμου, όπως και η παρατήρηση των επί μέρους στοιχείων του ατόμου που προέκυπταν από συγκρούσεις ατόμων με μεγάλες ταχύτητες.
 Έτσι οι επιστήμονες κατέληξαν στην περιγραφή των τεσσάρων θεμελιωδών δυνάμεων της φύσης (που ίσως αποδειχθεί ότι είναι και πέντε) , ενώ αναγνώρισαν την αναγκαιότητα της ύπαρξης δέκα διαστάσεων στο Σύμπαν. Επίσης για να εξαλείψουν την ύπαρξη "ανώμαλης ιδιομορφίας" , με άπειρη θερμότητα και πυκνότητα στην πρώτη απειροελάχιστη εκείνη στιγμή της γένεσης, μελέτησαν την πιθανότητα να δημιουργήθηκε το Σύμπαν απ' το τίποτα μέσω δύσκολα κατανοήσημων κβαντικών διαδικασιών.
Ομως για να δεχθεί κάποιος αυτή την υπόθεση , πρέπει να απαντήσει πρώτα σε κάποια φιλοσοφικά ερωτήματα : μπορεί να  προέλθει η ύλη από το μηδέν, ή το ον απ' το "μη ον" ? τι υπήρχε πρίν την μεγάλη έκρηξη?  τι είναι χρόνος? ο κόσμος υπήρχε πάντα ? τι είναι το άπειρο ?
Σε τέτοιου είδους ερωτήματα, είχαν απαντήσει ο Πλάτωνας , ο Ηράκλειτος , ο Αναξίμανδρος και άλλοι.
Ο Πλάτωνας για παράδειγμα πιάνει μια συζήτηση στον "Σοφιστή" σχετικά με το "μη ον" αν είναι και αυτό ένα "ον" και αν είναι γένος ή είδος, αν περιέχεται σε άλλα όντα ή αν το πραγματικό "ον" είναι στην ουσία "μη ον" ενώ εμείς νομίζουμε ότι είναι "ον".
Δηλ το τίποτα το "μη ον" για τον Πλάτωνα είχε υλικό περιεχόμενο, ενώ έψαχνε τους όρους και τα λόγια για να το περιγράψει.
Ο Ηράκλειτος για το Σύμπαν περιγράφει :
"Αυτόν τον κόσμο που είναι για όλους , ούτε κανείς θεός ούτε άνθρωπος τον έκανε, αλλ' ήταν από πάντα και είναι και θα είναι αιώνια φωτιά, που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο. Τα πάντα ανταλλάσσονται  με τη φωτιά και με τα πάντα η φωτιά, όπως τα πράγματα με το χρυσάφι και το χρυσάφι με τα πράγματα. Μετατροπές της φωτιάς : πρώτα θάλασσα και το μισό της θάλασσας γή, το άλλο μισό σίφουνας...Διαχέεται η θάλασσα και φτάνει στο ίδιο μέτρο της αναλογίας που ίσχυε πριν γίνει η γη. Η φωτιά ζει το θάνατο της γης κι ο αέρας ζει το θάνατο της φωτιάς, το νερό ζει το θάνατο του αέρα και η γη του νερού. Το ψυχρό θερμαίνεται, το θερμό ψύχεται, το υγρό ξεραίνεται, το ξερό νοτίζει".
Ο Αναξίμανδρος λέει :"Αρχή των πάντων είναι το άπειρο, που μετασχηματίζεται σε νερό, αέρα, φωτιά, γή.
Οι σύγχρονοι κοσμολόγοι λοιπόν δεν απέχουν και πολύ από τους αρχαίους. Είτε δέχονται ότι παρήχθηκε κάτι από το τίποτα, διότι και το τίποτα είναι "ον" είτε η γέννηση του δικού μας σύμπαντος είναι ο κρίκος μιας ατέρμονης αλυσίδας διαδοχικών Συμπάντων ! δηλ ότι έλεγε ο Ηράκλειτος.
Στην πραγματικότητα όμως η καλύτερη βάση για τη θεωρία της "μεγάλης έκρηξης" υπήρξε ο Αναξίμανδρος και η πίστη του στο "άπειρο".
Σύμφωνα λοιπόν με τους σύγχρονους κοσμολόγους, αυτό που βλέπουμε σήμερα στον ουρανό , είναι ο απόηχος της μεγάλης έκρηξης , δηλ μια συνεχή κίνηση των γαλαξιών, όμως αυτοί δεν διατρέχουν κάποιο κενό, αλλά δημιουργούν οι ίδιοι τον χώρο με μια ταχύτητα μεγαλύτερη από εκείνη του φωτός!
