Τα μαθηματικά της "δίκης"
Είναι απ' τα λίγα βιβλία που μόλις το τέλειωσα πριν πολλά χρόνια ένοιωσα μέσα μου ένα κλικ ! μοιάζει σαν ο συγγραφέας διηγούμενος μια παραβολή στην ουσία, να μιλάει για άλλα πιο σημαντικά πράγματα τα οποία ή τα νοιώθεις ή δεν τα αντιλαμβάνεσαι καθόλου...Ευτυχώς ή δυστυχώς συνέβαινε το πρώτο για μένα.
Χρειάζεται να έχεις παρόμοια βιώματα: φοβικές, ενοχικές καταστάσεις, άγχη για να επικοινωνήσεις με το έργο του Κάφκα ? όχι αναγκαστικά.Ομως παρόμοιες εμπειρίες σε βοηθάνε να νοιώσεις τη συναισθηματική κατάσταση του συγγραφέα και να ακολουθήσεις τη δημιουργική του διαδικασία.Πιστεύω ότι η δίκη του Κάφκα αποτελεί μια ακτινογραφία της νεύρωσης και του ψυχαναγκασμού.Ομως δεν είναι μόνο αυτό.Ξεκινώντας από μια τέλεια αυτοψυχανάλυση, με μπόλικη δόση ειρωνίας και μαύρου χιούμορ οδηγείται στη φιλοσοφία και στη ποίηση δηλ. στην έσχατη αφαίρεση και στα αιώνια προβλήματα του ανθρώπου.Την ελευθερία της βούλησης, την ανθρώπινη μοίρα, το Θεό...Ολ'αυτά με μια τέλεια γραφή απέριττη σχεδόν συμβολική που άλλα λέει και άλλα εννοεί για να φτάσει στην ουσία των πραγμάτων.
Αλλά το ίδιο δεν κάνουν και τα μαθηματικά ? λιτά, συμβολικά οδηγούν στην έσχατη αφαίρεση και στο κρυφό νόημα των πραγμάτων.Είναι μια ειδική μορφή ποίησης.Περιγράφουν συνοπτικά τη δομή των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων των πραγμάτων έτσι που από μόνα τους δημιουργούν κάτι εντελώς καινούργιο που στο τέλος έχει σχέση με την πραγματικότητα ή όχι...
Ετσι λοιπόν βλέποντας τα μαθηματικά και όχι απλά σαν εργαλείο, θα προσπαθήσω να δώσω σε μερικά αποσπάσματα της "δίκης" τη μαθηματική χροιά που τους αναλογεί:
"Οι κατώτατοι δικαστές δηλαδή, στους οποίους ανήκουν οι γνωστοί μου, δεν έχουν δικαίωμα ν'αθωώσουν οριστικά΄ αυτό το δικαίωμα το έχει μόνο το ανώτατο δικαστήριο, που είναι εντελώς απροσπέλαστο για σας,για μένα και για όλους μας.Πως είναι εκεί δεν ξέρουμε και, εδώ που τα λέμε, ούτε θέλουμε να το ξέρουμε".(Δίκη σελ.207)
Υπάρχει δηλ. μια έννοια εδώ την αναφέρει σαν 'ανώτατο δικαστήριο', όπου είναι εντελώς απροσπέλαστη για μας και έχει σαφώς μαθηματικές ιδιότητες.Το 'ανώτατο δικαστήριο' έχει τη δύναμη να αθωώνει κάποιον όμως είναι εντελώς απροσπέλαστο για τους ανθρώπους.Αρα ποτέ δεν μπορεί κάποιος να αθωωθεί πλήρως.Σα να υπάρχει στον καθένα το "προπατορικό αμάρτημα" και πρέπει να πληρώσει γι αυτό ! Είναι η μεταφυσική έννοια του 'Θεού' ή ένα πλήρως εξουσιαστικό υπερεγώ που καταδυναστεύει και τυραννεί ?
Το 'ανώτατο δικαστήριο' βρίσκεται πάνω από όλους και είναι απροσπέλαστο.Μήπως αναλογικά παραπέμπει στην έννοια του απείρου ή των απείρων απείρων του Cantor ?
"Το μεγάλο λοιπόν δικαίωμα, την απαλλαγή από την κατηγορία,δεν το έχουν οι δικαστές μας, έχουν όμως το δικαίωμα διακοπής της κατηγορίας.Οταν δηλ. αθωωθείτε κατ'αυτόν τον τρόπο, αποφεύγετε προς το παρόν την κατηγορία, όμως αυτή εξακολουθεί να υπάρχει και μπορεί, μόλις έρθει η ανώτερη διαταγή, να τεθεί εκ νέου σε ισχύ.Επειδή συνδέομαι τόσο καλά με το δικαστήριο, μπορώ να σας πω επίσης πως φαίνεται καθαρά στους κανονισμούς των δικαστικών γραφείων η διαφορά μεταξύ της πραγματικής και της φαινομενικής αθώωσης.Στην πραγματική αθώωση πρέπει να βγούν απ' τη μέση όλες οι δικογραφίες, εξαφανίζονται εντελώς από τη διαδικασία, όχι μονάχα το κατηγορητήριο, ακόμα και οι φάκελοι της δίκης και η αθωωτική απόφαση καταστρέφονται,όλα καταστρέφονται.Διαφορετικά είναι ωστόσο τα πράγματα με τη φαινομενική αθώωση.Στη δικογραφία δεν επέρχεται καμιά άλλη μεταβολή παρά πως αυτή εμπλουτίζεται με τη βεβαίωση της αθωότητας, με την αθωωτική απόφαση και με την αιτιολογία της αθώωσης.Κατά τα άλλα ομως, η δικογραφία παραμένει στη διαδικασία,διαβιβάζεται, όπως απαιτεί η ακατάπαυστη συναλλαγή με τα δικαστικά γραφεία, στα ανώτερα δικαστήρια, ξαναγυρίζει στα κατώτερα και αιωρείται πέρα δώθε κατ' αυτόν τον τρόπο με μεγαλύτερες ή μικρότερες διακυμάνσεις, με μεγαλύτερα ή μικρότερα προσκόμματα.Αυτή η πορεία είναι ανυπολόγιστη.Ιδωμένο το πράγμα εξωτερικά, μπορεί κάποτε να γεννά την εντύπωση πως όλα λησμονήθηκαν από καιρό, πως η δικογραφία χάθηκε και πως η αθώωση είναι οριστική. Ενας μυημένος δε θα το πιστέψει αυτό. Καμιά δικογραφία δε χάνεται.Στο δικαστήριο δεν υπάρχει λήθη.Μια μέρα-κανείς δεν το περιμένει-κάποιος δικαστής παίρνει με περισσότερη προσοχή τη δικογραφία στο χέρι,βλέπει πως σ'αυτή την περίπτωση είναι ακόμα σε ισχύ η κατηγορία και διατάζει την άμεση σύλληψη.Παραδέχομαι εδώ πως περνά πολύς καιρός ανάμεσα στη φαινομενική αθώωση και την καινούργια σύλληψη'αυτό είναι δυνατόν, και γνωρίζω τέτοιες περιπτώσεις, αλλά είναι εξίσου δυνατόν αυτός που αθωώθηκε να γυρίσει στο σπίτι απ' το δικαστήριο και να τον περιμένουν κιόλας εκεί εντεταλμένοι για να τον ξανασυλλάβουν."(Δίκη σελ.208)
Εδώ κατ'αρχάς παρατηρούμε ότι το φάσμα των διαβαθμίσεων των δικαστηρίων είναι απεριόριστο όπως ακριβώς ο άξονας των πραγματικών αριθμών με περιορισμό μόνο το άπειρο δηλ. αναλογικά το ανώτατο δικαστήριο.Προφανώς η θέση του κατηγορουμένου βρίσκεται στο "μηδεν"Επίσης η ενδεχόμενη σύλληψη είναι εντελώς τυχαία και μοιάζει όλα τα ενδεχόμενα να είναι ισοπίθανα.
"Ομως και η δεύτερη αθώωση δεν είναι βέβαια πάλι οριστική, είπε ο Κ. γυρίζοντας αποδοκιμαστικά το κεφάλι.Φυσικά όχι, είπε ο ζωγράφος.Τη δεύτερη αθώωση την ακολουθεί η τρίτη σύλληψη και ούτω καθεξής. Αυτό εμπεριέχεται ήδη στην έννοια της φαινομενικής αθώωσης.Ο Κ. σώπαινε.Η φαινομενική αθώωση προφανώς δε σας ικανοποιεί, είπε ο ζωγράφος."(Δίκη σελ.209)
Αρα έχουμε μια ακολουθία διαδοχικών συλλήψεων και φαινομενικών αθωώσεων.Το φαινόμενο επαναλαμβάνεται άν και όχι με σταθερή περίοδο.Δηλ.η ευθύγραμμη γραμμική εξέλιξη(χρονική) είναι κάπως έτσι: σύλληψη,σύλληψη-φαινομενική αθώωση,φαιν.αθώωση,φαιν.αθώωση-σύλληψη-φαιν.αθώωση-σύλληψη,σύλληψη,σύλληψη κ.λ.π.
"Ισως η διαιώνιση να σας ταιριάζει καλύτερα.Να σας εξηγήσω την ουσία της διαιώνισης ;
Ο Κ. έγνεψε.Η διαιώνιση είπε ο ζωγράφος και κοίταξε μια στιγμή μπροστά του σαν να ζητούσε μια εντελώς ταιριαστή εξήγηση, η διαιώνιση συνίσταται στη διατήρηση της δίκης αλλά σ' ένα κατώτερο επίπεδο.Για να επιτευχθεί αυτό,είναι ανάγκη ο κατηγορούμενος και ο βοηθός, να βρίσκονται σε ακατάπαυστη προσωπική επαφή με το δικαστήριο.Επαναλαμβάνω, δε χρειάζεται γι αυτόν το σκοπό καμιά τέτοια προσπάθεια όπως για την επίτευξη μιας φαινομενικής αθώωσης,χρειάζεται όμως πολύ μεγαλύτερη προσοχή.Δεν πρέπει να χάνει κανείς απ'τα μάτια του τη δίκη,πρέπει να πηγαίνει στον αρμόδιο δικαστή σε τακτικά διαστήματα και εκτός τούτου και σ'έκτακτες ευκαιρίες και να προσπαθεί να τον κρατάει με κάθε τρόπο ενήμερο' άν κανείς δε γνωρίζει προσωπικά το δικαστή, τότε πρέπει να τον επηρεάσει με γνωστούς δικαστές,δίχως να πρέπει μ'αυτό να εγκαταλείψει κανείς και τις άμεσες συζητήσεις.Η δίκη βέβαια δε σταματά όμως ο κατηγορούμενος είναι σχεδόν εξίσου ασφαλισμένος από μια καταδίκη σαν να ήταν ελεύθερος. Απέναντι στη φαινομενική αθώωση η διαιώνιση έχει το πλεονέκτημα πως το μέλλον του κατηγορουμένου είναι λιγότερο αβέβαιο,δεν εκτίθεται στον τρόμο των ξαφνικών συλλήψεων και δεν έχει να φοβάται-σε εποχές ακριβώς που τα άλλα του ζητήματα το επιτρέπουν αυτό λιγότερο-ότι θα πάρει επάνω του τους κόπους και τις λαχτάρες που συνδέονται με την επίτευξη της φαινομενικής αθώωσης.Βέβαια και η διαιώνιση έχει για τον κατηγορούμενο ορισμένα μειονεκτήματα, που δεν πρέπει κανείς να τα υποτιμήσει.Δεν εννοώ ότι στην περίπτωση αυτή ο κατηγορούμενος δεν είναι πολύ ελεύθερος' ελεύθερος με την πραγματική σημασία δεν είναι βέβαια και με τη φαινομενική αθώωση.Πρόκειται για ένα άλλο μειονέκτημα: Η δικη δεν μπορεί να σταματήσει, χωρίς να υπάρχουν λόγοι γι' αυτό, τουλάχιστον φαινομενικοί.Πρέπει λοιπόν για τούτο να γίνεται στη δίκη κάτι επιφανειακό.Πρέπει από καιρό σε καιρό να λαμβάνονται διάφορα μέτρα, ο κατηγορούμενος πρέπει ν'ανακρίνεται, έρευνες πρέπει να λαμβάνουν χώρα και ούτω καθεξής.Η δίκη πρέπει ακριβώς να περιστρέφεται συνεχώς στο μικρό κύκλο μέσα στον οποίο περιορίστηκε τεχνητά."(Δίκη σελ.211)
Κάνοντας μια αναδρομή και ταυτόχρονα μια σύνθεση μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η φαινομενική αθώωση έχει να κάνει περισσότερο με το θυμικό του ανθρώπου και με το πάθος του να ξεφύγει από τα δεσμά της συνείδησης και του υπερεγώ.Αυτή η διελκυστίνδα εκφράζεται με την εναλλαγή σύλληψης και φαιν.αθώωσης.Ο άνθρωπος αγνοεί πολλές φορές ότι για να γευτεί την ελευθερία πρέπει να δοκιμάσει τη στέρησή της. Για να μπορέσει να αθωωθεί πρέπει να νοιώσει την τυραννία της ενοχής κ.ο.κ.Και ότι τα πράγματα ποτέ δεν είναι μονήρη αλλά υπάρχουν σε ζεύγη, το καθένα ενώνεται διαλεκτικά με κάτι αντίθετο για μια καινούργια σύνθεση.Στον αντίποδα βρίσκεται η "διαιώνιση" καθώς η κατάσταση αυτή μοιάζει να είναι ένας συμβιβασμός...Ο άνθρωπος δεν αντιδρά δεν απαιτεί την αθωώτητά του και δεν εξεγείρεται.Εχει αποδεχθεί ένα καθεστώς ελέγχου και πειθαναγκασμού.Κανείς δεν τον ενοχοποιεί γιατι κανένα δεν ενοχλεί, όμως και τελείως αθώος δεν είναι καθώς είναι ύποπτος να πέσει στην κατάσταση φαιν. αθώωσης όπου πια χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν πιο βίαια μέσα ελέγχου όπως η σύλληψη.Αυτό βέβαια το "καθεστώς " μπορεί να είναι εξωτερικό ή και εσωτερικό καθώς ο ίδιος μας ο εαυτός διαθέτει δυνάμεις καταστολής πολύ πιο ισχυρές πολλές φορές από δυναστευτικά καθεστώτα...
Από μαθηματική άποψη τώρα θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε να φτιάξουμε δύο διαγράμματα όπου το πρώτο θα έδειχνε τη κατάσταση "διαιώνισης" συναρτήσει του χρόνου.Αν το άνω ημιεπίπεδο περιέγραφε μια περιοχή αθώωσης ενώ το κάτω μια περιοχή ενοχής τότε η κατάσταση "διαιώνισης" περιγράφεται από μια σχεδόν ευθεία γραμμή όπου ο κατηγορούμενος δεν είναι ούτε ένοχος ούτε αθώος αλλά συμμετέχει συνεχώς σ'έναν έλεγχο της αθωότητάς του δηλ. σε μια δίκη.Επειδή όμως κανένα δεν ενδιαφέρει η ακρίβεια ο κατηγορούμενος θεωρείται ένας ελεγχόμενος αθώος-ένοχος.
Η κατάσταση φαιν. αθώωσης περιγράφεται από μια καμπύλη εναλλαγής όπως παρακάτω.Είναι ενδεικτική των μεγάλων διακυμάνσεων ενοχής και αθωότητας.Είναι πιο ασταθές σύστημα καθώς εναλλάσσεται η αθωότητα και η ενοχή ενώ στη διαιώνιση ο άνθρωπος είναι σταθερά ένοχος-αθώος χωρίς εξάρσεις, χωρίς απαιτήσεις,με μια ήρεμη απαθή ουδετερότητα.Αντίθετα στη κατάσταση φαιν.αθώωσης ο άνθρωπος εκ προοιμίου "ένοχος" έχει έντονα συναισθήματα και βιώνει την αθωότητα(ελευθερία) σαν ένα διάλειμμα μεταξύ δύο συλλήψεων.Παρόμοια και τη φυλάκιση.Δηλ η αθωότητα προσδιορίζεται από την διαδικασία ενοχοποίησης και μάλιστα είναι τόσο έντονη όσο μεγαλύτερης διάρκειας είναι η σύλληψη.Επίσης όσο πιο αθώος νοιώθω τόσο πιο έντονη νοιώθω την αδικία του γεγονότος ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να συλληφθώ.Οταν είμαι ελεύθερος νοιώθω την αγωνία ότι πρόκειται να συλληφθώ, δηλ νοιώθω μια θλίψη, αντίθετα όταν είμαι στη φυλακή νοιώθω τη σιγουριά ότι κάποια στιγμή θα αθωωθώ.Ωστε λοιπόν βρίσκομαι στην παράλογη θέση να έχω χάσει την ελευθερία μου να νοιώθω την αδικία της ενοχής όμως να αισθόνομαι σίγουρος ότι πρόκειται να απελευθερωθώ σαν προσωρινά αθώος...
Παράλογο αλλά πραγματικό !
Φλυαρία έτσι, για να περάσει ο χρόνος....
Ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση: δεν υφίσταται αλλά νομίζουμε ότι υπάρχει καθώς ο νους μας στηρίζεται στη διαδοχικότητα δηλ.πρώτα αυτό, μετά το επόμενο κ.ο.κ. δηλ. στηρίζεται σε μια άμεση αντιστοιχία με τους αριθμούς: 1,2,3,4,... ή τουλάχιστον έτσι θέλουμε να πιστεύουμε.
Ας διαβάσουμε λίγο ένα απόσπασμα από τα "άμεσα δεδομένα της συνείδησης" του Μπέρξον:
"Οταν ακολουθώ με το βλέμμα πάνω στην πλάκα του ρολογιού, την κίνηση του δείκτη που αντιστοιχεί στις ταλαντεύσεις του εκκρεμούς,δεν μετράω διάρκεια όπως νομίζεται' περιορίζομαι στην καταμέτρηση ταυτοχρονιών, πράγμα πολύ διαφορετικό εκτός από εμένα,μέσα στον χώρο, υπάρχει πάντα μια μοναδική θέση του δείκτη και του εκκρεμούς,γιατί δεν απομένει τίποτε από τις προηγούμενες θέσεις.Μέσα μου συνεχίζεται μια διαδικασία οργάνωσης η αμοιβαίας διείσδυσης των συνειδησιακών γεγονότων, που συνιστά την αληθινή διάρκεια.Επειδή ακριβώς διαρκώ μ' αυτόν τον τρόπο,φαντάζομαι εκείνο που αποκαλώ παρελθούσες ταλαντώσεις του εκκρεμούς, την ίδια στιγμή που αντιλαμβάνομαι την τωρινή ταλάντευση.Πλην όμως, άν διαγράψουμε για μια στιγμή το εγώ που σκέφτεται αυτές τις ταλαντεύσεις του εκκρεμούς, ακόμη και μια μόνο θέση του εκκρεμούς,τότε δεν υπάρχει διάρκεια.Ας διαγράψουμε, από την άλλη,το εκκρεμές και τις ταλαντεύσεις του' θα απομείνει μόνο η ετερογενής διάρκεια του εγώ, χωρίς στιγμές που είναι εξωτερικές μεταξύ τους, χωρίς σχέση με τον αριθμό."
Επομένως η διαδοχικότητα του δείκτη του ρολογιού είναι μια ψευδαίσθηση που βασίζεται στην εσωτερική διαδοχικότητα της συνείδησης και της μνήμης.
Επειδή λοιπόν ο ήλιος κινείται (μας φαίνεται ότι κινείται) και η μέρα διαδέχεται τη νύχτα, επειδή η καρδιά χτυπάει ρυθμικά (ή σχεδόν ρυθμικά), επειδή όλα κινούνται γύρω μας , επειδή όλα έχουν ένα τέλος (και κυρίως επειδή εμείς εχουμε ένα τέλος) όλα μοιάζουν να στοχεύουν σε μια κατεύθυνση και αυτή η κατεύθυνση είναι:το μέλλον , η αλλαγή, η πρόοδος, το νέο και μοιάζει λογικό αυτή η εξέλιξη να την μετράμε με 1,2,3,4 ώρες, χρόνους, αιώνες κ.λ.π.μάλιστα έχουμε εφεύρει μια καινούργια διάσταση, τη χρονική για να παρατηρούμε τα πράγματα.
Στην πραγματικότητα όμως, ισχύουν όλ' αυτά ; ή ο χρόνος είναι μια απλή σύμβαση που δίνει μια ψυχολογική θετική ενίσχυση στον άνθρωπο, τον οργανώνει πνευματικά και έχει σχέση πολύ με οικονομικές διευθετήσεις (βέλτιστης αξιοποίησης της εργασίας κ.λ.π.);
Κατ' αρχάς δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι όλα κινούνται προς κάτι θετικό, νέο, καλύτερο.Ολοι προσδοκούμε βέβαια κάτι τέτοιο, όμως από τα υπάρχοντα στοιχεία και την παρατήρηση τίποτε δεν φαίνεται να συνηγορεί ότι οδεύουμε προς ένα καλύτερο κόσμο...
Στο διάστημα τ' αστέρια γεννιώνται και κάποια στιγμή πεθαίνουν και η ύλη τους μετασχηματίζεται σ'ένα νέφος που χρησιμοποιείται για νέες γεννήσεις όπως περίπου συμβαίνει και στον άνθρωπο, όμως επειδή ο ανθρώπινος νους έχει συνείδηση αυτού του εφήμερου της ζωής, έχει αγωνία και μετράει με σπουδή τα στιγμιότυπα της ζωής του, τα παρατηρεί, τα αξιολογεί, τα θαυμάζει, τα αναστοχάζεται προσπαθώντας να δώσει ένα νόημα σ'όλ' αυτά !
Εξ'ου και η γέννηση της χρονικής διαδικασίας. Την έχει εφεύρει ο άνθρωπος, όπως το χρήμα, τη τέχνη, τη φιλοσοφία.Ο χρόνος είναι ένα κτήμα, είναι μια πολύτιμη εμπειρία, είναι η προσδοκία, είναι η απουσία ή το έντονο βάρος, είναι το τέλμα ή το ποτάμι που σε παρασέρνει,είναι αυτό που θέλουμε να είμαστε,είναι αυτό που δεν επιλέξαμε να είμαστε,είναι αυτό που χάσαμε είναι όλ'αυτά εκτός απ'αυτό που συνήθως κρίνουμε ότι είναι δηλ. το αδιάκοπο τικ-τακ του ρολογιού...
Ο Αριστοτέλης όριζε το χρόνο ως εξής:«τοῦτο γάρ ἐστιν τὸν χρόνον, ἀριθμός κινήσεως κατὰ τὸ πρότερον καὶ τὸ ὕστερον» όμως αλήθεια δεν χρειάζεται ο χρόνος στη φυσική για να μετρήσουμε μια κίνηση.Για παράδειγμα το κοντέρ του αυτοκινήτου δεν έχει ρολόϊ αλλά μετράει ταχύτητα.Μ'αυτά όλα θέλω να πω ότι ο χρόνος δεν είναι ένα μέγεθος "αντικειμενικό" που πάντοτε υπήρχε και κυλούσε με σταθερό ρυθμό, διαγράφοντας χειμώνες,καλοκαίρια,χρόνους,αιώνες αλλά είναι κάτι συμβατικό που έχει θεσπίσει ο άνθρωπος για καθαρά πρακτική χρησιμότητα.
Ο αρχαίος άνθρωπος χρειαζόταν λίγο τη μέτρηση του χρόνου στη ζωή του, για παράδειγμα έλεγε τρία μερόνυχτα ταξίδι κι εννοούσε διακόσια χιλιόμετρα.
Ας πούμε ότι είχαμε ένα τρόπο να συγκρίνουμε την ταχύτητα μιας κίνησης με την ταχύτητα του φωτός.Τότε δε θα χρειαζόταν καθόλου ο παράγοντας χρόνος.Η ας υποθέσουμε ότι ζούσαμε κάπου έγκλειστοι αποκομμένοι από καιρικά φαινόμενα και την παρουσία μέρας και νύχτας.Τότε εκεί θα μπορούσε να υπάρξει η παντοκρατορία της αυθαιρεσίας: Η διάρκεια της μέρας τη της νύχτας θα ήταν κάτι τελείως συμβατικό.Π.χ. η μέρα θα κρατούσε είκοσι ώρες και τέσσερεις ώρες η νύχτα.
Ας υποθέσουμε ότι μια μέρα σχόλης ξυπνάω στις οκτώ και απομονώνω το ρολόϊ από την κίνησή του ώστε να το ελέγχω.Μετά από μισή ώρα (σύμφωνα με το εσωτερικό μου ρολόϊ} το βάζω στις 12.00,μετά από μισή ώρα στις 11.00 και τέλος στις 10.00.Εχουν περάσει τέσσερα μισάωρα δηλ.δύο ώρες άρα είναι 10.00.Ομως έχω σπάσει τη διαδοχικότητα και τώρα αντιλαμβάνομαι το χρόνο σαν μια λογιστική πράξη.Επίσης σαν μια εμπειρία.
Δεν είναι σίγουρο ότι ο χρόνος έχει κατεύθυνση.Ολοι έχουμε ακούσει για τους προβληματισμούς της νεώτερης επιστημης σχετικά με τη διαστολή ή τη συστολή του σύμπαντος και για τις υποθέσεις που έχουν γίνει για την πιθανή ύπαρξη αρνητικού χρόνου !
Ας υποθέσουμε ότι ξαφνικά βρισκόμαστε σε μια περίεργη χώρα όπου τα ρολόγια κινούνται αντίστροφα δηλ. αριστερόστροφα και ότι δεν διαθέτουμε πυξίδα ώστε να διακρίνουμε τον βορρά από το Νότο οπότε ο ήλιος θα μπορούσε να ανατέλλει από αριστερά ή από δεξιά.
Τότε θα ήταν δυνατόν να υποθέσουμε ότι μια μυστήρια δύναμη γυρίζει το χρόνο προς τα πίσω ή ότι το μέλλον μας είναι το πρώην παρελθόν μας!!!!!Επίσης η γενικώτερη αίσθησή μας θα ήταν ότι όλα πηγαίνουν ανάποδα δηλ. ότι π.χ. τα ηλιοβασιλέματα είναι ξημερώματα και το αντίστροφο, ότι τα αυτοκίνητα πηγαίνουν προς τα πίσω,ότι το πάνω είναι κάτω κ.ο.κ.Ομως η αλήθεια θα ήταν ότι τίποτε δεν θα είχε αλλάξει από το "φυσικό" μέγεθος που ονομάζουμε χρόνο,η δική μας αίσθηση όμως θα είχε αλλάξει 100%.Αρα η κατεύθυνση του χρόνου έχει να κάνει με μια συγκεκριμένη αίσθηση που μας έχει δημιουργηθεί...για τον ορισμό του εμπρός ή του πίσω, του δεξιού ή του αριστερού.
Παρελθόν δεν υπάρχει παρά μόνο μνήμη !
Μνήμη που καταγράφει γεγονότα,πράξεις,παρατηρήσεις.Μνήμη ζωντανή και ισχυρή, ή γραπτά κείμενα, ντοκουμέντα κινηματογραφικά και διαδόσεις προφορικές.Δεν είμαστε σίγουροι για το αν ένα γεγονός έχει συμβεί ή όχι παρά μόνο αν υπάρχουν τ'αποτελέσματά του.Αν απομονώσουμε τ'αποτελέσματά του τότε είτε έχει συμβεί ένα γεγονός είτε όχι είναι το ίδιο πράγμα !Δεν αλλάζει τίποτε στον χρόνο...
Επίσης καμμία σχέση δεν έχει ο πραγματικός χρόνος με τον χρόνο που πιστεύουμε ότι περνάει.Φανταστείτε ότι είμαστε σ' έναν άλλον πλανήτη και η μέρα διαρκεί 100 γήϊνες ώρες.Τουλάχιστον στην αρχή μέχρι να συνηθίσουμε φαντάζεστε ότι θα μας φαινόταν ο χρόνος ατελείωτος. Κάποια στιγμή θα προσαρμοζόμασταν και ίσως ο χρόνος να μας φαινόταν ότι περνάει πιο γρήγορα. Ισως ακόμη να προσαρμοζόμασταν σε βραδείς ρυθμούς και να βλέπαμε π.χ. μια εικόνα το λεπτό.Ετσι δεν θα κουραζόμασταν και θα χρειαζόμασταν ύπνο μετά από 100 ώρες.Και φαντάζομαι ότι θα πεθαίναμε σε 1000 χρόνια.
Αρα ο γήϊνος χρόνος είναι μια προσαρμογή στη γήϊνη ιδιαιτερότητα.Επειδή είναι ένας ζωντανός πλανήτης με αέρα, σύννεφα, νερά, κλιματικές αλλαγές, ο άνθρωπος για να επιζήσει θα πρέπει να καταγράψει κυρίως εικόνες (συνεπώς να σκέφτεται)με ρυθμό 10 το δευτερόλεπτο,δηλ. 600 το λεπτό,36000 την ώρα. Αρα τον χρόνο τον κατανοεί αντίστροφα δηλ. με το πόσες οπτικές εντυπώσεις έχει δηλ. αν έχει 10 τότε ξέρει ότι έχει περάσει ένα δευτερόλεπτο.Γι αυτό στο μεταβατικό στάδιο ύπνου-εγρήγορσης, βλέποντας 20-30 εικόνες σε πολλές ώρες έχει την αίσθηση ότι ο χρόνος έχει περάσει γρήγορα.Το αντίστροφο συμβαίνει όμως στη διάρκεια του ονείρου όπου σε ελάχιστο χρόνο βλέπει μακροσκελείς ιστορίες...
Οι αντίστοιχοι χτύποι της καρδιάς είναι 60-70 το λεπτό, δηλ. 3600-4200 την ώρα δηλ περίπου το 1/10 των εικόνων...Αρα ο άνθρωπος προσαρμόζεται ώστε να ζει έχοντας καταγράψει οπτικές εντυπώσεις δέκα φορές περίπου περισσότερες απ'τους χτύπους της καρδιάς του.
Αυτός ακριβώς είναι ο πραγματικός χρόνος:Ο ρυθμός της καρδιάς.Και είναι 100% υποκειμενικός καθώς όπως λέει ο Heidegger ο χρόνος ταυτίζεται με το υποκείμενο και εξαρτάται πάρα πολύ από το πόσοι χτύποι απομένουν(δηλ. από το θάνατο) και από τον γρήγορο ή αργό ρυθμό των κτύπων της καρδιάς.
Αλλωστε αν καταφέρναμε να επιβραδύνουμε τον ρυθμό της καρδιάς θα ζούσαμε πολύ περισσότερα χρόνια και μία ώρα σημερινή θα μπορούσε να ήταν π.χ. ένα λεπτό...
Γι αυτό μη σας καταθλίβει το πέρασμα του χρόνου,μια απλή σύμβαση είναι και είναι απαραίτητο να το φιλοσοφήσετε λίγο ώστε να βγούν στην επιφάνεια όλες οι ψευδαισθήσεις που κρύβονται πίσω απ'αύτόν.Ολες οι προσδοκίες, τα όνειρα που πολλές φορές είναι μάταιες επιδιώξεις.Το μυστικό είναι ότι η ζωή είναι μία και ανεπανάληπτη και πολλές φορές παράλογη και προσπαθούμε να χωρέσουμε γρήγορα σ' αυτή τόσα πολλά πολλά πράγματα που δεν προλαβαίνουμε...
Ετσι κλείνοντας αυτή την ανάρτηση,θα ήθελα να χαιρετήσω το 2010 που ήταν ένας καλός χρόνος για μένα προσωπικά(άσχετα τι ήταν για την Ελλάδα) καθώς κατά τη διάρκειά του έφτιαξα αυτό το blog που μου άλλαξε τη καθημερινότητα και μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω τόσους σημαντικούς φίλους.Ηταν για μένα μια έκπληξη πόσο έναυσμα για δημιουργική δραστηριότητα αποτέλεσε όλο αυτό !
Ολη αυτή τη δουλειά λοιπόν την αφιερώνω σ' αυτούς τους φίλους τους μόνιμους και τους περαστικούς αναγνώστες που με εμπνέουν να φτιάχνω ότι μπορώ τέλος πάντων...
Μαθηματικά μιλώντας...
Μαθηματικά και γλώσσα... Ο Βυγκότσκι έβαλε τα πλαίσια,Ο Πιαζέ διερεύνησε το θέμα, Ο Βιντγκενστάϊν ήταν κάθετος και ο Φρόϋντενταλ άνοιξε δρόμους...Δεν έχουν κοινή καταγωγή,όπως φαίνεται στους πιθήκους,η εσωτερική γλώσσα είναι η γλώσσα της σκέψης,η γλώσσα μου ορίζει τα όρια του κόσμου μου όπως τόνιζε ο Βιντγκενστάίν,και μοιάζει στην πορεία της ανάπτυξης του ανθρώπου να αλληλεπιδρούν.
Δεν είναι δύσκολο όμως να καταδειχθεί αυτή η σχέση με πολύ απλό τρόπο.Ο Βίντγκενστάίν έχει κολλήσει σ'ένα παράδειγμα : "Λέω πάντα ψέμματα"(είναι αληθές ή ψευδές ;)
Ο Φρόϋντενταλ αναφέρει μερικές παροιμίες :"ειδικός είναι αυτός που γνωρίζει όλο και πιο πολύ για όλο και πιο μικρά πράγματα και στο τέλος καταλήγει να γνωρίζει τα πάντα για το τίποτα". Επίσης άλλες παροιμίες:" αν δεν αστράψει δεν βροντά" (είναι παράδειγμα ανάστροφης απόδειξης: επειδή βροντά σημαίνει ότι αστράφτει) ή άλλη : "άγιος που δεν θαυματουργεί μηδέ δοξολογιέται", ή διαφορές στη σύνταξη μιας φράσης:"Ενας άνθρωπος είναι αξιοπρεπής αν έχει αυτοσεβασμό" ή " Ενας άνθρωπος που έχει αυτοσεβασμό είναι αξιοπρεπής", ή "Ενας άνθρωπος έχει αυτοσεβασμό αν είναι αξιοπρεπής" ή "Ενας άνθρωπος που είναι αξιοπρεπής έχει αυτοσεβασμό "
Αν δεν είναι μαθηματικά αυτά, τότε ποιά είναι μαθηματικά ?
Ενας άνθρωπος που γνωρίζει μαθηματικά εκφράζεται με μεστό, σαφή, λιτό λόγο όμως φτάνει αυτό? μήπως με τα μαθηματικά περιορίζεται η φαντασία και ο πλούτος του λόγου ?Ο Ντένι Γκετζ λέει ότι στη ζωή δεν υπάρχει συχνά άσπρο-μαύρο και αν ένας δεν συμφωνεί με κάποια άποψή δεν σημαίνει ότι συμφωνεί με την αντίθετη ! Στα μαθηματικά όμως έχουμε αλήθεια ή ψεύδος. Δεν χωράει άλλη άποψη...
Ενα, δύο, πολλά...
Το αισθητό "άπειρο"(μάλλον το μη αισθητό) είναι μια ψευδαίσθηση του ανθρώπου. Είναι εκείνο που δεν μπορεί να δεί βασικά...Φαντασθείτε ένα μυρμήγκι πως βλέπει τους τοίχους ενός δωματίου σαν κάτι άφθαστο-απέραντο. Το αισθητό "άπειρο" είναι το όριο των αισθήσεων(της όρασης) και συνεπώς της αντίληψης του ανθρώπου.Δεν μπορεί να καταλάβει ένα πράγμα που δεν το αισθάνεται. Γι αυτό και οι απόπειρες που κάνει για να το καταλάβει οδηγούν σε αδιέξοδο.
Κυρίως είναι οπτικό κατασκεύασμα. Φαντασθείτε έναν τυφλό(εκ γενετής) να προσπαθεί να προσδιορίσει το "άπειρο", ούτε σαν είδωλο αντικρυστών καθρεπτών, ούτε σαν αχανές διάστημα, ούτε σαν επαναλαμβανόμενα αντικείμενα, αλλά σαν έναν ήχο που όλο αυξάνεται η έντασή του. Είναι φανερό ότι η ένταση του ήχου δεν μπορεί να είναι απέραντα μεγάλη γιατί και η ακοή δεν είναι απέραντα μεγάλη.Ενας πολύ τεράστιος εκκοφαντικός δεν "ακούγεται" γιατί απλούστατα σπάει το τύμπανο. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την όραση. Δεν μπορούμε να δούμε απέραντα μακριά γιατί απλούστατα το μάτι δεν μπορεί να δεί τόσο μακριά.
Επίσης δεν μπορούμε να μετρήσουμε μέχρι το "άπειρο" γιατί απλούστατα δεν μας φτάνει ο χρόνος μιας ζωής. Αρα το άπειρο μάλλον δεν είναι ζήτημα απόστασης αλλά μάλλον χρόνου. Ο Αϊνστάϊν είχε συσχετίσει πολύ το διάστημα με το χρόνο. Λοιπόν το "άπειρο" είναι ζήτημα χρόνου, ενώ εμείς απατώμαστε όταν νομίζουμε ότι είναι ζήτημα απόστασης.
Οταν για παράδειγμα φτιάχνουμε μια ευθεία και λέμε ότι αυτή προεκτείνεται αριστερά και δεξιά μέχρι το "άπειρο" στην ουσία δεν έχουμε άπειρο χρόνο να την κατασκευάσουμε αριστερά και δεξιά. Αρα όταν φτιάχνουμε μια ευθεία στην ουσία εννοούμε όχι την απόσταση που διαγράφουν δύο σημεία ευθύγραμμα προς τα αριστερά και δεξιά αλλά στην ουσία το χρόνο που κάνουν αυτά τα σημεία να διαγράψουν την ευθεία.
Ας πούμε λοιπόν ότι τα σημεία αυτά κινούνται με την ταχύτητα του φωτός. Τότε πράγματι αυτά διαγράφοντας την ευθεία κατευθύνονται στο "άπειρο" γιατί γρήγορα χάνονται.Αν όμως τα σημεία αυτά βρίσκονται πάνω σε δύο μυρμήγκια που κινούνται αντίθετα και είναι πασσαλειμμένα με ασβέστη πάνω σ'έναν μαυροπίνακα, τότε το πολύ να σχηματίσουν κάτι παραπάνω από ένα σημείο.
Αρα το αισθητό "άπειρο" είναι ζήτημα χρόνου όχι χώρου.
Επίσης είναι μία σχετική έννοια και πιστεύω αντί για το σύμβολο "οο" θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε το ? Εκφράζει την αγωνία του ανθρώπου για το μέλλον, το σύμπαν, τον θάνατο και δεν έχει καμμιά απόλυτη αξία.
Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα εγγεγραμμένο κανονικό ν-γωνο σ'έναν κύκλο και προσπαθούμε αυξάνοντας το ν να ταυτίσουμε το ν-γωνο με τον κύκλο.Τι σημασία έχει αν αντί 10000 πλευρές πάρω 1000000 ? υπάρχει διαφορά ?
Αρα το αισθητό "άπειρο" έχει να κάνει με τις αισθήσεις του ανθρώπου και με κάποια μεταφυσική αγωνία.
Η αν πάρουμε τη γραφική παράσταση της ακολουθίας αν=1/ν για να καταλάβουμε ότι έχει ασύμπτωτη τον άξονα χ΄χ χρειάζεται να προεκτείνουμε τον χ'χ πάρα πολύ ?
Επίσης δεν έχει να κάνει καθόλου με την έννοια του ορίου. Γιατί το άπειρο δεν είναι μια τιμή που προσεγγίζεται αλλά ποτέ δεν φτάνεται γιατί απλά δεν προσεγγίζεται ποτέ. Πράγματι είναι αστείο να λέμε ότι ο 10000000 είναι πιο κοντά στο συν άπειρο από το 1 γιατί σε σχέση με το άπειρο η διαφορά τους είναι ελάχιστη ! Αλλο παράδειγμα : Ο αριθμός 1000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 προφανώς βρίσκεται πολύ κοντά στο αισθητό "άπειρο" , όμως βρίσκεται πολύ μακριά από το μαθηματικό (νοητό) "άπειρο" αυτό δηλ που χρησιμοποιούμε στα μαθηματικά.
Ας υποθέσουμε ότι ξαφνικά ο άνθρωπος μεγάλωνε κατά 1000 φορές. Αν παρ'όλ' αυτά συνέχιζε να χρησιμοποιεί το ίδιο μετρικό σύστημα τότε θα υπήρχε ένας πληθωρισμός ποσοτήτων.Για παράδειγμα θα μιλούσε για 10000 μέτρα σα να επρόκειτο για λίγα μέτρα ενώ η απόσταση Γης-Σελήνης 400000 χιλιόμετρα θα του φαινότανε σαν από δω μέχρι τη Θεσσαλονίκη.Παρ' όλ' αυτά ενώ θα φαινόταν ότι ο "γίγαντας" βρίσκεται πολύ "μακριά" εν σχέσει με τον κοινό άνθρωπο, εν τούτοις μιλώντας για "άπειρο" και οι δυό τους, προφανώς θα εννοούσαν το ίδιο απόμακρο και σκοτεινό πράγμα.Αυτό είναι το μαθηματικό(νοητό) "άπειρο".
Αυτό που παραμένει κυρίως το ίδιο, όταν τείνουμε προς το άπειρο είναι η αέναη επαναληπτική διαδικασία και επίσης η σύγκριση μιας οποιαδήποτε τιμής με τις προηγούμενες.
Για παράδειγμα, ας φανταστούμε μια πυραμίδα τριγωνική αναποδογυρισμένη. Και ξεκινώντας από την κορυφή Ο κόβουμε παράλληλες φέτες προς τη βάση ΑΒΓ. Προφανώς αυτή η διαδικασία μπορεί να φτάσει μέχρι το "άπειρο".
Τι είναι αυτό που μένει σταθερό ? Το γεγονός ότι τα τρίγωνα ΑΒΓ, Α΄Β΄Γ΄ είναι όμοια ! δηλ έχουν ίδιες σταθερές γωνίες.Ας υποθέσουμε τώρα ότι ΟΑ/ΟΑ΄=ΟΒ/ΟΒ΄=ΟΓ/ΟΓ΄=1/2 οπότε: 4(ΑΒΓ)=(Α΄Β΄Γ΄).Αυτή τη διαδικασία μπορούμε να τη συνεχίσουμε για άπειρα τρίγωνα και προς το Ο αλλά και προς το άπειρο(αντίθετα από το Ο).Δηλ. 4(Α΄Β΄Γ΄)=(Α΄΄Β΄΄Γ΄΄) κ.ο.κ.Τότε σχηματίζεται μια άπειρη ακολουθία τριγώνων με fractal δομή (οποιαδήποτε ζευγάρια διαδοχικών τριγώνων είναι όμοια μεταξύ τους και ο λόγος των εμβαδών τους είναι 1/4).Παίρνοντας τώρα ένα οποιοδήποτε ζευγάρι διαδοχικών τριγώνων έχω πάρει ταυτόχρονα λόγω της αυτοομοιότητας και ολόκληρη την ακολουθία.Αρα με δύο τουλάχιστον αντιπροσώπους της ακολουθίας έχω ολοκληρώσει την απεικόνισή της μέχρι το άπειρο.Με παράλληλο τρόπο πιθανώς εξηγείται γιατί οι πρωτόγονοι άνθρωποι με μια βαθύτερη σοφία μετρούσαν μέχρι το δύο ενώ από κει και πέρα χρησιμοποιούσαν την λέξη "πολλά" !!!