Την τρομερή στιγμή "μηδέν" δεν είχε νόημα καθόλου να μιλάει κανείς για χώρο, χρόνο, ενέργεια ή ύλη. Οι κοσμολόγοι αναλύουν σαν συμβάν την απειροελάχιστη περίοδο ανάμεσα στο χρόνο μηδέν και στο 0,0000000000000000000000000000000000000000001 του δευτερολέπτου, όπου χρόνος και χώρος ήταν το ίδιο πράγμα και όλα ήταν συγκεντρωμένα στο "χώρο" ενός πρωτονίου!
Υπάρχει τέτοιος χρόνος για τ' ανθρώπινα μέτρα ? Ναι, είναι ο χρόνος της μαθηματικής ανάλυσης ή αν θέλετε πιο πρακτικά, είναι ο χρόνος που συμβαίνει ένα έμφραγμα ή ένα ατύχημα ! Τότε λοιπόν τοποθετείται και η γέννηση των τεσσάρων θεμελιωδών δυνάμεων του Σύμπαντος : η βαρυτική, η ηλεκτρομαγνητική, η ασθενής πυρηνική και η ισχυρή πυρηνική.Εκείνη λοιπόν την απειροελάχιστη στιγμή δεχόμαστε ότι υπήρχαν δέκα συνολικά διαστάσεις , εκ των οποίων οι έξι ξαφνικά φυλακίστηκαν σε απειροελάχιστα σημεία-χορδές με μία διάσταση φαινομενικά, το μήκος...Αυτή είναι η λεγόμενη θεωρία των "Υπερχορδών" η οποία τείνει να ενοποιήσει τη Σχετικότητα με την Κβαντομηχανική. Βαθμιαία η βαρυτική δύναμη ξέφυγε από τις άλλες τρείς και παράλληλα δημιουργήθηκαν και ξεχωριστά σωματίδια αλλά και οι φορείς των αντίστοιχων δυνάμεων : φερμιόνια , μποζόνια.
Υπήρξε ο λεγόμενος "πληθωρισμός" του Σύμπαντος, δηλ το Σύμπαν αύξησε τον όγκο του με γεωμετρική πρόοδο σε χρονικές απειροελάχιστες στιγμές, όταν δημιουργήθηκε μια ξαφνική διαστολή εξ αυτίας του ψευδοκενού και της παραγόμενης αντιβαρύτητας.Τότε το Σύμπαν σε διάρκεια ενός περίπου τρισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου υπέστη πάνω από 100 διπλασιασμούς ! Και είναι τότε που ένα πρωτόνιο μεγεθύνθηκε σε μια σφαίρα με διάμετρο 100 εκατομμύρια έτη φωτός !
Πόσο το άπειρα μικρό  είναι κοντά στο άπειρα μεγάλο ! Ο άνθρωπος στην κλίμακα αυτή βρίσκεται περίπου στο 1/3 .
Αυτό που "αποδεικνύει" στην πράξη τη θεωρία της "μεγάλης έκρηξης" είναι μια διάχυτη ακτινοβολία μικροκυμάτων που ανακαλύφθηκε το 1964 και είναι ο απόηχος εκείνης του μεγάλου μπαμ !
Όταν κοιτάζουμε σήμερα τον έναστρο ουρανό, στην ουσία αυτό που βλέπουμε είναι μια απεικόνιση της ιστορίας του Σύμπαντος η αλλιώς η κατάργηση του "απόλυτου χρόνου", γιατί κάθε άστρο που βλέπουμε δεν είναι ταυτόχρονη απεικόνιση αλλά η απεικόνιση του παρελθόντος του ανάλογα με την απόσταση που βρίσκεται απ' τη γη.
Δηλ αυτό που βλέπουμε είναι μια ψευδαίσθηση...Δεν είναι η πραγματικότητα αλλά μια εικόνα του παρελθοντος !
Αν π.χ. μιλάμε για το άστρο Ντένεμπ που απέχει 1675 έτη φωτός από μας , η φωτογραφία του άστρου που βλέπουμε είναι τραβηγμένη όταν ο Μ. Κωνσταντίνος θεμελίωνε στο αρχαίο Βυζάντιο την Πόλη.
Άρα το κομμάτι του ουρανού που βλέπουμε είναι η εικόνα ενός χώρου όμως ταυτόχρονα και μιας ποικιλίας χρόνων.
Είναι σαν κάποιος να κοιτάζει προς το μέρος μας και να βλέπει ένα μικρό παιδί. Όπως περίπου κοιτάζει μια μάνα το παιδί της. Δηλ τα πραγματικά άστρα δεν τα βλέπουμε, μπορεί κάποιο άστρο να έχει καταστραφεί εδώ και 5000 χρόνια κι εμείς να συνεχίζουμε να το βλέπουμε, να παρατηρούμε την ιστορία του κ.λ.π.
Η αλλιώς : ας πούμε ότι κάποιοι εξωγήϊνοι ζούν στον Α-Κενταύρου που βρίσκεται σχετικά κοντά στη γη σε απόσταση 4,3 έτη φωτός. Τότε αυτή τη στιγμή οι εξωγήϊνοι παρατηρούν με το τηλεσκόπιό τους τις φωτιές της Πάρνηθας εκείνου του καλοκαιριού...Αν ενδεχομένως μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε με κάποιο "μέσον" ταχύτερο του φωτός θα βλέπαμε κι εμείς ζωντανά την ιστορία μας !
Το κείμενο αυτό στηρίχθηκε στο άρθρο του Δ. Σιμόπουλου : "η μεγάλη έκρηξη" στο περιοδικό Γαιόραμα,τεύχος 34, 1999.

cry cello

Ανιδιοτελής προσφορά

Αν το δείς από μια μεριά οι ρομαντικοί blogger, αυτοί δηλ που δεν βάζουν διαφημίσεις, είναι αφελείς και γραφικοί ! Μοιάζει σαν happening όπου μέσα στο έρημο πλήθος κάποιοι "περίεργοι" μοιράζουν ένα χαμόγελο, μια καλημέρα, κάθονται σκεπτικοί και μονολογούν αδιάφορα η μοιράζουν στους περαστικούς ένα σκίτσο ή μια φωτογραφία. Από την άποψη των αγορών, όλοι αυτοί είναι μη παραγωγικοί γιατί δεν καταγράφουν κανένα κύκλο εργασιών τουναντίον παρακωλύουν τη συνεχή ροή της παραγωγικής εργασίας με τον σκεπτικισμό τους, τη κριτική τους , τα σχόλιά τους...γενικώς τα προβλήματα συνείδησης  που θέτουν με τους προβληματισμούς τους.
Αλλά για να μπορείς να δίνεις κάτι, πρέπει κατ' αρχάς να το έχεις, δεύτερον πρέπει να θέλεις να το δώσεις και τρίτον κάποιος να θέλει να το αποδεχθεί ! Είναι θαύμα που μπορεί να συμβαίνουν και τα τρία όπως φαίνεται με την άνθηση των blog αλλά και των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, σε μια εποχή εθνικής κατάθλιψης και μιζέριας, όπου το πιο συνηθισμένο είναι στο δρόμο κάποιος να κοιτάζει κάποιον άλλον με μίσος. Σε μια εποχή που το ευρώ το κυνηγάει κανείς με το ντουφέκι και οι ρομαντικές, συναισθηματικές ενασχολήσεις μοιάζουν να είναι το τελευταίο που θα μπορούσε να βρεί κανείς σαν αποκούμπι.
Κι όμως , παρ' όλ' αυτά τα blog ανθίζουν, οι στατιστικές  δείχνουν ότι οι νέοι κυρίως ενημερώνονται απ' το διαδίκτυο και η ενασχόληση με το facebook και το tweeter κτυπάει κόκκινο. Είναι μόδα, είναι ανία και πλήξη, είναι κουβέντα καφενείου, είναι χαμένος και μη δημιουργικός χρόνος ?
Είναι η εκτόνωση των "ψώνιων" , η χαρά της νοικοκυράς, το πασατέμπο του άεργου ?
Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι είναι και αυτό, όμως προσωπική μου γνώμη είναι ότι όλο αυτό είναι βέβαια κάτι καλύτερο από τη τσίχλα της τηλεόρασης. Εξαρτάται ποιός το χρησιμοποιεί. Ας πούμε, για κάποιον που ψάχνει, ερευνά, που θέλει να μορφωθεί, είναι κάτι ιδανικό. Σε λίγο καιρό το Internet θα αποτελεί το απαραίτητο συμπλήρωμα οποιασδήποτε διδασκαλίας η ανάγνωσης , ακόμη και απλής συζήτησης ή απλής σκέψης. Είναι γνωστό, ότι τη διάδοση του Internet τη συγκρίνουν με την ανακάλυψη της τυπογραφίας !
Το ίδιο μπάμ είχε γίνει και τότε. ¨Οπως λέει ο Mac Luhan με την επέκταση της τεχνολογίας γίνεται ταυτόχρονα και μια επέκταση της προσωπικής γνώσης και γνώμης σε πολλούς τομείς.