Μπόρχες και κβαντομηχανική
....Ενιωσα στο χέρι μου κάτι σαν γαργαλητό, μια ελαφρότατη δόνηση.Ανοίγοντας τη χούφτα μου, είδα πως οι δίσκοι ήταν τριάντα ή σαράντα. Θά' παιρνα όρκο πως δεν ήταν παραπάνω από δέκα.Τους άφησα πάνω στο τραπέζι κι έβγαλα και τους άλλους.Δε χρειάστηκε να τους μετρήσω για να καταλάβω πως είχαν πολλαπλασιαστεί. Τους έκανα όλους μία στοίβα κι επιχείρησα να τους μετρήσω έναν έναν.
Αυτό το απλούστατο εγχείρημα αποδείχθηκε αδύνατον.Συγκέντρωνα την προσοχή μου σ' έναν δίσκο, τον έβγαζα απ' το σωρό πιάνοντάς τον με το δείκτη και τον αντίχειρα και μόλις έμενε μόνος του γινόταν πολλοί. Κοίταξα μην έχω πυρετό, κι επανέλαβα το ίδιο πράγμα πολλές φορές.Το αχρείο θαύμα επαναλαμβανόταν.Είχαν παγώσει τα πόδια και τα σωθικά μου και τα γόνατά μου έτρεμαν. Δεν ξέρω πόση ώρα πέρασε.....
...Αν κάποιος μου' λεγε πως υπάρχουν μονόκεροι στο φεγγάρι, ή θα δεχόμουν αυτή την πληροφορία ή θα την απέρριπτα ή θα κρατούσα μια επιφύλαξη' πάντως, θα μπορούσα να τους φανταστώ. Αντίθετα, αν μου'λεγαν πως, στο φεγγάρι, έξι ή επτά μονόκεροι μπορούν να είναι τρεις, θα'λεγα αμέσως πως αυτό είναι αδύνατον. Οποιος έχει καταλάβει πως τρία κι ένα κάνουν τέσσερα, δεν κάθεται να το επαληθεύσει με κέρματα, με τα δάχτυλα, με πιόνια του σκακιού ή με μολύβια. Το καταλαβαίνει, κι αυτό αρκεί. Του είναι αδύνατον να διανοηθεί άλλον αριθμό. Πολλοί μαθηματικοί υποστηρίζουν πως "τρία συν ένα" είναι μια ταυτολογία του "τέσσερα", ένας άλλος τρόπος να πεις "τέσσερα"...Κι απ' όλους τους ανθρώπους της γης, έλαχε σε μένα, τον Αλεξάντερ Κρέιγκι, ν' ανακαλύψω τα μοναδικά αντικείμενα που αντιφάσκουν σ' αυτόν τον θεμελιώδη νόμο του ανθρώπινου πνεύματος.Στην αρχή, φοβόμουν πως θά' χανα τα λογικά μου' με τον καιρό, άρχισα να πιστεύω πως θα'ταν καλύτερα για μένα να τα' χω χάσει, αφού η προσωπική μου παραίσθηση είχε λιγότερη σημασία απ' την απόδειξη πως στο σύμπαν βασιλεύει η αταξία. Αν τρία συν ένα μπορούν να είναι δύο ή δεκατέσσερα, η λογική είναι μια τρέλα...
(αποσπάσματα από το διήγημα του Χόρχε Λουίς Μπόρχες: "Γαλάζιες τίγρεις").
Αν "τρία συν ένα" μπορεί να κάνει οτιδήποτε τότε ο κόσμος καταρρέει κάτω από τα πόδια μας γιατί ούτε αριθμητική αλλ' ούτε μαθηματικά μπορούμε να κάνουμε σωστά ! Ο Wittgenstein όμως λέει ότι αν υποθέσουμε ότι μια μαθηματική πράξη για κάποιο λόγο μας βγαίνει συνεχώς λάθος, θα απορρίπταμε όλη την μαθηματική θεωρία που θα προέκυπτε απ' αυτή την πράξη η όχι ? η απάντηση του είναι όχι και υπερθεματίζει λέγοντας ότι τα μαθηματικά είναι επινόηση και όχι ανακάλυψη ! ...Οπως μας λέει στο: " Παρατηρήσεις για τη θεμελίωση των μαθηματικών" Και άν ο κανόνας +1 σε οδηγεί μια φορά απ' το 4 στο 5, ίσως μιαν άλλη φορά σε οδηγήσει από το 4 στο 7. Γιατί αυτό να είναι αδύνατο ?
Εγείρεται το ερώτημα τί θα εκλάβουμε ως κριτήριο της σύμφωνης προς τον κανόνα προχώρησης. Μήπως, για παράδειγμα, ένα αίσθημα ικανοποίησης που συνοδεύει την πράξη της, σύμφωνα με τον κανόνα, προχώρησης ? Η μήπως μια ενόραση (έμπνευση), η οποία μου λέει ότι έχω προχωρήσει σωστά ? Η, πάλι, ορισμένες πρακτικές συνέπειες της προχώρησης, που ορίζουν αν ακολούθησα πραγματικά τον κανόνα ?-Τότε θα ήταν δυνατό το 4+1 να δίνει άλλοτε 5 κι άλλοτε κάτι άλλο ως εξαγόμενο. Θα ήταν διανοητό, δηλαδή, μια πειραματική έρευνα να έδειχνε κατά πόσον 4+1 δίνει πάντοτε 5...Εχουμε λοιπόν διδάξει σε κάποιον την τεχνική του πολλαπλασιασμού. Οπότε χρησιμοποιούμε εκφράσεις αποδοχής και απόρριψης. Θα γράψουμε επίσης, μερικές φορές, τον σκοπό του πολλαπλασιασμού : "Αν είναι σωστός, θα βγάλεις αυτό", μπορούμε να πούμε. Είναι τώρα διανοητό ν' ακολουθεί κανείς έναν κανόνα και να βρίσκει διαφορετικό εξαγόμενο κάθε φορά που πολλαπλασιάζει 15x13 ? Αυτό εξαρτάται απ' το ποιά πράγματα θα επιτρέψει κανείς να ισχύσουν ως κριτήρια της ορθής ακολουθίας. Στα μαθηματικά, το ίδιο αποτέλεσμα είναι επισης κριτήριο του ορθού υπολογισμού. Εδώ λοιπόν είναι αδιανόητο ν' ακολουθείς σωστά έναν κανόνα και να παίρνεις διαφορετικά υπολογιστικά σχήματα...
(Παρατηρήσεις για τη θεμελίωση των μαθηματικών,Ludwig Wittdgenstein)
Για παράδειγμα έστω ότι θέλουμε να υπολογίσουμε το άθροισμα:
S= 1-1+1-1+1-... χρησιμοποιώντας όλες τις ιδιότητες της πρόσθεσης. Τότε το αποτέλεσμα μπορεί να είναι διαφορετικό ανάλογα πως θα πάρουμε το άθροισμα : S=1-(1-1+1-...)=1-S => 2S=1 => S=1/2 η S=1-1+1-1+...=0+0+0+...=0 Η ή S=1 -1+1-1+1-...=1+0+0+0+...=1.Αρα ενώ ο κανόνας είναι ο ίδιος το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό !
Το φαινόμενο που περιγράφει ο Μπόρχες μοιάζει μεταφυσικό, όμως στην πραγματικότητα υπογραμμίζει μετρήσεις και φαινόμενα που εξετάζει η σύγχρονη φυσική και ανήκουν κυρίως στη σφαίρα της κβαντομηχανικής. Δηλ του κλάδου εκείνου της φυσικής που ασχολείται με θεωρίες για τη φύση των μικροσωματιδίων και κατ' επέκταση του φωτός.
Οι θεωρίες αυτές επινοήθηκαν αφ' ης στιγμής ανακαλύφθηκε ότι το φως έχει διττή φύση ήτοι κύματος-σωματιδίου ενώ για το ηλεκτρόνιο είναι αδύνατο να γνωρίζουμε που και πως βρίσκεται(αρχή της απροσδιοριστίας του Heizenberg) η δε θέση και κίνηση του ηλεκτρονίου εξαρτάται κατά πολύ από τις συνθήκες παρατήρησης και υπάρχει μια ορισμένη πιθανότητα να το βρούμε σε μια θέση και σε μια κατάσταση! Αυτά τα δεδομένα προκύπτουν από την κβαντομηχανική.
Είναι γνωστή η διαμάχη Bohr-Einstein(ο θεός δεν παίζει ζάρια)καθώς ο δεύτερος αντιλαμβανόταν το σύμπαν καθαρά ντετερμινιστικά)δήλ αίτιο-αιτιατό και καθόλου με όρους πιθανοκρατικούς !
Διαβάζουμε από το βιβλίο του Jim Al-Khalili "σκουληκότρηπες μαύρες τρύπες και χρονομηχανές" :
...Οι διαφορές μεταξύ των ερμηνειών έχουν να κάνουν με το πως περιγράφουμε το τί "συμβαίνει" σε ένα κβαντικό σωματίδιο, όπως ένα ηλεκτρόνιο, όταν το αφήνουμε μόνο του να κάνει ότι κάνουν τα ηλεκτρόνια όταν τα αφήνουμε μόνα τους.Αν μετρήσουμε μια συγκεκριμένη ιδιότητα ενός ηλεκτρονίου, όπως τη θέση του, την ταχύτητά ή την ενέργειά του σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, τότε η κβαντική μηχανική μας λέει τι είναι πιθανό να βρούμε. Ομως δεν μας λέει τίποτα σχετικά με το τι κάνει το ηλεκτρόνιο όταν δεν το παρατηρούμε. Αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα αν μπορούσαμε να είμαστε βέβαιοι ότι τα ηλεκτρόνια (και όλα τα υπόλοιπα κβαντικά σωματίδια) θα συμπεριφερθούν λογικά, αλλά δεν το κάνουν. Εξαφανίζονται από το σημείο όπου παρατηρήθηκαν για τελευταία φορά και επανεμφανίζονται αυθόρμητα σε κάποια άλλη θέση η οποία θα έπρεπε,κανονικά, να είναι απρόσιτη σε αυτά.Υπάρχουν ταυτόχρονα σε δύο θέσεις διανοίγουν μια σήραγγα και διέρχονται από αδιαπέραστα εμπόδια, κινούνται ταυτόχρονα προς δύο διαφορετικές κατευθύνσεις και διαθέτουν ταυτόχρονα αρκετές αλληλοσυγκρουόμενες ιδιότητες. Ομως, τη στιγμή που αρχίζουμε να τα παρατηρούμε, τα ηλεκτρόνια αρχίζουν ξαφνικά να συμπεριφέρονται και πάλι ομαλά λες και τίποτα περίεργο δεν συνέβη.Ως τόσο, τα αναπόδραστα συμπεράσματα που πρέπει να συναγάγουμε από τα αποτελέσματα των παρατηρήσεών μας είναι ότι το ηλεκτρόνιο έκανε πράγματι κάτι το πολύ παράξενο όσο δεν το κοιτούσαμε.
Ουσιαστικά όλα τα κβαντικά σωματίδια συμπεριφέρονται με τρόπους που θα ήταν έως και αδύνατοι αν υπάκουαν στους ίδιους κανόνες με τα συνηθισμένα αντικείμενα της καθημερινής ζωής...
...Εχω ήδη αναφέρει εν συντομία ...ότι η κβαντική μηχανική θεωρείται ακόμα πιο σημαντική επιστημονική ανακάλυψη από τη σχετικότητα, αναφορικά με το πόσο έχει επηρεάσει την καθημερινή ζωή μας.Η κβαντική μηχανική είναι ο στυλοβάτης ολόκληρης της σύγχρονης χημείας και ολόκληρης της σύγχρονης ηλεκτρονικής. Χωρίς αυτήν δεν θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε τη δομή των κρυστάλλων, ή να ανακαλύψουμε το λέιζερ ή τα ολοκληρωμένα κυκλώματα πυριτίου.
Χωρίς μια στοιχειώδη κατανόηση των νόμων της κβαντικής μηχανικής δεν θα υπήρχαν τηλεοράσεις, υπολογιστές, φούρνοι μικροκυμάτων, μηχανήματα αναπαραγωγής ψηφιακών δίσκων,ψηφιακά ρολόγια και τόσα άλλα που θεωρούμε δεδομένα στην τεχνολογική εποχή μας...Το πρόβλημα είναι πως κανένας δεν καταλαβαίνει πραγματικά τι μας λέει η κβαντική μηχανική σχετικά με τον κόσμο του απειροστά μικρού, τον οποίο περιγράφει με τόση ακρίβεια.Αυτό, βέβαια, ηχεί μάλλον τρελό.Πως μπορεί μια θεωρία, την οποία δεν καταλαβαίνουμε, να είναι τόσο επιτυχής ? Η απάντηση είναι ότι προβλέπει τη συμπεριφορά των κύριων δομικών λίθων της ύλης- όχι απλώς των ατόμων, αλλά και των σωματιδίων που συγκροτούν τα άτομα (των ηλεκτρονίων, των πρωτονίων, των νετρονίων) καθώς και των φωτονίων και κάθε άλλου υποατομικού σωματιδίου που μπορείτε να φανταστείτε(και υπάρχουν πολλά)- με απίστευτη ακρίβεια.
Η κβαντική μηχανική μας έχει οδηγήσει στη σημερινή, μεγάλης ακρίβειας, κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτά τα "κβαντικά" σωματίδια αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και συνδέονται προκειμένου να σχηματίσουν τον κόσμο γύρω μας.Ομως, την ίδια στιγμή η κβαντική μηχανική μας επιβάλλει μια θεώρηση του υποατομικού κόσμου,που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κοινή λογική. Εδώ και τρία τέταρτα του αιώνα οι φυσικοί επιχειρούν να κατανοήσουν αυτήν τη θεώρηση και έχουν διαμορφώσει μια σειρά από πιθανές ερμηνείες του τι πρέπει να συμβαίνει στο κβαντικό επίπεδο.
Ωστόσο δεν έχει προκύψει ακόμη μια καθολική συναίνεση αναφορικά με την ορθή ερμηνεία, αν πράγματι υπάρχει μόνο μία.
«Το γαρ αυτό εστίν τε και είναι»
Το παραπάνω είναι μια ρήση του Παρμενίδη όπου σε απλά ελληνικά μας λέει ότι ο κόσμος που μας περιβάλλει δεν υπάρχει αντικειμενικά αλλά περισσότερο είναι πλάσμα του μυαλού μας. Θα μου πείτε γνωστά αυτά, επαναφέρουν τα ίδια παλιά φιλοσοφικά ερωτήματα και συγκρούσεις ιδεαλισμού-υλισμού.Ο Παρμενίδης ήταν ο δάσκαλος του Ζήνωνα και του Μέλισσου και θεωρείται ότι έβαλε τις βάσεις της φιλοσοφίας του Πλάτωνα ! Ο Γκέντελ ο κορυφαίος αυτός αναθεωρητής της σύγχρονης επιστήμης υπήρξε Πλατωνιστής και οι σύγχρονες θεωρήσεις της Κβαντομηχανικής στρέφονται σε παρόμοια μοντέλα "ιδεαλιστικά" για να εξηγήσουν τον κόσμο.
Τι ψάχνουμε τώρα ! Σε ένα κόσμο τεχνολογικό,ορθολογιστικό όπου ο ρεαλισμός και η πρακτικότητα κυριαρχούν και όπου σε όλα δίνει απαντήσεις η επιστήμη, φαίνονται παράταιρες απόψεις περί ενός φαινόμενου κόσμου και ότι αυτό που βλέπουμε είναι μια πλάνη ! Ο Αϊνστάϊν όμως με τη θεωρία της Σχετικότητας απέδειξε ότι αυτό που βλέπουμε και θεωρούμε σαν απόλυτο στην πραγματικότητα μπορεί να είναι κάπως αλλιώς....Η Κβαντομηχανική ήδη μιλάει για σωματίδια που μοιάζουν να επικοινωνούν από μακριά ή για σωματίδια που την ίδια στιγμή βρίσκονται σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες ! Άρα αυτό που βλέπουμε μάλλον απέχει κατά πολύ απ' αυτό που πραγματικά συμβαίνει και οι μοντέρνες θεωρίες αποδεικνύουν ότι αυτό που θεωρούμε σαν τετριμμένο και απλό κάθε άλλο παρά τέτοιο είναι ! Ήδη απ' τον περασμένο αιώνα έχουν συμβεί σαρωτικές αλλαγές στον τρόπο που σκεπτόμαστε την επιστήμη. Ο Βιντγκενστάϊν ακολουθώντας κι αυτός Πλατωνικούς δρόμους έδειξε ότι οι θετικές επιστήμες εφευρίσκουν συνεχώς περισσότερο κάτι στο μυαλό του καθενός παρά ανακαλύπτουν την αντικειμενική πραγματικότητα ! Ενώ ο Γκέντελ ανέτρεψε την "πληρότητα" οποιασδήποτε θεωρίας δηλ απέδειξε ότι θα υπάρχει πάντοτε μια πρόταση η οποία δεν αποδεικνύεται με βάση ένα δεδομένο αξιωματικό σύστημα !
Η προσωπική μου αντίληψη είναι, ότι όσο περνάει ο καιρός, ζούμε σ' ένα κόσμο εικονικής πραγματικότητας και ότι περισσότερο είναι ανάγκη του εγκεφάλου μας όπως και της διανοητικής μας κατάστασης να διατηρούμε την ίδια συνείδηση της πραγματικότητας που θεωρούμε σαν δεδομένη.
Ζούμε σ'ένα κόσμο πολύ σίγουρο και διασφαλισμένο αν και είμαστε κάπως καχύποπτοι γι αυτόν !
Η ανάγκη για μαγεία και μεταφυσική καλύπτεται από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο....
Έτσι μπορούμε να ζούμε σ' ένα κόσμο περίεργο και θαυμαστό ίσως, όμως αυτό δεν μας αφορά, είναι δουλειά άλλων ! Η Τέχνη καλύπτει σ'ένα βαθμό και για ένα περιορισμένο μέρος των ανθρώπων αυτή την τάση της ψυχής να ξεφύγει και να πετάξει σε καινούργια μέρη !
Για να δώσω ένα παράδειγμα, ο έναστρος ουρανός είναι μια εικονική πραγματικότητα, αφού αποτελείται από "εικόνες" αστέρων που έχουν εκπεμφθεί πριν από χιλιάδες χρόνια ! Οι αισθήσεις πολλές φορές μας οδηγούν σε λάθος συμπεράσματα, για παράδειγμα κάτι πολύ παγωμένο μας φαίνεται ζεστό, ή πολλές φορές ψάχνουμε να βρούμε ένα πράγμα που βρίσκεται μπροστά μας.
Γενικά, ο εγκέφαλος έχει έτοιμες λύσεις και αντιστοιχίες για κάθε πράγμα που βλέπουμε ! Κάθε πράγμα που δεν έχει καταχωρίσει τις περισσότερες φορές το αγνοεί σαν κάτι παράδοξο και επικίνδυνο ! Αυτό είναι και μια ασφαλιστική δικλείδα για την υγεία του εγκεφάλου !
Ομως έτσι ζούμε περισσότερο σε ένα "νοητό" κόσμο !
Ο Πλάτωνας με τον "μύθο του σπηλαίου" ήθελε αυτό να μας πει, δηλαδή ότι ζούμε σ' ένα κόσμο όπου κάποιες σκιές μπορούμε μόνο να δούμε και ότι είμαστε αλυσοδεμένοι να βλέπουμε συνεχώς αυτό το ίδιο θέαμα !
Ο Παρμενίδης, αυτός ο δάσκαλος του Πλάτωνα, μίλαγε για ένα ακίνητο και κινητό ομογενές "εν " μια έννοια επίτηδες κατασκευασμένη για να δηλώσει την αντιδιαστολή με την "πολλότητα". Το "ένα" είναι όμοιο και ανόμοιο με τον εαυτό του, ίσο και άνισο με τον εαυτό του, νεότερο και παλιότερο από τον εαυτό του. Έτσι λοιπόν κίνηση δεν υφίσταται. Η γέννηση κι ο θάνατος είναι αιφνίδιες μεταβολές που έχουν δύο κατευθύνσεις από την κίνηση στη στάση και από τη στάση στην κίνηση ! Οι αισθήσεις μας προσφέρουν μια "δόξα" για τα πράγματα γύρω μας που είναι μάλλον μια ψεύτικη αντίληψη, ενώ την αλήθεια μπορούμε μόνο να την συμπεράνουμε με τον "λόγο".
Ο Ζήνωνας ο Πατέρας της διαλεκτικής, για να ισχυροποιήσει τη φιλοσοφία του δάσκαλού του Παρμενίδη έθεσε τέσσερα παράδοξα που αποτελούν επαναστατική τομή για τις θετικές επιστήμες !
Όλα δείχνουν τη σχετικότητα της έννοιας "κίνηση" όπως της έννοιας "διάστημα" και "χρόνος"
1) Το πρώτο παράδοξο είναι το παράδοξο των διχοτομιών και πολύ απλά μας λέει ότι : "οποιαδήποτε κίνηση είναι αδύνατη αφού πρέπει να συμβεί σε άπειρο χρόνο ! Ομως άπειρος χρόνος δεν υφίσταται άρα είναι αδύνατη η κίνηση. Συγκεκριμένα, ένα κινητό που διανύει μια απόσταση ΑΒ πρέπει πρώτα να περάσει απ' το μέσον Μ του ΑΒ αφού προηγουμένως πρέπει να περάσει απ' το μέσο Μ' του ΑΜ, αφού προηγουμένως πρέπει να περάσει απ' το μέσον του Μ'' του ΑΜ' κ.ο.κ. Ομως η εξήγηση αυτού του γρίφου είναι ότι στην πραγματικότητα υπάρχει άπειρα διαιρετός χρόνος !