Δεν ξέρω, αλλά αυτό που βιώνω εγώ προσωπικά, απ' αυτή την εξέλιξη, είναι κάτι εκπληκτικό που υπόσχεται πολλά !
Ποτέ δεν υπήρξε παλιότερα, τέτοια συγκυρία όπου τόσοι πολλοί να θέλουν να ανταλλάξουν τόσο πολλά μεταξύ τους !
Ποτέ ξανά δεν διατηρήθηκαν τόσο μεγάλες ηλεκτρονικές παρέες για τόσο πολύ μεγάλο διάστημα !
Ποτέ ξανά όσο θυμάμαι τουλάχιστον δεν υπήρξε τόσο δόσιμο, στη διάδοση ιδεών, στη συμπαράσταση στη δημιουργικότητα.
Θα μου πείτε η επικοινωνία αυτού του είδους είναι εικονική, πλασματική και χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο. Μπορεί να είναι και έτσι, όμως και η άμεση επαφή πολλές φορές δεν έχει περιεχόμενο και τουλάχιστον καταγράφεται μια διάθεση για όλα τα προηγούμενα.
Για να δώσω ένα παράδειγμα, συμμετέχουμε σε μια επανένωση παιδικών φίλων εδώ και δυό χρόνια περίπου και δεν ξέρω άν θα διατηρείτο αυτή η επαφή αν δεν υπήρχαν κάποια κοινά ενδιαφέροντα που καλλιεργούνται καθημερινά και εστιάζονται στην μουσική, στα σχόλια για την επικαιρότητα και τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις μέσα απ' το facebook.
Η έχω ένα φίλο blogger, που δεν τον έχω δει ποτέ αλλά μου έχει δώσει τόσο πολλά !
Τι να πω, να μιλήσω για ένα σκηνοθέτη που μας περιγράφει τη διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας, που μας λέει τον πόνο του, που μας προτείνει καινούργια μουσική μέσα από ένα μοναδικό, ζωντανό και ζεστό blog ?
Να μιλήσω για μια κοπέλα που έχει οργώσει την Αθήνα, μας ξεναγεί σε εκθέσεις και μουσεία και μας προτείνει εκδηλώσεις ?
Η για μια συναδέλφισσα μαθηματικό που αναλύει το μάθημά της και προτείνει βιβλία μαθηματικού περιεχομένου ?
Δεν χρειάζεται νομίζω να τονίσω πόσο σημαντικά είναι αυτά για έναν άνθρωπο. Ερχεται σε επαφή με καινούργιες ιδέες, ανταλλάσσει απόψεις , καλλιεργεί τη φαντασία του, επεκτείνει τους ορίζοντές του.
Νοιώθει τέλος ότι έχει κάποιον κοντά του, ότι βαδίζει παράλληλα με κάποιον...
Λίγο παλιότερα, ούτε θα μου περνούσε απ' το μυαλό ότι θα μπορούσα να παίξω ότι μουσική θέλω μέσα από ένα δικτυακό τόπο. Η  ν' ακούσω ότι μουσική θέλω, ή να ξεναγηθώ σε όποιο μουσείο θέλω,
ή να δώ κάποια ταινία, η να διαβάσω κάτι που μ' ενδιαφέρει.
Τετριμμένα όλ' αυτά θα πεί κάποιος, όμως πιστεύω ότι έχουν γίνει τόσο πολύ γρήγορα που  δεν έχει αποτιμηθεί η αξία τους στην πραγματική τους διάσταση ή δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακριβώς πόσο σπουδαία είναι.H  αξία αυτή άρχισε να φαίνεται όταν έγινε η εξέγερση των Αράβων και άρχισαν οι πρώτες διώξεις και φυλακίσεις blogger.
Εδώ θά ήθελα να σταθώ σ' αυτό το σημείο που νομίζω ότι είναι και το πιο αισιόδοξο της χρονιάς που μας πέρασε, μιας δύσκολης και περίεργης χρονιάς που δεν εγκυμονεί τίποτε καλό.
Αν είναι να προκύψει κάτι καλό  αυτό θα γίνει μέσα από υπόγειες διαδρομές και όχι από επίσημους φορείς και θεσμούς και σήμερα αυτή η δυνατότητα διαφαίνεται πιο πιθανή και ξεκάθαρη από ποτέ !
Εύχομαι τον καινούργιο χρόνο να έχετε τη δυνατότητα όλοι να δίνετε κάτι χωρίς χρήματα πράγμα που προϋποθέτει και υγεία και διάθεση και καλή καρδιά !