2) Το δεύτερο παράδοξο είναι το παράδοξο του Αχιλλέα που δεν ακουμπά ποτέ τη χελώνα. Ο Αχιλλέας ξεκινάει με μια συγκεκριμένη ταχύτητα να φτάσει τη χελώνα που βρίσκεται σε κάποια απόσταση μπροστά του και κινείται με ταχύτητα ας πούμε το 1/10 εκείνης του Αχιλλέα. Όταν ο Αχιλλέας διανύει 500 μέτρα η χελώνα αντίστοιχα διανύει 50 μέτρα, όταν εκείνος διανύει τα 50 μέτρα η χελώνα διανύει άλλα 5 μέτρα, όταν εκείνος διανύει τα 5 μέτρα εκείνη διανύει 0,5 μέτρα κ.ο.κ. και δεν τη φτάνει ποτέ !
Εδώ πάλι δέχεται τη συνοχή και τη συνεκτικότητα της κίνησης αλλά απορρίπτει τα ίδια τα αισθητά αποτελέσματα της κίνησης όπως είναι η επαφή Αχιλλέα-χελώνας ! Διότι αν δεχθούμε ότι υπάρχει μια αναλογία του μήκους που διανύει ο Αχιλλέας και του μήκους που διανύει η χελώνα, αυτή είναι πάντα σταθερή. Είναι σα να κατασκευάζουμε συνεχώς πιο μικρά όμοια τρίγωνα όμως η αναλογία των πλευρών είναι πάντα η ίδια, αλλά δεν θα καταλήξουμε ποτέ να φτιάξουμε αντί για τρίγωνο ένα σημείο ! Το γεγονός ότι πλησιάζει ο Αχιλλέας τη χελώνα (δεν ξέρουμε τελικά αν την ακουμπάει) οφείλεται στο γεγονός ότι τα μεγέθη του Αχιλλέα και της χελώνας μένουν αναλλοίωτα σε σχέση με την μεταξύ τους απόσταση. Και κάποια στιγμή αυτά τα μεγέθη σε σχέση με την απόσταση γίνονται τεράστια και έτσι μοιάζουν να πλησιάζουν το ένα το άλλο πολύ !
Αν φανταστούμε όμως την υπόθεση ότι παράλληλα με τα μήκη που διανύουν Αχιλλέας και χελώνα, μικραίνουν και τα ατομικά τους μεγέθη- αυτό μπορούμε να το πετύχουμε αν θεωρήσουμε ένα παρατηρητή που απομακρύνεται απ' το συμβάν με συγκεκριμένη ταχύτητα- τότε στην περίπτωση αυτή η κίνηση "καταργείται" ! Γι αυτό πολλές φορές βλέπουμε στον ουρανό μια κουκίδα που κινείται αργά και στην πραγματικότητα είναι ένα υπερηχητικό αεροπλάνο !
Στην ουσία με το παράδοξο αυτό ο Ζήνων μας λέει ότι τα αισθητά απέχουν πολύ απ' τη νοητή πραγματικότητα ! Επίσης μας λέει το εξής : και να θεωρήσουμε ότι κίνηση υπάρχει όπως δηλ την αντιλαμβανόμαστε με τα μάτια μας -που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει- τότε αν την κίνηση την θεωρήσουμε σαν συνδυασμό δύο άπειρων ακολουθιών αυτές οι ακολουθίες έχουν διαφορά που συγκλίνει στο μηδέν. Αλλά όριο στο μηδέν δεν σημαίνει ότι η διαφορά των ακολουθιών παίρνει την τιμή μηδέν.Επίσης, μια οποιαδήποτε κίνηση εξαρτάται απ' τη θέση και την κίνηση του παρατηρητή.
3)Το τρίτο παράδοξο μας λέει ότι αν θεωρήσουμε την κίνηση ενός βέλους, τότε ανά πάσα στιγμή μπορούμε να υποθέσουμε ότι το βέλος είναι ακίνητο. Δηλαδή αν διαιρέσουμε σε στοιχειώδη μέρη το χρόνο, τότε το βέλος είναι ακίνητο ! Ας θεωρήσουμε το εξής παράδειγμα : 'Ενας άνθρωπος έχει μια εγκεφαλική βλάβη και δεν μπορεί να θυμάται μια εικόνα περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο. Τότε πως θα έβλεπε αυτός ένα κινητό ? Θα το έβλεπε αποσπασματικά και θα θυμόταν πάντα τη τελευταία του στάση.Κάπως έτσι είναι η κίνηση. Αν υποθέσουμε ότι δεν υπάρχει παρά μόνο παρόντας χρόνος τότε δεν υφίσταται κίνηση.
4)Το τέταρτο παράδοξο αμφισβητεί το απόλυτο του διαστήματος. Αν υποθέσουμε ότι έχουμε μια σειρά ακίνητων ΑΑΑΑ και από κάτω αντίστοιχα μια σειρά ΒΒΒΒ που ξεκινά απ' το μέσον της πρώτης και κινείται προς την αριστερή κατεύθυνση. Αν θεωρήσουμε και μια τρίτη σειρά ΓΓΓΓ που κινείται με την ίδια ταχύτητα προς την αντίθετη κατεύθυνση ξεκινώντας απ' το πρώτο Α, τότε παρατηρούμε ότι το πρώτο Γ διανύει τέσσερα τετράγωνα ως προς τα Β ενώ διανύει δύο τετράγωνα ως προς τα Α. Δηλαδή τα διαστήματα που διανύονται είναι σχετικά ως προς την κίνηση του παρατηρητή !
Σύμπαν ολόγραμμα
Όλα άρχισαν το 82 στο Παρίσι όπου ο Alain Aspect με την ομάδα του πραγματοποίησε ένα πείραμα και απέδειξε ότι δύο σωμάτια ευρισκόμενα πολύ κοντά ή σε απόσταση δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων είναι δυνατόν να επικοινωνούν ή καλύτερα να παρουσιάζουν μια συσχέτιση των κινήσεων τους ! To πείραμα απασχόλησε επί χρόνια τους ερευνητές της Κβαντομηχανικής. Θυμηθείτε ότι οι επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν την "περίεργη" συμπεριφορά των υποατομικών σωματιδίων : ηλεκτρονίων, φωτονίων, πρωτονίων ακόμη και με ιδεαλιστικές θεωρίες του τύπου : το παρατηρούμενο σωματίδιο εξαρτάται από την ανθρώπινη συνείδηση ! Ετσι εξηγούνται συμπεριφορές όπως απότομη αλλαγή θέσης του σωματιδίου, ταυτόχρονη θέαση του σε δύο διαφορετικές θέσεις, διαπέρασή του μέσα από τοιχώματα κ.α. περίεργα! Γενικά φαίνεται ότι η παρουσία του παρατηρητή μοιάζει να επηρεάζει την ίδια την κίνηση του σωματιδίου !
Στο πείραμα του Aspect όμως μοιάζει να παραβιάζεται εκτός από την κοινή λογική και την αιτιοκρατία το θεμελιώδες αξίωμα της θεωρίας της σχετικότητας ότι δεν μπορεί στη φύση να ξεπεραστεί η ταχύτητα του φωτός. Όταν όμως τα σωματίδια βρίσκονται σε τεράστια απόσταση μεταξύ τους τότε μοιάζει να ανταλλάσσουν μηνύματα με ταχύτητα ανώτερη του φωτός, εκτός κι αν συμβαίνει κάτι άλλο !
Ο David Bohm, ένας άλλος ερευνητής απ' το Λονδίνο έδωσε μια εντελώς ρηξικέλευθη εξήγηση σ' αυτό το πείραμα, θέτοντας σαν μοντέλο στην υπόθεσή του το "ολόγραμμα" δηλ μια τρισδιάσταση απεικόνιση ενός αντικειμένου με lazer. Υποστήριξε ότι το σύμπαν μάλλον είναι ένα ολόγραμμα κι αυτό, ένα "φάντασμα" δηλαδή. Στη θεωρία του βασικό ρόλο έπαιξε η έννοια του ολογράμματος.
Ολόγραμμα λοιπόν είναι όπως είπαμε μια τρισδιάστατη απεικόνιση που πετυχαίνεται όταν ρίξουμε μια ακτίνα lazer σε μια επιφάνεια φιλμ όπου απεικονίζεται το αντικείμενο φωτογραφημένο από δύο δέσμες lazer. Το φιλμ του ολογράμματος έχει μια βασική ιδιότητα, την μορφοκλασματική, δηλ αν κόψουμε ένα κομμάτι φιλμ και το εμφανίσουμε με ακτίνα lazer βλέπουμε το ίδιο τρισδιάστατο αποτέλεσμα. Δηλαδή το φιλμ περιέχει ένα fractal !
O Bohm λοιπόν μας λέει ότι και το σύμπαν είναι ένα fractal ! δηλαδή ένα φάντασμα, μια νοητική κατασκευή του ανθρώπινου νου και μάλιστα όλες οι πληροφορές που το συνθέτουν θα μπορούσαν να στοιχειοθετηθούν σε μια διδιάστατη επιφάνεια πολύ περιορισμένη ! Στο θέμα της κβαντικής σύζευξης των δύο σωματιδίων προχωράει πιο πολύ: Υπέθεσε ότι ο λόγος που τα σωματίδια βρίσκονται σε επαφή ανεξάρτητα από την απόσταση που τα χωρίζει δεν είναι επειδή ανταλλάσσουν κάποιο είδος μυστήριου σήματος, αλλά επειδή η απόστασή τους είναι μία ψευδαίσθηση. Υποστηρίζει ότι σε κάποιο βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας τα σωματίδια, όπως και τα μακροσκοπικά αντικείμενα του καθημερινού κόσμου, δεν είναι μενονωμένες οντότητες αλλά είναι πραγματικά επεκτάσεις της ίδιας θεμελιώδους "ουσίας".
Για να καταλάβουμε καλύτερα τη θεωρία του, μας δίνει το παρακάτω παράδειγμα με ένα ψάρι σ' ένα ενυδρείο και δύο κάμερες να το κινηματογραφούν από δύο διαφορετικές θέσεις.Έτσι υπάρχουν δύο διαφορετικές εικόνες από κάμερα. Οταν η μία μας δείχνει το ψάρι προφίλ η άλλη μας το δείχνει αμφάς, όταν η μία μας δείχνει ένα ψάρι ν' ανεβαίνει όμοια ανεβαίνει και στην άλλη κ.ο.κ. Δηλαδή οι δύο εικόνες έχουν μια συσχέτιση. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι τα δύο ψάρια είναι διαφορετικά και μάλιστα με κάποιο τρόπο επικοινωνούν!
Σύμφωνα με τον Bohm, η σύνδεση μεταξύ των σωματιδίων αλλά και όλων των πραγμάτων του κόσμου, υπονοεί ένα "άλλο" επίπεδο πραγματικότητας για το οποίο δεν έχουμε ακόμη γνώση και στο οποίο όλα τα πράγματα δεν είναι χωριστά μέρη, αλλά όψεις μιας βαθύτερης και ελλοχεύουσας ενότητας (implicate order) και δεδομένου ότι όλα τα πράγματα στο φυσικό κόσμο αποτελούνται απ' αυτά τα "είδωλα" (eidolons) o κόσμος ο ίδιος είναι μια προβολή, ένα ολόγραμμα.
Tην δεκαετία του 60 τώρα ένας Αμερικανός νευροφυσιολόγος ο Karl Pribram έκανε έρευνες σε ένα υποτιθέμενα τελείως διαφορετικό πεδίο, στον εγκέφαλο και προσπαθούσε να ανακαλύψει με τι τρόπο αποθηκεύονται οι πληροφορίες και σε ποιο τμήμα του εγκεφάλου. Οι έρευνες του τον οδήγησαν πάλι σε παρόμοια περίεργα αποτελέσματα όπως στις έρευνες του Bohm. Η ιστορία είχε ξεκινήσει από πιο παλιά τη δεκαετία του 20 όπου ο Lashley είχε βρει ότι όσο μεγάλο τμήμα από τον εγκέφαλο ενός ποντικιού και να αφαιρούσε δεν μπορούσε με τίποτα να ξεριζώσει την μνήμη του. Ο Pribram θεώρησε ότι οι μνήμες κωδικοποιούνται όχι στους νευρώνες αλλά στους σχηματισμούς νευρικών παλμών που διατρέχουν ολόκληρο τον εγκέφαλο. Με παρόμοιο τρόπο όπως στην περίπτωση του σύμπαντος ο Pribram εξήγησε το φαινόμενο με την υπόθεση του ολογράμματος. Δηλαδή ο εγκέφαλος αποτελεί κι αυτός ένα ολόγραμμα δηλ μια φράκταλ απεικόνιση και κάθε απειροστό κομμάτι του περιέχει τεράστια ποσότητα πληροφορίας !
Στην προσπάθειά τους οι επιστήμονες να δώσουν μια εξήγηση της συμπεριφοράς των σωματιδίων μοιραίο ήταν κάποια στιγμή να συνδυάσουν τη συνείδηση του παρατηρητή με το παρατηρούμενο αντικείμενο και επομένως τελικά να συνδυαστούν οι δύο θεωρίες ώστε να προκύψει η ολογραφική θεώρηση του σύμπαντος. Με άλλα λόγια κάποιος υπέθεσε ότι υπάρχει μια αντιστοιχία-αναλογία ανάμεσα στο σύμπαν και στον εγκέφαλο. Επειδή δε η πραγματικότητα γύρω μας είναι μια μάλλον νοητική σύλληψη οι ερευνητές δεν άργησαν να θεωρήσουν ότι τα πάντα ξεκινούν απ' τον εγκέφαλο !
Αν πράγματι συμβαίνει κάτι τέτοιο τότε πρόκειται για μια μεγαλειώδη ανατροπή !
Έχει δειχθεί ότι ένα κυβικό εκατοστόμετρο μιας ολογραφικής ταινίας μπορεί να περιέχει τουλάχιστον 10 δις bits πληροφοριών. Αλλά η αποθήκευση της μνήμης δεν είναι ο μόνος γρίφος που γίνεται κατανοητός λαμβάνοντας υπόψη την ολογραφική αρχή του εγκεφάλου. Άλλος ένας είναι πως ο εγκέφαλος είναι σε θέση να μεταφράσει την πληθώρα συχνοτήτων που λαμβάνει μέσω των αισθήσεων. Η κωδικοποίηση και η αποκωδικοποίηση των συχνοτήτων είναι ακριβώς ότι ένα ολόγραμμα κάνει καλύτερα. Ακριβώς όπως ένα ολόγραμμα λειτουργεί σαν μια συσκευή ικανή να μετατρέψει ένα χωρίς νόημα συνονθύλευμα συχνοτήτων σε μια συνεπή εικόνα, ο Pribram θεωρεί πως ο εγκέφαλος περιέχει ένα φακό που χρησιμοποιεί τις ολογραφικές αρχές για να μετατρέψει τις συχνότητες που λαμβάνει μέσω των αισθήσεων στον εσωτερικό κόσμο των αντιλήψεών μας.
Ότι βλέπουμε ότι παρατηρούμε γύρω μας μοιάζει με την πηγή της παρατήρησης δηλαδή με τον εγκέφαλο !
.jpg)
Για παράδειγμα, η σελήνη δεν είναι στρογγυλή αλλά μοιάζει στρογγυλή διότι του εγκέφαλου του
"αρέσουν" τα στρογγυλά σχήματα... Ο άνθρωπος δεν έχει σχήμα στενόμακρο, με αναλογίες "χρυσής τομής" αλλά έτσι τον βλέπει ο εγκέφαλος γιατί του αρέσει αυτό το σχήμα. Τα πάντα δεν είναι στην πραγματικότητα όπως φαίνονται, αλλά όπως του αρέσει να τα βλέπει ο εγκέφαλος. Ο ουρανός είναι κόκκινος, αλλά του εγκέφαλου του αρέσει να τον βλέπει γαλάζιο. Το αίμα είναι πράσινο αλλά του εγκέφαλου του αρέσει να το βλέπει κόκκινο. Τότε ποια είναι η πραγματικότητα ?
Δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα ή μάλλον υπάρχει μια μοναδική πραγματικότητα αλλά παίζει ρόλο ποιο είδος την παρατηρεί !
Ο άνθρωπος είναι ένα έμβιο ον που μεταφράζει κατά το δοκούν την πραγματικότητα. Ένα διαφορετικό ον θα μετέφραζε, θα έβλεπε δηλ την πραγματικότητα διαφορετική.
Αυτό που βλέπουμε γύρω μας είναι περισσότερο μια νοητή πραγματικότητα.
Αν παραδεχθούμε όλη αυτή την υπόθεση τότε ότι βλέπουμε είναι ένα ολόγραμμα. Με τι μέγεθος ?
Κανείς δεν ξέρει. Μπορεί όλο το σύμπαν να είναι το κομματάκι από το νύχι ενός εξωγήινου ή μπορεί το σύμπαν να μας φαίνεται μεγάλο και να είναι τελικά κάτι μικρό !
Έχετε μπει σε μαγαζί με πολλούς καθρέπτες μέσα ? Δεν σας φαίνεται πολύ ευρύχωρο ?
Έτσι και το σύμπαν ενδεχομένως να μας φαίνεται μεγαλύτερο απ' ότι είναι. Μπορεί αυτό που βλέπουμε να είναι η ίδια η γη ή ο ηλιος σε πολλαπλή μορφή !
Θα έχετε ακούσει ότι οι αστρονόμοι παλιότερα για πολλά χρόνια παρατηρούσαν στον Άρη κανάλια και ανθρώπινες κατασκευές μέχρι που κάποιος διεπίστωσε ότι αυτό που έβλεπαν επί χρόνια ήταν κάποιες χαραγματιές στο φακό του τηλεσκοπίου ! Έτσι λοιπόν μπορεί οι αστρονόμοι να κάνουν λάθος και να βλέπουν τα ίδια συνεχώς αστέρια και να νομίζουν ότι είναι διαφορετικά....Ή να κάνουν λάθος για την πραγματική απόσταση που μας χωρίζει απ' αυτά. Μπορεί αυτό που μας φαίνεται ευθεία απόσταση να είναι κάτι πιο περίπλοκο ή πιο καμπύλο και τελικά να υπάρχει ένας πολύ πιο σύντομος δρόμος !
Θυμάμαι μικρός όταν με ταλαιπωρούσε το πρόβλημα της μεγάλης μυωπίας και κάποτε έσπαζαν τα γυαλιά μου τα καινούργια γυαλιά που αγόραζα μου φαίνονταν ότι παραμόρφωναν τα πράγματα και μάλιστα ανησυχούσα ιδιαίτερα γιατί νόμιζα ότι επρόκειτα για κάποιο λάθος του οφθαλμίατρου. Όμως σε λίγες ώρες ο εγκέφαλος συνήθιζε και πια όλα τα αντικείμενα τα "έβλεπε"όπως και πριν ! Θέλω να πω ότι ο εγκέφαλος συνηθίζει σε μια πραγματικότητα η οποία δεν είναι δεδομένο ότι είναι η ίδια για όλους ...
Επίσης σύμφωνα με την ολογραφική θεωρία, χρόνος δεν υφίσταται ενώ παρελθόν, παρόν και μέλλον όλα βρίσκονται μέσα σ' ένα συνονθύλευμα που ονομάζεται υπερολόγραμμα.
Ας πούμε κάτι τέτοιo μπορεί να υποστηριχθεί ως εξής : Οι εικόνες των άστρων που βλέπουμε γύρω μας δεν αφορούν τον παρόντα χρόνο αλλά τον πολύ παλιό. Αν υποθέσουμε ότι ένα άστρο απέχει 1000000 έτη φωτός από τη γη, τότε αυτό που βλέπουμε είναι η εικόνα του άστρου όπως ήταν πριν από 1000000 χρόνια. ¨Ομοια κι ένας εξωγήινος που ζει σ' αυτό το άστρο και παρατηρεί τη γη δεν βλέπει αυτό που υπάρχει τώρα αλλά όπως είμαστε πριν 1000000 χρόνια δηλ όταν ο άνθρωπος ήταν χιμπατζής. Άρα αν αποπειραθούμε να επικοινωνήσουμε με κάποιον εξωγήινο που βρίσκεται εκεί το μήνυμα θα το λάβει 1000000 χρόνια μετά, εκτός κι αν είμαστε ήδη εκεί με κάποιο τρόπο.
Άν είμαστε όμως εκεί με κάποιο τρόπο τότε θα μπορούσαμε να δούμε με κάποιο ισχυρό τηλεσκόπιο τι συμβαίνει στη γη πριν από 1000000 χρόνια.
Η θα μπορούσαμε για παράδειγμα αν γινόταν να κάνουμε μια συμφωνία με κάποιον εξωγήινο πολιτισμό και να μας στέλνει μαζί με το φως ενός άστρου, ηλεκτρομαγνητικές εικόνες της γης όπως τη βλέπει. Έτσι θα μαθαίναμε την ιστορία της γης από πρώτο χέρι. Ή θα μπορούσαμε να μάθουμε πως φτιάχτηκε η γη. ¨Η πως εξελίχθηκε ο άνθρωπος. Και που το ξέρουμε αν δεν γίνεται ήδη αυτό ?
Πάντως αυτό που βλέπουμε σίγουρα δεν είναι η μοναδική εικόνα της πραγματικότητας. Είναι μια εκδοχή της από τις πολλές που ενδεχομένως υπάρχουν...
Μένει να αντιστοιχίσουμε τον εγκέφαλο μ' έναν υπερυπολογιστή ο οποίος θα μπορούσε να βρει συνδέσεις ανάμεσα στα πράγματα μιας οπτικής εικόνας να βρεί τον κωδικό της πληροφορίας που αντιστοιχεί στο σύμπαν που βλέπουμε όπως επίσης και όλους τους κωδικούς που αντιστοιχούν σε όλα τα πιθανά σύμπαντα .... Νομίζω ότι είναι η επόμενη επικείμενη κίνηση.
Είναι απ' τα λίγα βιβλία που μόλις το τέλειωσα πριν πολλά χρόνια ένοιωσα μέσα μου ένα κλικ ! μοιάζει σαν ο συγγραφέας διηγούμενος μια παραβολή στην ουσία, να μιλάει για άλλα πιο σημαντικά πράγματα τα οποία ή τα νοιώθεις ή δεν τα αντιλαμβάνεσαι καθόλου...Ευτυχώς ή δυστυχώς συνέβαινε το πρώτο για μένα.
Χρειάζεται να έχεις παρόμοια βιώματα: φοβικές, ενοχικές καταστάσεις, άγχη για να επικοινωνήσεις με το έργο του Κάφκα ? όχι αναγκαστικά.Ομως παρόμοιες εμπειρίες σε βοηθάνε να νοιώσεις τη συναισθηματική κατάσταση του συγγραφέα και να ακολουθήσεις τη δημιουργική του διαδικασία.Πιστεύω ότι η δίκη του Κάφκα αποτελεί μια ακτινογραφία της νεύρωσης και του ψυχαναγκασμού.Ομως δεν είναι μόνο αυτό.Ξεκινώντας από μια τέλεια αυτοψυχανάλυση, με μπόλικη δόση ειρωνίας και μαύρου χιούμορ οδηγείται στη φιλοσοφία και στη ποίηση δηλ. στην έσχατη αφαίρεση και στα αιώνια προβλήματα του ανθρώπου.Την ελευθερία της βούλησης, την ανθρώπινη μοίρα, το Θεό...Ολ'αυτά με μια τέλεια γραφή απέριττη σχεδόν συμβολική που άλλα λέει και άλλα εννοεί για να φτάσει στην ουσία των πραγμάτων.
Αλλά το ίδιο δεν κάνουν και τα μαθηματικά ? λιτά, συμβολικά οδηγούν στην έσχατη αφαίρεση και στο κρυφό νόημα των πραγμάτων.Είναι μια ειδική μορφή ποίησης.Περιγράφουν συνοπτικά τη δομή των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων των πραγμάτων έτσι που από μόνα τους δημιουργούν κάτι εντελώς καινούργιο που στο τέλος έχει σχέση με την πραγματικότητα ή όχι...
Ετσι λοιπόν βλέποντας τα μαθηματικά και όχι απλά σαν εργαλείο, θα προσπαθήσω να δώσω σε μερικά αποσπάσματα της "δίκης" τη μαθηματική χροιά που τους αναλογεί:
"Οι κατώτατοι δικαστές δηλαδή, στους οποίους ανήκουν οι γνωστοί μου, δεν έχουν δικαίωμα ν'αθωώσουν οριστικά΄ αυτό το δικαίωμα το έχει μόνο το ανώτατο δικαστήριο, που είναι εντελώς απροσπέλαστο για σας,για μένα και για όλους μας.Πως είναι εκεί δεν ξέρουμε και, εδώ που τα λέμε, ούτε θέλουμε να το ξέρουμε".(Δίκη σελ.207)
Υπάρχει δηλ. μια έννοια εδώ την αναφέρει σαν 'ανώτατο δικαστήριο', όπου είναι εντελώς απροσπέλαστη για μας και έχει σαφώς μαθηματικές ιδιότητες.Το 'ανώτατο δικαστήριο' έχει τη δύναμη να αθωώνει κάποιον όμως είναι εντελώς απροσπέλαστο για τους ανθρώπους.Αρα ποτέ δεν μπορεί κάποιος να αθωωθεί πλήρως.Σα να υπάρχει στον καθένα το "προπατορικό αμάρτημα" και πρέπει να πληρώσει γι αυτό ! Είναι η μεταφυσική έννοια του 'Θεού' ή ένα πλήρως εξουσιαστικό υπερεγώ που καταδυναστεύει και τυραννεί ?
Το 'ανώτατο δικαστήριο' βρίσκεται πάνω από όλους και είναι απροσπέλαστο.Μήπως αναλογικά παραπέμπει στην έννοια του απείρου ή των απείρων απείρων του Cantor ?
"Το μεγάλο λοιπόν δικαίωμα, την απαλλαγή από την κατηγορία,δεν το έχουν οι δικαστές μας, έχουν όμως το δικαίωμα διακοπής της κατηγορίας.Οταν δηλ. αθωωθείτε κατ'αυτόν τον τρόπο, αποφεύγετε προς το παρόν την κατηγορία, όμως αυτή εξακολουθεί να υπάρχει και μπορεί, μόλις έρθει η ανώτερη διαταγή, να τεθεί εκ νέου σε ισχύ.Επειδή συνδέομαι τόσο καλά με το δικαστήριο, μπορώ να σας πω επίσης πως φαίνεται καθαρά στους κανονισμούς των δικαστικών γραφείων η διαφορά μεταξύ της πραγματικής και της φαινομενικής αθώωσης.Στην πραγματική αθώωση πρέπει να βγούν απ' τη μέση όλες οι δικογραφίες, εξαφανίζονται εντελώς από τη διαδικασία, όχι μονάχα το κατηγορητήριο, ακόμα και οι φάκελοι της δίκης και η αθωωτική απόφαση καταστρέφονται,όλα καταστρέφονται.Διαφορετικά είναι ωστόσο τα πράγματα με τη φαινομενική αθώωση.Στη δικογραφία δεν επέρχεται καμιά άλλη μεταβολή παρά πως αυτή εμπλουτίζεται με τη βεβαίωση της αθωότητας, με την αθωωτική απόφαση και με την αιτιολογία της αθώωσης.Κατά τα άλλα ομως, η δικογραφία παραμένει στη διαδικασία,διαβιβάζεται, όπως απαιτεί η ακατάπαυστη συναλλαγή με τα δικαστικά γραφεία, στα ανώτερα δικαστήρια, ξαναγυρίζει στα κατώτερα και αιωρείται πέρα δώθε κατ' αυτόν τον τρόπο με μεγαλύτερες ή μικρότερες διακυμάνσεις, με μεγαλύτερα ή μικρότερα προσκόμματα.Αυτή η πορεία είναι ανυπολόγιστη.Ιδωμένο το πράγμα εξωτερικά, μπορεί κάποτε να γεννά την εντύπωση πως όλα λησμονήθηκαν από καιρό, πως η δικογραφία χάθηκε και πως η αθώωση είναι οριστική. Ενας μυημένος δε θα το πιστέψει αυτό. Καμιά δικογραφία δε χάνεται.Στο δικαστήριο δεν υπάρχει λήθη.Μια μέρα-κανείς δεν το περιμένει-κάποιος δικαστής παίρνει με περισσότερη προσοχή τη δικογραφία στο χέρι,βλέπει πως σ'αυτή την περίπτωση είναι ακόμα σε ισχύ η κατηγορία και διατάζει την άμεση σύλληψη.Παραδέχομαι εδώ πως περνά πολύς καιρός ανάμεσα στη φαινομενική αθώωση και την καινούργια σύλληψη'αυτό είναι δυνατόν, και γνωρίζω τέτοιες περιπτώσεις, αλλά είναι εξίσου δυνατόν αυτός που αθωώθηκε να γυρίσει στο σπίτι απ' το δικαστήριο και να τον περιμένουν κιόλας εκεί εντεταλμένοι για να τον ξανασυλλάβουν."(Δίκη σελ.208)
Εδώ κατ'αρχάς παρατηρούμε ότι το φάσμα των διαβαθμίσεων των δικαστηρίων είναι απεριόριστο όπως ακριβώς ο άξονας των πραγματικών αριθμών με περιορισμό μόνο το άπειρο δηλ. αναλογικά το ανώτατο δικαστήριο.Προφανώς η θέση του κατηγορουμένου βρίσκεται στο "μηδεν"Επίσης η ενδεχόμενη σύλληψη είναι εντελώς τυχαία και μοιάζει όλα τα ενδεχόμενα να είναι ισοπίθανα.
"Ομως και η δεύτερη αθώωση δεν είναι βέβαια πάλι οριστική, είπε ο Κ. γυρίζοντας αποδοκιμαστικά το κεφάλι.Φυσικά όχι, είπε ο ζωγράφος.Τη δεύτερη αθώωση την ακολουθεί η τρίτη σύλληψη και ούτω καθεξής. Αυτό εμπεριέχεται ήδη στην έννοια της φαινομενικής αθώωσης.Ο Κ. σώπαινε.Η φαινομενική αθώωση προφανώς δε σας ικανοποιεί, είπε ο ζωγράφος."(Δίκη σελ.209)
Αρα έχουμε μια ακολουθία διαδοχικών συλλήψεων και φαινομενικών αθωώσεων.Το φαινόμενο επαναλαμβάνεται άν και όχι με σταθερή περίοδο.Δηλ.η ευθύγραμμη γραμμική εξέλιξη(χρονική) είναι κάπως έτσι: σύλληψη,σύλληψη-φαινομενική αθώωση,φαιν.αθώωση,φαιν.αθώωση-σύλληψη-φαιν.αθώωση-σύλληψη,σύλληψη,σύλληψη κ.λ.π.
"Ισως η διαιώνιση να σας ταιριάζει καλύτερα.Να σας εξηγήσω την ουσία της διαιώνισης ;
Ο Κ. έγνεψε.Η διαιώνιση είπε ο ζωγράφος και κοίταξε μια στιγμή μπροστά του σαν να ζητούσε μια εντελώς ταιριαστή εξήγηση, η διαιώνιση συνίσταται στη διατήρηση της δίκης αλλά σ' ένα κατώτερο επίπεδο.Για να επιτευχθεί αυτό,είναι ανάγκη ο κατηγορούμενος και ο βοηθός, να βρίσκονται σε ακατάπαυστη προσωπική επαφή με το δικαστήριο.Επαναλαμβάνω, δε χρειάζεται γι αυτόν το σκοπό καμιά τέτοια προσπάθεια όπως για την επίτευξη μιας φαινομενικής αθώωσης,χρειάζεται όμως πολύ μεγαλύτερη προσοχή.Δεν πρέπει να χάνει κανείς απ'τα μάτια του τη δίκη,πρέπει να πηγαίνει στον αρμόδιο δικαστή σε τακτικά διαστήματα και εκτός τούτου και σ'έκτακτες ευκαιρίες και να προσπαθεί να τον κρατάει με κάθε τρόπο ενήμερο' άν κανείς δε γνωρίζει προσωπικά το δικαστή, τότε πρέπει να τον επηρεάσει με γνωστούς δικαστές,δίχως να πρέπει μ'αυτό να εγκαταλείψει κανείς και τις άμεσες συζητήσεις.Η δίκη βέβαια δε σταματά όμως ο κατηγορούμενος είναι σχεδόν εξίσου ασφαλισμένος από μια καταδίκη σαν να ήταν ελεύθερος. Απέναντι στη φαινομενική αθώωση η διαιώνιση έχει το πλεονέκτημα πως το μέλλον του κατηγορουμένου είναι λιγότερο αβέβαιο,δεν εκτίθεται στον τρόμο των ξαφνικών συλλήψεων και δεν έχει να φοβάται-σε εποχές ακριβώς που τα άλλα του ζητήματα το επιτρέπουν αυτό λιγότερο-ότι θα πάρει επάνω του τους κόπους και τις λαχτάρες που συνδέονται με την επίτευξη της φαινομενικής αθώωσης.Βέβαια και η διαιώνιση έχει για τον κατηγορούμενο ορισμένα μειονεκτήματα, που δεν πρέπει κανείς να τα υποτιμήσει.Δεν εννοώ ότι στην περίπτωση αυτή ο κατηγορούμενος δεν είναι πολύ ελεύθερος' ελεύθερος με την πραγματική σημασία δεν είναι βέβαια και με τη φαινομενική αθώωση.Πρόκειται για ένα άλλο μειονέκτημα: Η δικη δεν μπορεί να σταματήσει, χωρίς να υπάρχουν λόγοι γι' αυτό, τουλάχιστον φαινομενικοί.Πρέπει λοιπόν για τούτο να γίνεται στη δίκη κάτι επιφανειακό.Πρέπει από καιρό σε καιρό να λαμβάνονται διάφορα μέτρα, ο κατηγορούμενος πρέπει ν'ανακρίνεται, έρευνες πρέπει να λαμβάνουν χώρα και ούτω καθεξής.Η δίκη πρέπει ακριβώς να περιστρέφεται συνεχώς στο μικρό κύκλο μέσα στον οποίο περιορίστηκε τεχνητά."(Δίκη σελ.211)
Κάνοντας μια αναδρομή και ταυτόχρονα μια σύνθεση μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η φαινομενική αθώωση έχει να κάνει περισσότερο με το θυμικό του ανθρώπου και με το πάθος του να ξεφύγει από τα δεσμά της συνείδησης και του υπερεγώ.Αυτή η διελκυστίνδα εκφράζεται με την εναλλαγή σύλληψης και φαιν.αθώωσης.Ο άνθρωπος αγνοεί πολλές φορές ότι για να γευτεί την ελευθερία πρέπει να δοκιμάσει τη στέρησή της. Για να μπορέσει να αθωωθεί πρέπει να νοιώσει την τυραννία της ενοχής κ.ο.κ.Και ότι τα πράγματα ποτέ δεν είναι μονήρη αλλά υπάρχουν σε ζεύγη, το καθένα ενώνεται διαλεκτικά με κάτι αντίθετο για μια καινούργια σύνθεση.Στον αντίποδα βρίσκεται η "διαιώνιση" καθώς η κατάσταση αυτή μοιάζει να είναι ένας συμβιβασμός...Ο άνθρωπος δεν αντιδρά δεν απαιτεί την αθωώτητά του και δεν εξεγείρεται.Εχει αποδεχθεί ένα καθεστώς ελέγχου και πειθαναγκασμού.Κανείς δεν τον ενοχοποιεί γιατι κανένα δεν ενοχλεί, όμως και τελείως αθώος δεν είναι καθώς είναι ύποπτος να πέσει στην κατάσταση φαιν. αθώωσης όπου πια χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν πιο βίαια μέσα ελέγχου όπως η σύλληψη.Αυτό βέβαια το "καθεστώς " μπορεί να είναι εξωτερικό ή και εσωτερικό καθώς ο ίδιος μας ο εαυτός διαθέτει δυνάμεις καταστολής πολύ πιο ισχυρές πολλές φορές από δυναστευτικά καθεστώτα...
Από μαθηματική άποψη τώρα θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε να φτιάξουμε δύο διαγράμματα όπου το πρώτο θα έδειχνε τη κατάσταση "διαιώνισης" συναρτήσει του χρόνου.Αν το άνω ημιεπίπεδο περιέγραφε μια περιοχή αθώωσης ενώ το κάτω μια περιοχή ενοχής τότε η κατάσταση "διαιώνισης" περιγράφεται από μια σχεδόν ευθεία γραμμή όπου ο κατηγορούμενος δεν είναι ούτε ένοχος ούτε αθώος αλλά συμμετέχει συνεχώς σ'έναν έλεγχο της αθωότητάς του δηλ. σε μια δίκη.Επειδή όμως κανένα δεν ενδιαφέρει η ακρίβεια ο κατηγορούμενος θεωρείται ένας ελεγχόμενος αθώος-ένοχος.
Η κατάσταση φαιν. αθώωσης περιγράφεται από μια καμπύλη εναλλαγής όπως παρακάτω.Είναι ενδεικτική των μεγάλων διακυμάνσεων ενοχής και αθωότητας.Είναι πιο ασταθές σύστημα καθώς εναλλάσσεται η αθωότητα και η ενοχή ενώ στη διαιώνιση ο άνθρωπος είναι σταθερά ένοχος-αθώος χωρίς εξάρσεις, χωρίς απαιτήσεις,με μια ήρεμη απαθή ουδετερότητα.Αντίθετα στη κατάσταση φαιν.αθώωσης ο άνθρωπος εκ προοιμίου "ένοχος" έχει έντονα συναισθήματα και βιώνει την αθωότητα(ελευθερία) σαν ένα διάλειμμα μεταξύ δύο συλλήψεων.Παρόμοια και τη φυλάκιση.Δηλ η αθωότητα προσδιορίζεται από την διαδικασία ενοχοποίησης και μάλιστα είναι τόσο έντονη όσο μεγαλύτερης διάρκειας είναι η σύλληψη.Επίσης όσο πιο αθώος νοιώθω τόσο πιο έντονη νοιώθω την αδικία του γεγονότος ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να συλληφθώ.Οταν είμαι ελεύθερος νοιώθω την αγωνία ότι πρόκειται να συλληφθώ, δηλ νοιώθω μια θλίψη, αντίθετα όταν είμαι στη φυλακή νοιώθω τη σιγουριά ότι κάποια στιγμή θα αθωωθώ.Ωστε λοιπόν βρίσκομαι στην παράλογη θέση να έχω χάσει την ελευθερία μου να νοιώθω την αδικία της ενοχής όμως να αισθόνομαι σίγουρος ότι πρόκειται να απελευθερωθώ σαν προσωρινά αθώος...
Παράλογο αλλά πραγματικό !
Φλυαρία έτσι, για να περάσει ο χρόνος....
Ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση: δεν υφίσταται αλλά νομίζουμε ότι υπάρχει καθώς ο νους μας στηρίζεται στη διαδοχικότητα δηλ.πρώτα αυτό, μετά το επόμενο κ.ο.κ. δηλ. στηρίζεται σε μια άμεση αντιστοιχία με τους αριθμούς: 1,2,3,4,... ή τουλάχιστον έτσι θέλουμε να πιστεύουμε.
Ας διαβάσουμε λίγο ένα απόσπασμα από τα "άμεσα δεδομένα της συνείδησης" του Μπέρξον:
"Οταν ακολουθώ με το βλέμμα πάνω στην πλάκα του ρολογιού, την κίνηση του δείκτη που αντιστοιχεί στις ταλαντεύσεις του εκκρεμούς,δεν μετράω διάρκεια όπως νομίζεται' περιορίζομαι στην καταμέτρηση ταυτοχρονιών, πράγμα πολύ διαφορετικό εκτός από εμένα,μέσα στον χώρο, υπάρχει πάντα μια μοναδική θέση του δείκτη και του εκκρεμούς,γιατί δεν απομένει τίποτε από τις προηγούμενες θέσεις.Μέσα μου συνεχίζεται μια διαδικασία οργάνωσης η αμοιβαίας διείσδυσης των συνειδησιακών γεγονότων, που συνιστά την αληθινή διάρκεια.Επειδή ακριβώς διαρκώ μ' αυτόν τον τρόπο,φαντάζομαι εκείνο που αποκαλώ παρελθούσες ταλαντώσεις του εκκρεμούς, την ίδια στιγμή που αντιλαμβάνομαι την τωρινή ταλάντευση.Πλην όμως, άν διαγράψουμε για μια στιγμή το εγώ που σκέφτεται αυτές τις ταλαντεύσεις του εκκρεμούς, ακόμη και μια μόνο θέση του εκκρεμούς,τότε δεν υπάρχει διάρκεια.Ας διαγράψουμε, από την άλλη,το εκκρεμές και τις ταλαντεύσεις του' θα απομείνει μόνο η ετερογενής διάρκεια του εγώ, χωρίς στιγμές που είναι εξωτερικές μεταξύ τους, χωρίς σχέση με τον αριθμό."
Επομένως η διαδοχικότητα του δείκτη του ρολογιού είναι μια ψευδαίσθηση που βασίζεται στην εσωτερική διαδοχικότητα της συνείδησης και της μνήμης.
Επειδή λοιπόν ο ήλιος κινείται (μας φαίνεται ότι κινείται) και η μέρα διαδέχεται τη νύχτα, επειδή η καρδιά χτυπάει ρυθμικά (ή σχεδόν ρυθμικά), επειδή όλα κινούνται γύρω μας , επειδή όλα έχουν ένα τέλος (και κυρίως επειδή εμείς εχουμε ένα τέλος) όλα μοιάζουν να στοχεύουν σε μια κατεύθυνση και αυτή η κατεύθυνση είναι:το μέλλον , η αλλαγή, η πρόοδος, το νέο και μοιάζει λογικό αυτή η εξέλιξη να την μετράμε με 1,2,3,4 ώρες, χρόνους, αιώνες κ.λ.π.μάλιστα έχουμε εφεύρει μια καινούργια διάσταση, τη χρονική για να παρατηρούμε τα πράγματα.
Στην πραγματικότητα όμως, ισχύουν όλ' αυτά ; ή ο χρόνος είναι μια απλή σύμβαση που δίνει μια ψυχολογική θετική ενίσχυση στον άνθρωπο, τον οργανώνει πνευματικά και έχει σχέση πολύ με οικονομικές διευθετήσεις (βέλτιστης αξιοποίησης της εργασίας κ.λ.π.);
Κατ' αρχάς δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι όλα κινούνται προς κάτι θετικό, νέο, καλύτερο.Ολοι προσδοκούμε βέβαια κάτι τέτοιο, όμως από τα υπάρχοντα στοιχεία και την παρατήρηση τίποτε δεν φαίνεται να συνηγορεί ότι οδεύουμε προς ένα καλύτερο κόσμο...
Στο διάστημα τ' αστέρια γεννιώνται και κάποια στιγμή πεθαίνουν και η ύλη τους μετασχηματίζεται σ'ένα νέφος που χρησιμοποιείται για νέες γεννήσεις όπως περίπου συμβαίνει και στον άνθρωπο, όμως επειδή ο ανθρώπινος νους έχει συνείδηση αυτού του εφήμερου της ζωής, έχει αγωνία και μετράει με σπουδή τα στιγμιότυπα της ζωής του, τα παρατηρεί, τα αξιολογεί, τα θαυμάζει, τα αναστοχάζεται προσπαθώντας να δώσει ένα νόημα σ'όλ' αυτά !
Εξ'ου και η γέννηση της χρονικής διαδικασίας. Την έχει εφεύρει ο άνθρωπος, όπως το χρήμα, τη τέχνη, τη φιλοσοφία.Ο χρόνος είναι ένα κτήμα, είναι μια πολύτιμη εμπειρία, είναι η προσδοκία, είναι η απουσία ή το έντονο βάρος, είναι το τέλμα ή το ποτάμι που σε παρασέρνει,είναι αυτό που θέλουμε να είμαστε,είναι αυτό που δεν επιλέξαμε να είμαστε,είναι αυτό που χάσαμε είναι όλ'αυτά εκτός απ'αυτό που συνήθως κρίνουμε ότι είναι δηλ. το αδιάκοπο τικ-τακ του ρολογιού...
Ο Αριστοτέλης όριζε το χρόνο ως εξής:«τοῦτο γάρ ἐστιν τὸν χρόνον, ἀριθμός κινήσεως κατὰ τὸ πρότερον καὶ τὸ ὕστερον» όμως αλήθεια δεν χρειάζεται ο χρόνος στη φυσική για να μετρήσουμε μια κίνηση.Για παράδειγμα το κοντέρ του αυτοκινήτου δεν έχει ρολόϊ αλλά μετράει ταχύτητα.Μ'αυτά όλα θέλω να πω ότι ο χρόνος δεν είναι ένα μέγεθος "αντικειμενικό" που πάντοτε υπήρχε και κυλούσε με σταθερό ρυθμό, διαγράφοντας χειμώνες,καλοκαίρια,χρόνους,αιώνες αλλά είναι κάτι συμβατικό που έχει θεσπίσει ο άνθρωπος για καθαρά πρακτική χρησιμότητα.
Ο αρχαίος άνθρωπος χρειαζόταν λίγο τη μέτρηση του χρόνου στη ζωή του, για παράδειγμα έλεγε τρία μερόνυχτα ταξίδι κι εννοούσε διακόσια χιλιόμετρα.
Ας πούμε ότι είχαμε ένα τρόπο να συγκρίνουμε την ταχύτητα μιας κίνησης με την ταχύτητα του φωτός.Τότε δε θα χρειαζόταν καθόλου ο παράγοντας χρόνος.Η ας υποθέσουμε ότι ζούσαμε κάπου έγκλειστοι αποκομμένοι από καιρικά φαινόμενα και την παρουσία μέρας και νύχτας.Τότε εκεί θα μπορούσε να υπάρξει η παντοκρατορία της αυθαιρεσίας: Η διάρκεια της μέρας τη της νύχτας θα ήταν κάτι τελείως συμβατικό.Π.χ. η μέρα θα κρατούσε είκοσι ώρες και τέσσερεις ώρες η νύχτα.
Ας υποθέσουμε ότι μια μέρα σχόλης ξυπνάω στις οκτώ και απομονώνω το ρολόϊ από την κίνησή του ώστε να το ελέγχω.Μετά από μισή ώρα (σύμφωνα με το εσωτερικό μου ρολόϊ} το βάζω στις 12.00,μετά από μισή ώρα στις 11.00 και τέλος στις 10.00.Εχουν περάσει τέσσερα μισάωρα δηλ.δύο ώρες άρα είναι 10.00.Ομως έχω σπάσει τη διαδοχικότητα και τώρα αντιλαμβάνομαι το χρόνο σαν μια λογιστική πράξη.Επίσης σαν μια εμπειρία.
Δεν είναι σίγουρο ότι ο χρόνος έχει κατεύθυνση.Ολοι έχουμε ακούσει για τους προβληματισμούς της νεώτερης επιστημης σχετικά με τη διαστολή ή τη συστολή του σύμπαντος και για τις υποθέσεις που έχουν γίνει για την πιθανή ύπαρξη αρνητικού χρόνου !
Ας υποθέσουμε ότι ξαφνικά βρισκόμαστε σε μια περίεργη χώρα όπου τα ρολόγια κινούνται αντίστροφα δηλ. αριστερόστροφα και ότι δεν διαθέτουμε πυξίδα ώστε να διακρίνουμε τον βορρά από το Νότο οπότε ο ήλιος θα μπορούσε να ανατέλλει από αριστερά ή από δεξιά.
Τότε θα ήταν δυνατόν να υποθέσουμε ότι μια μυστήρια δύναμη γυρίζει το χρόνο προς τα πίσω ή ότι το μέλλον μας είναι το πρώην παρελθόν μας!!!!!Επίσης η γενικώτερη αίσθησή μας θα ήταν ότι όλα πηγαίνουν ανάποδα δηλ. ότι π.χ. τα ηλιοβασιλέματα είναι ξημερώματα και το αντίστροφο, ότι τα αυτοκίνητα πηγαίνουν προς τα πίσω,ότι το πάνω είναι κάτω κ.ο.κ.Ομως η αλήθεια θα ήταν ότι τίποτε δεν θα είχε αλλάξει από το "φυσικό" μέγεθος που ονομάζουμε χρόνο,η δική μας αίσθηση όμως θα είχε αλλάξει 100%.Αρα η κατεύθυνση του χρόνου έχει να κάνει με μια συγκεκριμένη αίσθηση που μας έχει δημιουργηθεί...για τον ορισμό του εμπρός ή του πίσω, του δεξιού ή του αριστερού.
Παρελθόν δεν υπάρχει παρά μόνο μνήμη !
Μνήμη που καταγράφει γεγονότα,πράξεις,παρατηρήσεις.Μνήμη ζωντανή και ισχυρή, ή γραπτά κείμενα, ντοκουμέντα κινηματογραφικά και διαδόσεις προφορικές.Δεν είμαστε σίγουροι για το αν ένα γεγονός έχει συμβεί ή όχι παρά μόνο αν υπάρχουν τ'αποτελέσματά του.Αν απομονώσουμε τ'αποτελέσματά του τότε είτε έχει συμβεί ένα γεγονός είτε όχι είναι το ίδιο πράγμα !Δεν αλλάζει τίποτε στον χρόνο...
Επίσης καμμία σχέση δεν έχει ο πραγματικός χρόνος με τον χρόνο που πιστεύουμε ότι περνάει.Φανταστείτε ότι είμαστε σ' έναν άλλον πλανήτη και η μέρα διαρκεί 100 γήϊνες ώρες.Τουλάχιστον στην αρχή μέχρι να συνηθίσουμε φαντάζεστε ότι θα μας φαινόταν ο χρόνος ατελείωτος. Κάποια στιγμή θα προσαρμοζόμασταν και ίσως ο χρόνος να μας φαινόταν ότι περνάει πιο γρήγορα. Ισως ακόμη να προσαρμοζόμασταν σε βραδείς ρυθμούς και να βλέπαμε π.χ. μια εικόνα το λεπτό.Ετσι δεν θα κουραζόμασταν και θα χρειαζόμασταν ύπνο μετά από 100 ώρες.Και φαντάζομαι ότι θα πεθαίναμε σε 1000 χρόνια.
Αρα ο γήϊνος χρόνος είναι μια προσαρμογή στη γήϊνη ιδιαιτερότητα.Επειδή είναι ένας ζωντανός πλανήτης με αέρα, σύννεφα, νερά, κλιματικές αλλαγές, ο άνθρωπος για να επιζήσει θα πρέπει να καταγράψει κυρίως εικόνες (συνεπώς να σκέφτεται)με ρυθμό 10 το δευτερόλεπτο,δηλ. 600 το λεπτό,36000 την ώρα. Αρα τον χρόνο τον κατανοεί αντίστροφα δηλ. με το πόσες οπτικές εντυπώσεις έχει δηλ. αν έχει 10 τότε ξέρει ότι έχει περάσει ένα δευτερόλεπτο.Γι αυτό στο μεταβατικό στάδιο ύπνου-εγρήγορσης, βλέποντας 20-30 εικόνες σε πολλές ώρες έχει την αίσθηση ότι ο χρόνος έχει περάσει γρήγορα.Το αντίστροφο συμβαίνει όμως στη διάρκεια του ονείρου όπου σε ελάχιστο χρόνο βλέπει μακροσκελείς ιστορίες...
Οι αντίστοιχοι χτύποι της καρδιάς είναι 60-70 το λεπτό, δηλ. 3600-4200 την ώρα δηλ περίπου το 1/10 των εικόνων...Αρα ο άνθρωπος προσαρμόζεται ώστε να ζει έχοντας καταγράψει οπτικές εντυπώσεις δέκα φορές περίπου περισσότερες απ'τους χτύπους της καρδιάς του.
Αυτός ακριβώς είναι ο πραγματικός χρόνος:Ο ρυθμός της καρδιάς.Και είναι 100% υποκειμενικός καθώς όπως λέει ο Heidegger ο χρόνος ταυτίζεται με το υποκείμενο και εξαρτάται πάρα πολύ από το πόσοι χτύποι απομένουν(δηλ. από το θάνατο) και από τον γρήγορο ή αργό ρυθμό των κτύπων της καρδιάς.
Αλλωστε αν καταφέρναμε να επιβραδύνουμε τον ρυθμό της καρδιάς θα ζούσαμε πολύ περισσότερα χρόνια και μία ώρα σημερινή θα μπορούσε να ήταν π.χ. ένα λεπτό...
Γι αυτό μη σας καταθλίβει το πέρασμα του χρόνου,μια απλή σύμβαση είναι και είναι απαραίτητο να το φιλοσοφήσετε λίγο ώστε να βγούν στην επιφάνεια όλες οι ψευδαισθήσεις που κρύβονται πίσω απ'αύτόν.Ολες οι προσδοκίες, τα όνειρα που πολλές φορές είναι μάταιες επιδιώξεις.Το μυστικό είναι ότι η ζωή είναι μία και ανεπανάληπτη και πολλές φορές παράλογη και προσπαθούμε να χωρέσουμε γρήγορα σ' αυτή τόσα πολλά πολλά πράγματα που δεν προλαβαίνουμε...
Ετσι κλείνοντας αυτή την ανάρτηση,θα ήθελα να χαιρετήσω το 2010 που ήταν ένας καλός χρόνος για μένα προσωπικά(άσχετα τι ήταν για την Ελλάδα) καθώς κατά τη διάρκειά του έφτιαξα αυτό το blog που μου άλλαξε τη καθημερινότητα και μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω τόσους σημαντικούς φίλους.Ηταν για μένα μια έκπληξη πόσο έναυσμα για δημιουργική δραστηριότητα αποτέλεσε όλο αυτό !
Ολη αυτή τη δουλειά λοιπόν την αφιερώνω σ' αυτούς τους φίλους τους μόνιμους και τους περαστικούς αναγνώστες που με εμπνέουν να φτιάχνω ότι μπορώ τέλος πάντων...
Μαθηματικά μιλώντας...
Μαθηματικά και γλώσσα... Ο Βυγκότσκι έβαλε τα πλαίσια,Ο Πιαζέ διερεύνησε το θέμα, Ο Βιντγκενστάϊν ήταν κάθετος και ο Φρόϋντενταλ άνοιξε δρόμους...Δεν έχουν κοινή καταγωγή,όπως φαίνεται στους πιθήκους,η εσωτερική γλώσσα είναι η γλώσσα της σκέψης,η γλώσσα μου ορίζει τα όρια του κόσμου μου όπως τόνιζε ο Βιντγκενστάίν,και μοιάζει στην πορεία της ανάπτυξης του ανθρώπου να αλληλεπιδρούν.
Δεν είναι δύσκολο όμως να καταδειχθεί αυτή η σχέση με πολύ απλό τρόπο.Ο Βίντγκενστάίν έχει κολλήσει σ'ένα παράδειγμα : "Λέω πάντα ψέμματα"(είναι αληθές ή ψευδές ;)
Ο Φρόϋντενταλ αναφέρει μερικές παροιμίες :"ειδικός είναι αυτός που γνωρίζει όλο και πιο πολύ για όλο και πιο μικρά πράγματα και στο τέλος καταλήγει να γνωρίζει τα πάντα για το τίποτα". Επίσης άλλες παροιμίες:" αν δεν αστράψει δεν βροντά" (είναι παράδειγμα ανάστροφης απόδειξης: επειδή βροντά σημαίνει ότι αστράφτει) ή άλλη : "άγιος που δεν θαυματουργεί μηδέ δοξολογιέται", ή διαφορές στη σύνταξη μιας φράσης:"Ενας άνθρωπος είναι αξιοπρεπής αν έχει αυτοσεβασμό" ή " Ενας άνθρωπος που έχει αυτοσεβασμό είναι αξιοπρεπής", ή "Ενας άνθρωπος έχει αυτοσεβασμό αν είναι αξιοπρεπής" ή "Ενας άνθρωπος που είναι αξιοπρεπής έχει αυτοσεβασμό "
Αν δεν είναι μαθηματικά αυτά, τότε ποιά είναι μαθηματικά ?
Ενας άνθρωπος που γνωρίζει μαθηματικά εκφράζεται με μεστό, σαφή, λιτό λόγο όμως φτάνει αυτό? μήπως με τα μαθηματικά περιορίζεται η φαντασία και ο πλούτος του λόγου ?Ο Ντένι Γκετζ λέει ότι στη ζωή δεν υπάρχει συχνά άσπρο-μαύρο και αν ένας δεν συμφωνεί με κάποια άποψή δεν σημαίνει ότι συμφωνεί με την αντίθετη ! Στα μαθηματικά όμως έχουμε αλήθεια ή ψεύδος. Δεν χωράει άλλη άποψη...
Ενα, δύο, πολλά...
Το αισθητό "άπειρο"(μάλλον το μη αισθητό) είναι μια ψευδαίσθηση του ανθρώπου. Είναι εκείνο που δεν μπορεί να δεί βασικά...Φαντασθείτε ένα μυρμήγκι πως βλέπει τους τοίχους ενός δωματίου σαν κάτι άφθαστο-απέραντο. Το αισθητό "άπειρο" είναι το όριο των αισθήσεων(της όρασης) και συνεπώς της αντίληψης του ανθρώπου.Δεν μπορεί να καταλάβει ένα πράγμα που δεν το αισθάνεται. Γι αυτό και οι απόπειρες που κάνει για να το καταλάβει οδηγούν σε αδιέξοδο.
Κυρίως είναι οπτικό κατασκεύασμα. Φαντασθείτε έναν τυφλό(εκ γενετής) να προσπαθεί να προσδιορίσει το "άπειρο", ούτε σαν είδωλο αντικρυστών καθρεπτών, ούτε σαν αχανές διάστημα, ούτε σαν επαναλαμβανόμενα αντικείμενα, αλλά σαν έναν ήχο που όλο αυξάνεται η έντασή του. Είναι φανερό ότι η ένταση του ήχου δεν μπορεί να είναι απέραντα μεγάλη γιατί και η ακοή δεν είναι απέραντα μεγάλη.Ενας πολύ τεράστιος εκκοφαντικός δεν "ακούγεται" γιατί απλούστατα σπάει το τύμπανο. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την όραση. Δεν μπορούμε να δούμε απέραντα μακριά γιατί απλούστατα το μάτι δεν μπορεί να δεί τόσο μακριά.
Επίσης δεν μπορούμε να μετρήσουμε μέχρι το "άπειρο" γιατί απλούστατα δεν μας φτάνει ο χρόνος μιας ζωής. Αρα το άπειρο μάλλον δεν είναι ζήτημα απόστασης αλλά μάλλον χρόνου. Ο Αϊνστάϊν είχε συσχετίσει πολύ το διάστημα με το χρόνο. Λοιπόν το "άπειρο" είναι ζήτημα χρόνου, ενώ εμείς απατώμαστε όταν νομίζουμε ότι είναι ζήτημα απόστασης.
Οταν για παράδειγμα φτιάχνουμε μια ευθεία και λέμε ότι αυτή προεκτείνεται αριστερά και δεξιά μέχρι το "άπειρο" στην ουσία δεν έχουμε άπειρο χρόνο να την κατασκευάσουμε αριστερά και δεξιά. Αρα όταν φτιάχνουμε μια ευθεία στην ουσία εννοούμε όχι την απόσταση που διαγράφουν δύο σημεία ευθύγραμμα προς τα αριστερά και δεξιά αλλά στην ουσία το χρόνο που κάνουν αυτά τα σημεία να διαγράψουν την ευθεία.
Ας πούμε λοιπόν ότι τα σημεία αυτά κινούνται με την ταχύτητα του φωτός. Τότε πράγματι αυτά διαγράφοντας την ευθεία κατευθύνονται στο "άπειρο" γιατί γρήγορα χάνονται.Αν όμως τα σημεία αυτά βρίσκονται πάνω σε δύο μυρμήγκια που κινούνται αντίθετα και είναι πασσαλειμμένα με ασβέστη πάνω σ'έναν μαυροπίνακα, τότε το πολύ να σχηματίσουν κάτι παραπάνω από ένα σημείο.
Αρα το αισθητό "άπειρο" είναι ζήτημα χρόνου όχι χώρου.
Επίσης είναι μία σχετική έννοια και πιστεύω αντί για το σύμβολο "οο" θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε το ? Εκφράζει την αγωνία του ανθρώπου για το μέλλον, το σύμπαν, τον θάνατο και δεν έχει καμμιά απόλυτη αξία.
Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα εγγεγραμμένο κανονικό ν-γωνο σ'έναν κύκλο και προσπαθούμε αυξάνοντας το ν να ταυτίσουμε το ν-γωνο με τον κύκλο.Τι σημασία έχει αν αντί 10000 πλευρές πάρω 1000000 ? υπάρχει διαφορά ?
Αρα το αισθητό "άπειρο" έχει να κάνει με τις αισθήσεις του ανθρώπου και με κάποια μεταφυσική αγωνία.
Η αν πάρουμε τη γραφική παράσταση της ακολουθίας αν=1/ν για να καταλάβουμε ότι έχει ασύμπτωτη τον άξονα χ΄χ χρειάζεται να προεκτείνουμε τον χ'χ πάρα πολύ ?
Επίσης δεν έχει να κάνει καθόλου με την έννοια του ορίου. Γιατί το άπειρο δεν είναι μια τιμή που προσεγγίζεται αλλά ποτέ δεν φτάνεται γιατί απλά δεν προσεγγίζεται ποτέ. Πράγματι είναι αστείο να λέμε ότι ο 10000000 είναι πιο κοντά στο συν άπειρο από το 1 γιατί σε σχέση με το άπειρο η διαφορά τους είναι ελάχιστη ! Αλλο παράδειγμα : Ο αριθμός 1000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 προφανώς βρίσκεται πολύ κοντά στο αισθητό "άπειρο" , όμως βρίσκεται πολύ μακριά από το μαθηματικό (νοητό) "άπειρο" αυτό δηλ που χρησιμοποιούμε στα μαθηματικά.
Ας υποθέσουμε ότι ξαφνικά ο άνθρωπος μεγάλωνε κατά 1000 φορές. Αν παρ'όλ' αυτά συνέχιζε να χρησιμοποιεί το ίδιο μετρικό σύστημα τότε θα υπήρχε ένας πληθωρισμός ποσοτήτων.Για παράδειγμα θα μιλούσε για 10000 μέτρα σα να επρόκειτο για λίγα μέτρα ενώ η απόσταση Γης-Σελήνης 400000 χιλιόμετρα θα του φαινότανε σαν από δω μέχρι τη Θεσσαλονίκη.Παρ' όλ' αυτά ενώ θα φαινόταν ότι ο "γίγαντας" βρίσκεται πολύ "μακριά" εν σχέσει με τον κοινό άνθρωπο, εν τούτοις μιλώντας για "άπειρο" και οι δυό τους, προφανώς θα εννοούσαν το ίδιο απόμακρο και σκοτεινό πράγμα.Αυτό είναι το μαθηματικό(νοητό) "άπειρο".
Αυτό που παραμένει κυρίως το ίδιο, όταν τείνουμε προς το άπειρο είναι η αέναη επαναληπτική διαδικασία και επίσης η σύγκριση μιας οποιαδήποτε τιμής με τις προηγούμενες.
Για παράδειγμα, ας φανταστούμε μια πυραμίδα τριγωνική αναποδογυρισμένη. Και ξεκινώντας από την κορυφή Ο κόβουμε παράλληλες φέτες προς τη βάση ΑΒΓ. Προφανώς αυτή η διαδικασία μπορεί να φτάσει μέχρι το "άπειρο".
Τι είναι αυτό που μένει σταθερό ? Το γεγονός ότι τα τρίγωνα ΑΒΓ, Α΄Β΄Γ΄ είναι όμοια ! δηλ έχουν ίδιες σταθερές γωνίες.Ας υποθέσουμε τώρα ότι ΟΑ/ΟΑ΄=ΟΒ/ΟΒ΄=ΟΓ/ΟΓ΄=1/2 οπότε: 4(ΑΒΓ)=(Α΄Β΄Γ΄).Αυτή τη διαδικασία μπορούμε να τη συνεχίσουμε για άπειρα τρίγωνα και προς το Ο αλλά και προς το άπειρο(αντίθετα από το Ο).Δηλ. 4(Α΄Β΄Γ΄)=(Α΄΄Β΄΄Γ΄΄) κ.ο.κ.Τότε σχηματίζεται μια άπειρη ακολουθία τριγώνων με fractal δομή (οποιαδήποτε ζευγάρια διαδοχικών τριγώνων είναι όμοια μεταξύ τους και ο λόγος των εμβαδών τους είναι 1/4).Παίρνοντας τώρα ένα οποιοδήποτε ζευγάρι διαδοχικών τριγώνων έχω πάρει ταυτόχρονα λόγω της αυτοομοιότητας και ολόκληρη την ακολουθία.Αρα με δύο τουλάχιστον αντιπροσώπους της ακολουθίας έχω ολοκληρώσει την απεικόνισή της μέχρι το άπειρο.Με παράλληλο τρόπο πιθανώς εξηγείται γιατί οι πρωτόγονοι άνθρωποι με μια βαθύτερη σοφία μετρούσαν μέχρι το δύο ενώ από κει και πέρα χρησιμοποιούσαν την λέξη "πολλά" !!!
Μπόρχες και κβαντομηχανική
....Ενιωσα στο χέρι μου κάτι σαν γαργαλητό, μια ελαφρότατη δόνηση.Ανοίγοντας τη χούφτα μου, είδα πως οι δίσκοι ήταν τριάντα ή σαράντα. Θά' παιρνα όρκο πως δεν ήταν παραπάνω από δέκα.Τους άφησα πάνω στο τραπέζι κι έβγαλα και τους άλλους.Δε χρειάστηκε να τους μετρήσω για να καταλάβω πως είχαν πολλαπλασιαστεί. Τους έκανα όλους μία στοίβα κι επιχείρησα να τους μετρήσω έναν έναν.
Αυτό το απλούστατο εγχείρημα αποδείχθηκε αδύνατον.Συγκέντρωνα την προσοχή μου σ' έναν δίσκο, τον έβγαζα απ' το σωρό πιάνοντάς τον με το δείκτη και τον αντίχειρα και μόλις έμενε μόνος του γινόταν πολλοί. Κοίταξα μην έχω πυρετό, κι επανέλαβα το ίδιο πράγμα πολλές φορές.Το αχρείο θαύμα επαναλαμβανόταν.Είχαν παγώσει τα πόδια και τα σωθικά μου και τα γόνατά μου έτρεμαν. Δεν ξέρω πόση ώρα πέρασε.....
...Αν κάποιος μου' λεγε πως υπάρχουν μονόκεροι στο φεγγάρι, ή θα δεχόμουν αυτή την πληροφορία ή θα την απέρριπτα ή θα κρατούσα μια επιφύλαξη' πάντως, θα μπορούσα να τους φανταστώ. Αντίθετα, αν μου'λεγαν πως, στο φεγγάρι, έξι ή επτά μονόκεροι μπορούν να είναι τρεις, θα'λεγα αμέσως πως αυτό είναι αδύνατον. Οποιος έχει καταλάβει πως τρία κι ένα κάνουν τέσσερα, δεν κάθεται να το επαληθεύσει με κέρματα, με τα δάχτυλα, με πιόνια του σκακιού ή με μολύβια. Το καταλαβαίνει, κι αυτό αρκεί. Του είναι αδύνατον να διανοηθεί άλλον αριθμό. Πολλοί μαθηματικοί υποστηρίζουν πως "τρία συν ένα" είναι μια ταυτολογία του "τέσσερα", ένας άλλος τρόπος να πεις "τέσσερα"...Κι απ' όλους τους ανθρώπους της γης, έλαχε σε μένα, τον Αλεξάντερ Κρέιγκι, ν' ανακαλύψω τα μοναδικά αντικείμενα που αντιφάσκουν σ' αυτόν τον θεμελιώδη νόμο του ανθρώπινου πνεύματος.Στην αρχή, φοβόμουν πως θά' χανα τα λογικά μου' με τον καιρό, άρχισα να πιστεύω πως θα'ταν καλύτερα για μένα να τα' χω χάσει, αφού η προσωπική μου παραίσθηση είχε λιγότερη σημασία απ' την απόδειξη πως στο σύμπαν βασιλεύει η αταξία. Αν τρία συν ένα μπορούν να είναι δύο ή δεκατέσσερα, η λογική είναι μια τρέλα...
(αποσπάσματα από το διήγημα του Χόρχε Λουίς Μπόρχες: "Γαλάζιες τίγρεις").
Αν "τρία συν ένα" μπορεί να κάνει οτιδήποτε τότε ο κόσμος καταρρέει κάτω από τα πόδια μας γιατί ούτε αριθμητική αλλ' ούτε μαθηματικά μπορούμε να κάνουμε σωστά ! Ο Wittgenstein όμως λέει ότι αν υποθέσουμε ότι μια μαθηματική πράξη για κάποιο λόγο μας βγαίνει συνεχώς λάθος, θα απορρίπταμε όλη την μαθηματική θεωρία που θα προέκυπτε απ' αυτή την πράξη η όχι ? η απάντηση του είναι όχι και υπερθεματίζει λέγοντας ότι τα μαθηματικά είναι επινόηση και όχι ανακάλυψη ! ...Οπως μας λέει στο: " Παρατηρήσεις για τη θεμελίωση των μαθηματικών" Και άν ο κανόνας +1 σε οδηγεί μια φορά απ' το 4 στο 5, ίσως μιαν άλλη φορά σε οδηγήσει από το 4 στο 7. Γιατί αυτό να είναι αδύνατο ?
Εγείρεται το ερώτημα τί θα εκλάβουμε ως κριτήριο της σύμφωνης προς τον κανόνα προχώρησης. Μήπως, για παράδειγμα, ένα αίσθημα ικανοποίησης που συνοδεύει την πράξη της, σύμφωνα με τον κανόνα, προχώρησης ? Η μήπως μια ενόραση (έμπνευση), η οποία μου λέει ότι έχω προχωρήσει σωστά ? Η, πάλι, ορισμένες πρακτικές συνέπειες της προχώρησης, που ορίζουν αν ακολούθησα πραγματικά τον κανόνα ?-Τότε θα ήταν δυνατό το 4+1 να δίνει άλλοτε 5 κι άλλοτε κάτι άλλο ως εξαγόμενο. Θα ήταν διανοητό, δηλαδή, μια πειραματική έρευνα να έδειχνε κατά πόσον 4+1 δίνει πάντοτε 5...Εχουμε λοιπόν διδάξει σε κάποιον την τεχνική του πολλαπλασιασμού. Οπότε χρησιμοποιούμε εκφράσεις αποδοχής και απόρριψης. Θα γράψουμε επίσης, μερικές φορές, τον σκοπό του πολλαπλασιασμού : "Αν είναι σωστός, θα βγάλεις αυτό", μπορούμε να πούμε. Είναι τώρα διανοητό ν' ακολουθεί κανείς έναν κανόνα και να βρίσκει διαφορετικό εξαγόμενο κάθε φορά που πολλαπλασιάζει 15x13 ? Αυτό εξαρτάται απ' το ποιά πράγματα θα επιτρέψει κανείς να ισχύσουν ως κριτήρια της ορθής ακολουθίας. Στα μαθηματικά, το ίδιο αποτέλεσμα είναι επισης κριτήριο του ορθού υπολογισμού. Εδώ λοιπόν είναι αδιανόητο ν' ακολουθείς σωστά έναν κανόνα και να παίρνεις διαφορετικά υπολογιστικά σχήματα...
(Παρατηρήσεις για τη θεμελίωση των μαθηματικών,Ludwig Wittdgenstein)
Για παράδειγμα έστω ότι θέλουμε να υπολογίσουμε το άθροισμα:
S= 1-1+1-1+1-... χρησιμοποιώντας όλες τις ιδιότητες της πρόσθεσης. Τότε το αποτέλεσμα μπορεί να είναι διαφορετικό ανάλογα πως θα πάρουμε το άθροισμα : S=1-(1-1+1-...)=1-S => 2S=1 => S=1/2 η S=1-1+1-1+...=0+0+0+...=0 Η ή S=1 -1+1-1+1-...=1+0+0+0+...=1.Αρα ενώ ο κανόνας είναι ο ίδιος το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό !
Το φαινόμενο που περιγράφει ο Μπόρχες μοιάζει μεταφυσικό, όμως στην πραγματικότητα υπογραμμίζει μετρήσεις και φαινόμενα που εξετάζει η σύγχρονη φυσική και ανήκουν κυρίως στη σφαίρα της κβαντομηχανικής. Δηλ του κλάδου εκείνου της φυσικής που ασχολείται με θεωρίες για τη φύση των μικροσωματιδίων και κατ' επέκταση του φωτός.
Οι θεωρίες αυτές επινοήθηκαν αφ' ης στιγμής ανακαλύφθηκε ότι το φως έχει διττή φύση ήτοι κύματος-σωματιδίου ενώ για το ηλεκτρόνιο είναι αδύνατο να γνωρίζουμε που και πως βρίσκεται(αρχή της απροσδιοριστίας του Heizenberg) η δε θέση και κίνηση του ηλεκτρονίου εξαρτάται κατά πολύ από τις συνθήκες παρατήρησης και υπάρχει μια ορισμένη πιθανότητα να το βρούμε σε μια θέση και σε μια κατάσταση! Αυτά τα δεδομένα προκύπτουν από την κβαντομηχανική.
Είναι γνωστή η διαμάχη Bohr-Einstein(ο θεός δεν παίζει ζάρια)καθώς ο δεύτερος αντιλαμβανόταν το σύμπαν καθαρά ντετερμινιστικά)δήλ αίτιο-αιτιατό και καθόλου με όρους πιθανοκρατικούς !
Διαβάζουμε από το βιβλίο του Jim Al-Khalili "σκουληκότρηπες μαύρες τρύπες και χρονομηχανές" :
...Οι διαφορές μεταξύ των ερμηνειών έχουν να κάνουν με το πως περιγράφουμε το τί "συμβαίνει" σε ένα κβαντικό σωματίδιο, όπως ένα ηλεκτρόνιο, όταν το αφήνουμε μόνο του να κάνει ότι κάνουν τα ηλεκτρόνια όταν τα αφήνουμε μόνα τους.Αν μετρήσουμε μια συγκεκριμένη ιδιότητα ενός ηλεκτρονίου, όπως τη θέση του, την ταχύτητά ή την ενέργειά του σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, τότε η κβαντική μηχανική μας λέει τι είναι πιθανό να βρούμε. Ομως δεν μας λέει τίποτα σχετικά με το τι κάνει το ηλεκτρόνιο όταν δεν το παρατηρούμε. Αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα αν μπορούσαμε να είμαστε βέβαιοι ότι τα ηλεκτρόνια (και όλα τα υπόλοιπα κβαντικά σωματίδια) θα συμπεριφερθούν λογικά, αλλά δεν το κάνουν. Εξαφανίζονται από το σημείο όπου παρατηρήθηκαν για τελευταία φορά και επανεμφανίζονται αυθόρμητα σε κάποια άλλη θέση η οποία θα έπρεπε,κανονικά, να είναι απρόσιτη σε αυτά.Υπάρχουν ταυτόχρονα σε δύο θέσεις διανοίγουν μια σήραγγα και διέρχονται από αδιαπέραστα εμπόδια, κινούνται ταυτόχρονα προς δύο διαφορετικές κατευθύνσεις και διαθέτουν ταυτόχρονα αρκετές αλληλοσυγκρουόμενες ιδιότητες. Ομως, τη στιγμή που αρχίζουμε να τα παρατηρούμε, τα ηλεκτρόνια αρχίζουν ξαφνικά να συμπεριφέρονται και πάλι ομαλά λες και τίποτα περίεργο δεν συνέβη.Ως τόσο, τα αναπόδραστα συμπεράσματα που πρέπει να συναγάγουμε από τα αποτελέσματα των παρατηρήσεών μας είναι ότι το ηλεκτρόνιο έκανε πράγματι κάτι το πολύ παράξενο όσο δεν το κοιτούσαμε.
Ουσιαστικά όλα τα κβαντικά σωματίδια συμπεριφέρονται με τρόπους που θα ήταν έως και αδύνατοι αν υπάκουαν στους ίδιους κανόνες με τα συνηθισμένα αντικείμενα της καθημερινής ζωής...
...Εχω ήδη αναφέρει εν συντομία ...ότι η κβαντική μηχανική θεωρείται ακόμα πιο σημαντική επιστημονική ανακάλυψη από τη σχετικότητα, αναφορικά με το πόσο έχει επηρεάσει την καθημερινή ζωή μας.Η κβαντική μηχανική είναι ο στυλοβάτης ολόκληρης της σύγχρονης χημείας και ολόκληρης της σύγχρονης ηλεκτρονικής. Χωρίς αυτήν δεν θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε τη δομή των κρυστάλλων, ή να ανακαλύψουμε το λέιζερ ή τα ολοκληρωμένα κυκλώματα πυριτίου.
Χωρίς μια στοιχειώδη κατανόηση των νόμων της κβαντικής μηχανικής δεν θα υπήρχαν τηλεοράσεις, υπολογιστές, φούρνοι μικροκυμάτων, μηχανήματα αναπαραγωγής ψηφιακών δίσκων,ψηφιακά ρολόγια και τόσα άλλα που θεωρούμε δεδομένα στην τεχνολογική εποχή μας...Το πρόβλημα είναι πως κανένας δεν καταλαβαίνει πραγματικά τι μας λέει η κβαντική μηχανική σχετικά με τον κόσμο του απειροστά μικρού, τον οποίο περιγράφει με τόση ακρίβεια.Αυτό, βέβαια, ηχεί μάλλον τρελό.Πως μπορεί μια θεωρία, την οποία δεν καταλαβαίνουμε, να είναι τόσο επιτυχής ? Η απάντηση είναι ότι προβλέπει τη συμπεριφορά των κύριων δομικών λίθων της ύλης- όχι απλώς των ατόμων, αλλά και των σωματιδίων που συγκροτούν τα άτομα (των ηλεκτρονίων, των πρωτονίων, των νετρονίων) καθώς και των φωτονίων και κάθε άλλου υποατομικού σωματιδίου που μπορείτε να φανταστείτε(και υπάρχουν πολλά)- με απίστευτη ακρίβεια.
Η κβαντική μηχανική μας έχει οδηγήσει στη σημερινή, μεγάλης ακρίβειας, κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτά τα "κβαντικά" σωματίδια αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και συνδέονται προκειμένου να σχηματίσουν τον κόσμο γύρω μας.Ομως, την ίδια στιγμή η κβαντική μηχανική μας επιβάλλει μια θεώρηση του υποατομικού κόσμου,που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κοινή λογική. Εδώ και τρία τέταρτα του αιώνα οι φυσικοί επιχειρούν να κατανοήσουν αυτήν τη θεώρηση και έχουν διαμορφώσει μια σειρά από πιθανές ερμηνείες του τι πρέπει να συμβαίνει στο κβαντικό επίπεδο.
Ωστόσο δεν έχει προκύψει ακόμη μια καθολική συναίνεση αναφορικά με την ορθή ερμηνεία, αν πράγματι υπάρχει μόνο μία.
«Το γαρ αυτό εστίν τε και είναι»
Το παραπάνω είναι μια ρήση του Παρμενίδη όπου σε απλά ελληνικά μας λέει ότι ο κόσμος που μας περιβάλλει δεν υπάρχει αντικειμενικά αλλά περισσότερο είναι πλάσμα του μυαλού μας. Θα μου πείτε γνωστά αυτά, επαναφέρουν τα ίδια παλιά φιλοσοφικά ερωτήματα και συγκρούσεις ιδεαλισμού-υλισμού.Ο Παρμενίδης ήταν ο δάσκαλος του Ζήνωνα και του Μέλισσου και θεωρείται ότι έβαλε τις βάσεις της φιλοσοφίας του Πλάτωνα ! Ο Γκέντελ ο κορυφαίος αυτός αναθεωρητής της σύγχρονης επιστήμης υπήρξε Πλατωνιστής και οι σύγχρονες θεωρήσεις της Κβαντομηχανικής στρέφονται σε παρόμοια μοντέλα "ιδεαλιστικά" για να εξηγήσουν τον κόσμο.
Τι ψάχνουμε τώρα ! Σε ένα κόσμο τεχνολογικό,ορθολογιστικό όπου ο ρεαλισμός και η πρακτικότητα κυριαρχούν και όπου σε όλα δίνει απαντήσεις η επιστήμη, φαίνονται παράταιρες απόψεις περί ενός φαινόμενου κόσμου και ότι αυτό που βλέπουμε είναι μια πλάνη ! Ο Αϊνστάϊν όμως με τη θεωρία της Σχετικότητας απέδειξε ότι αυτό που βλέπουμε και θεωρούμε σαν απόλυτο στην πραγματικότητα μπορεί να είναι κάπως αλλιώς....Η Κβαντομηχανική ήδη μιλάει για σωματίδια που μοιάζουν να επικοινωνούν από μακριά ή για σωματίδια που την ίδια στιγμή βρίσκονται σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες ! Άρα αυτό που βλέπουμε μάλλον απέχει κατά πολύ απ' αυτό που πραγματικά συμβαίνει και οι μοντέρνες θεωρίες αποδεικνύουν ότι αυτό που θεωρούμε σαν τετριμμένο και απλό κάθε άλλο παρά τέτοιο είναι ! Ήδη απ' τον περασμένο αιώνα έχουν συμβεί σαρωτικές αλλαγές στον τρόπο που σκεπτόμαστε την επιστήμη. Ο Βιντγκενστάϊν ακολουθώντας κι αυτός Πλατωνικούς δρόμους έδειξε ότι οι θετικές επιστήμες εφευρίσκουν συνεχώς περισσότερο κάτι στο μυαλό του καθενός παρά ανακαλύπτουν την αντικειμενική πραγματικότητα ! Ενώ ο Γκέντελ ανέτρεψε την "πληρότητα" οποιασδήποτε θεωρίας δηλ απέδειξε ότι θα υπάρχει πάντοτε μια πρόταση η οποία δεν αποδεικνύεται με βάση ένα δεδομένο αξιωματικό σύστημα !
Η προσωπική μου αντίληψη είναι, ότι όσο περνάει ο καιρός, ζούμε σ' ένα κόσμο εικονικής πραγματικότητας και ότι περισσότερο είναι ανάγκη του εγκεφάλου μας όπως και της διανοητικής μας κατάστασης να διατηρούμε την ίδια συνείδηση της πραγματικότητας που θεωρούμε σαν δεδομένη.
Ζούμε σ'ένα κόσμο πολύ σίγουρο και διασφαλισμένο αν και είμαστε κάπως καχύποπτοι γι αυτόν !
Η ανάγκη για μαγεία και μεταφυσική καλύπτεται από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο....
Έτσι μπορούμε να ζούμε σ' ένα κόσμο περίεργο και θαυμαστό ίσως, όμως αυτό δεν μας αφορά, είναι δουλειά άλλων ! Η Τέχνη καλύπτει σ'ένα βαθμό και για ένα περιορισμένο μέρος των ανθρώπων αυτή την τάση της ψυχής να ξεφύγει και να πετάξει σε καινούργια μέρη !
Για να δώσω ένα παράδειγμα, ο έναστρος ουρανός είναι μια εικονική πραγματικότητα, αφού αποτελείται από "εικόνες" αστέρων που έχουν εκπεμφθεί πριν από χιλιάδες χρόνια ! Οι αισθήσεις πολλές φορές μας οδηγούν σε λάθος συμπεράσματα, για παράδειγμα κάτι πολύ παγωμένο μας φαίνεται ζεστό, ή πολλές φορές ψάχνουμε να βρούμε ένα πράγμα που βρίσκεται μπροστά μας.
Γενικά, ο εγκέφαλος έχει έτοιμες λύσεις και αντιστοιχίες για κάθε πράγμα που βλέπουμε ! Κάθε πράγμα που δεν έχει καταχωρίσει τις περισσότερες φορές το αγνοεί σαν κάτι παράδοξο και επικίνδυνο ! Αυτό είναι και μια ασφαλιστική δικλείδα για την υγεία του εγκεφάλου !
Ομως έτσι ζούμε περισσότερο σε ένα "νοητό" κόσμο !
Ο Πλάτωνας με τον "μύθο του σπηλαίου" ήθελε αυτό να μας πει, δηλαδή ότι ζούμε σ' ένα κόσμο όπου κάποιες σκιές μπορούμε μόνο να δούμε και ότι είμαστε αλυσοδεμένοι να βλέπουμε συνεχώς αυτό το ίδιο θέαμα !
Ο Παρμενίδης, αυτός ο δάσκαλος του Πλάτωνα, μίλαγε για ένα ακίνητο και κινητό ομογενές "εν " μια έννοια επίτηδες κατασκευασμένη για να δηλώσει την αντιδιαστολή με την "πολλότητα". Το "ένα" είναι όμοιο και ανόμοιο με τον εαυτό του, ίσο και άνισο με τον εαυτό του, νεότερο και παλιότερο από τον εαυτό του. Έτσι λοιπόν κίνηση δεν υφίσταται. Η γέννηση κι ο θάνατος είναι αιφνίδιες μεταβολές που έχουν δύο κατευθύνσεις από την κίνηση στη στάση και από τη στάση στην κίνηση ! Οι αισθήσεις μας προσφέρουν μια "δόξα" για τα πράγματα γύρω μας που είναι μάλλον μια ψεύτικη αντίληψη, ενώ την αλήθεια μπορούμε μόνο να την συμπεράνουμε με τον "λόγο".
Ο Ζήνωνας ο Πατέρας της διαλεκτικής, για να ισχυροποιήσει τη φιλοσοφία του δάσκαλού του Παρμενίδη έθεσε τέσσερα παράδοξα που αποτελούν επαναστατική τομή για τις θετικές επιστήμες !
Όλα δείχνουν τη σχετικότητα της έννοιας "κίνηση" όπως της έννοιας "διάστημα" και "χρόνος"
1) Το πρώτο παράδοξο είναι το παράδοξο των διχοτομιών και πολύ απλά μας λέει ότι : "οποιαδήποτε κίνηση είναι αδύνατη αφού πρέπει να συμβεί σε άπειρο χρόνο ! Ομως άπειρος χρόνος δεν υφίσταται άρα είναι αδύνατη η κίνηση. Συγκεκριμένα, ένα κινητό που διανύει μια απόσταση ΑΒ πρέπει πρώτα να περάσει απ' το μέσον Μ του ΑΒ αφού προηγουμένως πρέπει να περάσει απ' το μέσο Μ' του ΑΜ, αφού προηγουμένως πρέπει να περάσει απ' το μέσον του Μ'' του ΑΜ' κ.ο.κ. Ομως η εξήγηση αυτού του γρίφου είναι ότι στην πραγματικότητα υπάρχει άπειρα διαιρετός χρόνος !
2) Το δεύτερο παράδοξο είναι το παράδοξο του Αχιλλέα που δεν ακουμπά ποτέ τη χελώνα. Ο Αχιλλέας ξεκινάει με μια συγκεκριμένη ταχύτητα να φτάσει τη χελώνα που βρίσκεται σε κάποια απόσταση μπροστά του και κινείται με ταχύτητα ας πούμε το 1/10 εκείνης του Αχιλλέα. Όταν ο Αχιλλέας διανύει 500 μέτρα η χελώνα αντίστοιχα διανύει 50 μέτρα, όταν εκείνος διανύει τα 50 μέτρα η χελώνα διανύει άλλα 5 μέτρα, όταν εκείνος διανύει τα 5 μέτρα εκείνη διανύει 0,5 μέτρα κ.ο.κ. και δεν τη φτάνει ποτέ !
Εδώ πάλι δέχεται τη συνοχή και τη συνεκτικότητα της κίνησης αλλά απορρίπτει τα ίδια τα αισθητά αποτελέσματα της κίνησης όπως είναι η επαφή Αχιλλέα-χελώνας ! Διότι αν δεχθούμε ότι υπάρχει μια αναλογία του μήκους που διανύει ο Αχιλλέας και του μήκους που διανύει η χελώνα, αυτή είναι πάντα σταθερή. Είναι σα να κατασκευάζουμε συνεχώς πιο μικρά όμοια τρίγωνα όμως η αναλογία των πλευρών είναι πάντα η ίδια, αλλά δεν θα καταλήξουμε ποτέ να φτιάξουμε αντί για τρίγωνο ένα σημείο ! Το γεγονός ότι πλησιάζει ο Αχιλλέας τη χελώνα (δεν ξέρουμε τελικά αν την ακουμπάει) οφείλεται στο γεγονός ότι τα μεγέθη του Αχιλλέα και της χελώνας μένουν αναλλοίωτα σε σχέση με την μεταξύ τους απόσταση. Και κάποια στιγμή αυτά τα μεγέθη σε σχέση με την απόσταση γίνονται τεράστια και έτσι μοιάζουν να πλησιάζουν το ένα το άλλο πολύ !
Αν φανταστούμε όμως την υπόθεση ότι παράλληλα με τα μήκη που διανύουν Αχιλλέας και χελώνα, μικραίνουν και τα ατομικά τους μεγέθη- αυτό μπορούμε να το πετύχουμε αν θεωρήσουμε ένα παρατηρητή που απομακρύνεται απ' το συμβάν με συγκεκριμένη ταχύτητα- τότε στην περίπτωση αυτή η κίνηση "καταργείται" ! Γι αυτό πολλές φορές βλέπουμε στον ουρανό μια κουκίδα που κινείται αργά και στην πραγματικότητα είναι ένα υπερηχητικό αεροπλάνο !
Στην ουσία με το παράδοξο αυτό ο Ζήνων μας λέει ότι τα αισθητά απέχουν πολύ απ' τη νοητή πραγματικότητα ! Επίσης μας λέει το εξής : και να θεωρήσουμε ότι κίνηση υπάρχει όπως δηλ την αντιλαμβανόμαστε με τα μάτια μας -που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει- τότε αν την κίνηση την θεωρήσουμε σαν συνδυασμό δύο άπειρων ακολουθιών αυτές οι ακολουθίες έχουν διαφορά που συγκλίνει στο μηδέν. Αλλά όριο στο μηδέν δεν σημαίνει ότι η διαφορά των ακολουθιών παίρνει την τιμή μηδέν.Επίσης, μια οποιαδήποτε κίνηση εξαρτάται απ' τη θέση και την κίνηση του παρατηρητή.
3)Το τρίτο παράδοξο μας λέει ότι αν θεωρήσουμε την κίνηση ενός βέλους, τότε ανά πάσα στιγμή μπορούμε να υποθέσουμε ότι το βέλος είναι ακίνητο. Δηλαδή αν διαιρέσουμε σε στοιχειώδη μέρη το χρόνο, τότε το βέλος είναι ακίνητο ! Ας θεωρήσουμε το εξής παράδειγμα : 'Ενας άνθρωπος έχει μια εγκεφαλική βλάβη και δεν μπορεί να θυμάται μια εικόνα περισσότερο από ένα δευτερόλεπτο. Τότε πως θα έβλεπε αυτός ένα κινητό ? Θα το έβλεπε αποσπασματικά και θα θυμόταν πάντα τη τελευταία του στάση.Κάπως έτσι είναι η κίνηση. Αν υποθέσουμε ότι δεν υπάρχει παρά μόνο παρόντας χρόνος τότε δεν υφίσταται κίνηση.
4)Το τέταρτο παράδοξο αμφισβητεί το απόλυτο του διαστήματος. Αν υποθέσουμε ότι έχουμε μια σειρά ακίνητων ΑΑΑΑ και από κάτω αντίστοιχα μια σειρά ΒΒΒΒ που ξεκινά απ' το μέσον της πρώτης και κινείται προς την αριστερή κατεύθυνση. Αν θεωρήσουμε και μια τρίτη σειρά ΓΓΓΓ που κινείται με την ίδια ταχύτητα προς την αντίθετη κατεύθυνση ξεκινώντας απ' το πρώτο Α, τότε παρατηρούμε ότι το πρώτο Γ διανύει τέσσερα τετράγωνα ως προς τα Β ενώ διανύει δύο τετράγωνα ως προς τα Α. Δηλαδή τα διαστήματα που διανύονται είναι σχετικά ως προς την κίνηση του παρατηρητή !
Σύμπαν ολόγραμμα
Όλα άρχισαν το 82 στο Παρίσι όπου ο Alain Aspect με την ομάδα του πραγματοποίησε ένα πείραμα και απέδειξε ότι δύο σωμάτια ευρισκόμενα πολύ κοντά ή σε απόσταση δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων είναι δυνατόν να επικοινωνούν ή καλύτερα να παρουσιάζουν μια συσχέτιση των κινήσεων τους ! To πείραμα απασχόλησε επί χρόνια τους ερευνητές της Κβαντομηχανικής. Θυμηθείτε ότι οι επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν την "περίεργη" συμπεριφορά των υποατομικών σωματιδίων : ηλεκτρονίων, φωτονίων, πρωτονίων ακόμη και με ιδεαλιστικές θεωρίες του τύπου : το παρατηρούμενο σωματίδιο εξαρτάται από την ανθρώπινη συνείδηση ! Ετσι εξηγούνται συμπεριφορές όπως απότομη αλλαγή θέσης του σωματιδίου, ταυτόχρονη θέαση του σε δύο διαφορετικές θέσεις, διαπέρασή του μέσα από τοιχώματα κ.α. περίεργα! Γενικά φαίνεται ότι η παρουσία του παρατηρητή μοιάζει να επηρεάζει την ίδια την κίνηση του σωματιδίου !
Στο πείραμα του Aspect όμως μοιάζει να παραβιάζεται εκτός από την κοινή λογική και την αιτιοκρατία το θεμελιώδες αξίωμα της θεωρίας της σχετικότητας ότι δεν μπορεί στη φύση να ξεπεραστεί η ταχύτητα του φωτός. Όταν όμως τα σωματίδια βρίσκονται σε τεράστια απόσταση μεταξύ τους τότε μοιάζει να ανταλλάσσουν μηνύματα με ταχύτητα ανώτερη του φωτός, εκτός κι αν συμβαίνει κάτι άλλο !
Ο David Bohm, ένας άλλος ερευνητής απ' το Λονδίνο έδωσε μια εντελώς ρηξικέλευθη εξήγηση σ' αυτό το πείραμα, θέτοντας σαν μοντέλο στην υπόθεσή του το "ολόγραμμα" δηλ μια τρισδιάσταση απεικόνιση ενός αντικειμένου με lazer. Υποστήριξε ότι το σύμπαν μάλλον είναι ένα ολόγραμμα κι αυτό, ένα "φάντασμα" δηλαδή. Στη θεωρία του βασικό ρόλο έπαιξε η έννοια του ολογράμματος.
Ολόγραμμα λοιπόν είναι όπως είπαμε μια τρισδιάστατη απεικόνιση που πετυχαίνεται όταν ρίξουμε μια ακτίνα lazer σε μια επιφάνεια φιλμ όπου απεικονίζεται το αντικείμενο φωτογραφημένο από δύο δέσμες lazer. Το φιλμ του ολογράμματος έχει μια βασική ιδιότητα, την μορφοκλασματική, δηλ αν κόψουμε ένα κομμάτι φιλμ και το εμφανίσουμε με ακτίνα lazer βλέπουμε το ίδιο τρισδιάστατο αποτέλεσμα. Δηλαδή το φιλμ περιέχει ένα fractal !
O Bohm λοιπόν μας λέει ότι και το σύμπαν είναι ένα fractal ! δηλαδή ένα φάντασμα, μια νοητική κατασκευή του ανθρώπινου νου και μάλιστα όλες οι πληροφορές που το συνθέτουν θα μπορούσαν να στοιχειοθετηθούν σε μια διδιάστατη επιφάνεια πολύ περιορισμένη ! Στο θέμα της κβαντικής σύζευξης των δύο σωματιδίων προχωράει πιο πολύ: Υπέθεσε ότι ο λόγος που τα σωματίδια βρίσκονται σε επαφή ανεξάρτητα από την απόσταση που τα χωρίζει δεν είναι επειδή ανταλλάσσουν κάποιο είδος μυστήριου σήματος, αλλά επειδή η απόστασή τους είναι μία ψευδαίσθηση. Υποστηρίζει ότι σε κάποιο βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας τα σωματίδια, όπως και τα μακροσκοπικά αντικείμενα του καθημερινού κόσμου, δεν είναι μενονωμένες οντότητες αλλά είναι πραγματικά επεκτάσεις της ίδιας θεμελιώδους "ουσίας".
Για να καταλάβουμε καλύτερα τη θεωρία του, μας δίνει το παρακάτω παράδειγμα με ένα ψάρι σ' ένα ενυδρείο και δύο κάμερες να το κινηματογραφούν από δύο διαφορετικές θέσεις.Έτσι υπάρχουν δύο διαφορετικές εικόνες από κάμερα. Οταν η μία μας δείχνει το ψάρι προφίλ η άλλη μας το δείχνει αμφάς, όταν η μία μας δείχνει ένα ψάρι ν' ανεβαίνει όμοια ανεβαίνει και στην άλλη κ.ο.κ. Δηλαδή οι δύο εικόνες έχουν μια συσχέτιση. Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι τα δύο ψάρια είναι διαφορετικά και μάλιστα με κάποιο τρόπο επικοινωνούν!
Σύμφωνα με τον Bohm, η σύνδεση μεταξύ των σωματιδίων αλλά και όλων των πραγμάτων του κόσμου, υπονοεί ένα "άλλο" επίπεδο πραγματικότητας για το οποίο δεν έχουμε ακόμη γνώση και στο οποίο όλα τα πράγματα δεν είναι χωριστά μέρη, αλλά όψεις μιας βαθύτερης και ελλοχεύουσας ενότητας (implicate order) και δεδομένου ότι όλα τα πράγματα στο φυσικό κόσμο αποτελούνται απ' αυτά τα "είδωλα" (eidolons) o κόσμος ο ίδιος είναι μια προβολή, ένα ολόγραμμα.
Tην δεκαετία του 60 τώρα ένας Αμερικανός νευροφυσιολόγος ο Karl Pribram έκανε έρευνες σε ένα υποτιθέμενα τελείως διαφορετικό πεδίο, στον εγκέφαλο και προσπαθούσε να ανακαλύψει με τι τρόπο αποθηκεύονται οι πληροφορίες και σε ποιο τμήμα του εγκεφάλου. Οι έρευνες του τον οδήγησαν πάλι σε παρόμοια περίεργα αποτελέσματα όπως στις έρευνες του Bohm. Η ιστορία είχε ξεκινήσει από πιο παλιά τη δεκαετία του 20 όπου ο Lashley είχε βρει ότι όσο μεγάλο τμήμα από τον εγκέφαλο ενός ποντικιού και να αφαιρούσε δεν μπορούσε με τίποτα να ξεριζώσει την μνήμη του. Ο Pribram θεώρησε ότι οι μνήμες κωδικοποιούνται όχι στους νευρώνες αλλά στους σχηματισμούς νευρικών παλμών που διατρέχουν ολόκληρο τον εγκέφαλο. Με παρόμοιο τρόπο όπως στην περίπτωση του σύμπαντος ο Pribram εξήγησε το φαινόμενο με την υπόθεση του ολογράμματος. Δηλαδή ο εγκέφαλος αποτελεί κι αυτός ένα ολόγραμμα δηλ μια φράκταλ απεικόνιση και κάθε απειροστό κομμάτι του περιέχει τεράστια ποσότητα πληροφορίας !
Στην προσπάθειά τους οι επιστήμονες να δώσουν μια εξήγηση της συμπεριφοράς των σωματιδίων μοιραίο ήταν κάποια στιγμή να συνδυάσουν τη συνείδηση του παρατηρητή με το παρατηρούμενο αντικείμενο και επομένως τελικά να συνδυαστούν οι δύο θεωρίες ώστε να προκύψει η ολογραφική θεώρηση του σύμπαντος. Με άλλα λόγια κάποιος υπέθεσε ότι υπάρχει μια αντιστοιχία-αναλογία ανάμεσα στο σύμπαν και στον εγκέφαλο. Επειδή δε η πραγματικότητα γύρω μας είναι μια μάλλον νοητική σύλληψη οι ερευνητές δεν άργησαν να θεωρήσουν ότι τα πάντα ξεκινούν απ' τον εγκέφαλο !
Αν πράγματι συμβαίνει κάτι τέτοιο τότε πρόκειται για μια μεγαλειώδη ανατροπή !
Έχει δειχθεί ότι ένα κυβικό εκατοστόμετρο μιας ολογραφικής ταινίας μπορεί να περιέχει τουλάχιστον 10 δις bits πληροφοριών. Αλλά η αποθήκευση της μνήμης δεν είναι ο μόνος γρίφος που γίνεται κατανοητός λαμβάνοντας υπόψη την ολογραφική αρχή του εγκεφάλου. Άλλος ένας είναι πως ο εγκέφαλος είναι σε θέση να μεταφράσει την πληθώρα συχνοτήτων που λαμβάνει μέσω των αισθήσεων. Η κωδικοποίηση και η αποκωδικοποίηση των συχνοτήτων είναι ακριβώς ότι ένα ολόγραμμα κάνει καλύτερα. Ακριβώς όπως ένα ολόγραμμα λειτουργεί σαν μια συσκευή ικανή να μετατρέψει ένα χωρίς νόημα συνονθύλευμα συχνοτήτων σε μια συνεπή εικόνα, ο Pribram θεωρεί πως ο εγκέφαλος περιέχει ένα φακό που χρησιμοποιεί τις ολογραφικές αρχές για να μετατρέψει τις συχνότητες που λαμβάνει μέσω των αισθήσεων στον εσωτερικό κόσμο των αντιλήψεών μας.
Ότι βλέπουμε ότι παρατηρούμε γύρω μας μοιάζει με την πηγή της παρατήρησης δηλαδή με τον εγκέφαλο !
.jpg)
Για παράδειγμα, η σελήνη δεν είναι στρογγυλή αλλά μοιάζει στρογγυλή διότι του εγκέφαλου του"αρέσουν" τα στρογγυλά σχήματα... Ο άνθρωπος δεν έχει σχήμα στενόμακρο, με αναλογίες "χρυσής τομής" αλλά έτσι τον βλέπει ο εγκέφαλος γιατί του αρέσει αυτό το σχήμα. Τα πάντα δεν είναι στην πραγματικότητα όπως φαίνονται, αλλά όπως του αρέσει να τα βλέπει ο εγκέφαλος. Ο ουρανός είναι κόκκινος, αλλά του εγκέφαλου του αρέσει να τον βλέπει γαλάζιο. Το αίμα είναι πράσινο αλλά του εγκέφαλου του αρέσει να το βλέπει κόκκινο. Τότε ποια είναι η πραγματικότητα ?
Δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα ή μάλλον υπάρχει μια μοναδική πραγματικότητα αλλά παίζει ρόλο ποιο είδος την παρατηρεί !
Ο άνθρωπος είναι ένα έμβιο ον που μεταφράζει κατά το δοκούν την πραγματικότητα. Ένα διαφορετικό ον θα μετέφραζε, θα έβλεπε δηλ την πραγματικότητα διαφορετική.
Αυτό που βλέπουμε γύρω μας είναι περισσότερο μια νοητή πραγματικότητα.
Αν παραδεχθούμε όλη αυτή την υπόθεση τότε ότι βλέπουμε είναι ένα ολόγραμμα. Με τι μέγεθος ?
Κανείς δεν ξέρει. Μπορεί όλο το σύμπαν να είναι το κομματάκι από το νύχι ενός εξωγήινου ή μπορεί το σύμπαν να μας φαίνεται μεγάλο και να είναι τελικά κάτι μικρό !
Έχετε μπει σε μαγαζί με πολλούς καθρέπτες μέσα ? Δεν σας φαίνεται πολύ ευρύχωρο ?
Έτσι και το σύμπαν ενδεχομένως να μας φαίνεται μεγαλύτερο απ' ότι είναι. Μπορεί αυτό που βλέπουμε να είναι η ίδια η γη ή ο ηλιος σε πολλαπλή μορφή !
Θα έχετε ακούσει ότι οι αστρονόμοι παλιότερα για πολλά χρόνια παρατηρούσαν στον Άρη κανάλια και ανθρώπινες κατασκευές μέχρι που κάποιος διεπίστωσε ότι αυτό που έβλεπαν επί χρόνια ήταν κάποιες χαραγματιές στο φακό του τηλεσκοπίου ! Έτσι λοιπόν μπορεί οι αστρονόμοι να κάνουν λάθος και να βλέπουν τα ίδια συνεχώς αστέρια και να νομίζουν ότι είναι διαφορετικά....Ή να κάνουν λάθος για την πραγματική απόσταση που μας χωρίζει απ' αυτά. Μπορεί αυτό που μας φαίνεται ευθεία απόσταση να είναι κάτι πιο περίπλοκο ή πιο καμπύλο και τελικά να υπάρχει ένας πολύ πιο σύντομος δρόμος !
Θυμάμαι μικρός όταν με ταλαιπωρούσε το πρόβλημα της μεγάλης μυωπίας και κάποτε έσπαζαν τα γυαλιά μου τα καινούργια γυαλιά που αγόραζα μου φαίνονταν ότι παραμόρφωναν τα πράγματα και μάλιστα ανησυχούσα ιδιαίτερα γιατί νόμιζα ότι επρόκειτα για κάποιο λάθος του οφθαλμίατρου. Όμως σε λίγες ώρες ο εγκέφαλος συνήθιζε και πια όλα τα αντικείμενα τα "έβλεπε"όπως και πριν ! Θέλω να πω ότι ο εγκέφαλος συνηθίζει σε μια πραγματικότητα η οποία δεν είναι δεδομένο ότι είναι η ίδια για όλους ...
Επίσης σύμφωνα με την ολογραφική θεωρία, χρόνος δεν υφίσταται ενώ παρελθόν, παρόν και μέλλον όλα βρίσκονται μέσα σ' ένα συνονθύλευμα που ονομάζεται υπερολόγραμμα.
Άν είμαστε όμως εκεί με κάποιο τρόπο τότε θα μπορούσαμε να δούμε με κάποιο ισχυρό τηλεσκόπιο τι συμβαίνει στη γη πριν από 1000000 χρόνια.
Η θα μπορούσαμε για παράδειγμα αν γινόταν να κάνουμε μια συμφωνία με κάποιον εξωγήινο πολιτισμό και να μας στέλνει μαζί με το φως ενός άστρου, ηλεκτρομαγνητικές εικόνες της γης όπως τη βλέπει. Έτσι θα μαθαίναμε την ιστορία της γης από πρώτο χέρι. Ή θα μπορούσαμε να μάθουμε πως φτιάχτηκε η γη. ¨Η πως εξελίχθηκε ο άνθρωπος. Και που το ξέρουμε αν δεν γίνεται ήδη αυτό ?
Πάντως αυτό που βλέπουμε σίγουρα δεν είναι η μοναδική εικόνα της πραγματικότητας. Είναι μια εκδοχή της από τις πολλές που ενδεχομένως υπάρχουν...
Μένει να αντιστοιχίσουμε τον εγκέφαλο μ' έναν υπερυπολογιστή ο οποίος θα μπορούσε να βρει συνδέσεις ανάμεσα στα πράγματα μιας οπτικής εικόνας να βρεί τον κωδικό της πληροφορίας που αντιστοιχεί στο σύμπαν που βλέπουμε όπως επίσης και όλους τους κωδικούς που αντιστοιχούν σε όλα τα πιθανά σύμπαντα .... Νομίζω ότι είναι η επόμενη επικείμενη κίνηση.
