Τα μαθηματικά της "Δίκης"

Είναι απ' τα λίγα βιβλία που μόλις το τέλειωσα πριν πολλά χρόνια ένοιωσα μέσα μου ένα κλικ ! μοιάζει σαν ο συγγραφέας διηγούμενος μια παραβολή στην ουσία, να μιλάει για άλλα πιο σημαντικά πράγματα τα οποία ή τα νοιώθεις ή δεν τα αντιλαμβάνεσαι καθόλου...Ευτυχώς ή δυστυχώς συνέβαινε το πρώτο για μένα.
Χρειάζεται να έχεις παρόμοια βιώματα: φοβικές, ενοχικές καταστάσεις, άγχη για να επικοινωνήσεις με το έργο του Κάφκα ? όχι αναγκαστικά.Ομως παρόμοιες εμπειρίες σε βοηθάνε να νοιώσεις τη συναισθηματική κατάσταση του συγγραφέα και να ακολουθήσεις τη δημιουργική του διαδικασία.Πιστεύω ότι η δίκη του Κάφκα αποτελεί μια ακτινογραφία της νεύρωσης και του ψυχαναγκασμού.Ομως δεν είναι μόνο αυτό.Ξεκινώντας από μια τέλεια αυτοψυχανάλυση, με μπόλικη δόση ειρωνίας και μαύρου χιούμορ οδηγείται στη φιλοσοφία και στη ποίηση δηλ. στην έσχατη αφαίρεση και στα αιώνια προβλήματα του ανθρώπου.Την ελευθερία της βούλησης, την ανθρώπινη μοίρα, το Θεό...Ολ'αυτά με μια τέλεια γραφή απέριττη σχεδόν συμβολική που άλλα λέει και άλλα εννοεί για να φτάσει στην ουσία των πραγμάτων.
Αλλά το ίδιο δεν κάνουν και τα μαθηματικά ? λιτά, συμβολικά οδηγούν στην έσχατη αφαίρεση και στο κρυφό νόημα των πραγμάτων.Είναι μια ειδική μορφή ποίησης.Περιγράφουν συνοπτικά τη δομή των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων των πραγμάτων έτσι που από μόνα τους δημιουργούν κάτι εντελώς καινούργιο που στο τέλος έχει σχέση με την πραγματικότητα ή όχι...
Ετσι λοιπόν βλέποντας τα μαθηματικά και όχι απλά σαν εργαλείο, θα προσπαθήσω να δώσω σε μερικά αποσπάσματα της "δίκης" τη μαθηματική χροιά που τους αναλογεί:

"Οι κατώτατοι δικαστές δηλαδή, στους οποίους ανήκουν οι γνωστοί μου, δεν έχουν δικαίωμα ν'αθωώσουν οριστικά΄ αυτό το δικαίωμα το έχει μόνο το ανώτατο δικαστήριο, που είναι εντελώς απροσπέλαστο για σας,για μένα και για όλους μας.Πως είναι εκεί δεν ξέρουμε και, εδώ που τα λέμε, ούτε θέλουμε να το ξέρουμε".(Δίκη σελ.207)

Υπάρχει δηλ. μια έννοια εδώ την αναφέρει σαν 'ανώτατο δικαστήριο', όπου είναι εντελώς απροσπέλαστη για μας και έχει σαφώς μαθηματικές ιδιότητες.Το 'ανώτατο δικαστήριο' έχει τη δύναμη να αθωώνει κάποιον όμως είναι εντελώς απροσπέλαστο για τους ανθρώπους.Αρα ποτέ δεν μπορεί κάποιος να αθωωθεί πλήρως.Σα να υπάρχει στον καθένα το "προπατορικό αμάρτημα" και πρέπει να πληρώσει γι αυτό ! Είναι η μεταφυσική έννοια του 'Θεού' ή ένα πλήρως εξουσιαστικό υπερεγώ που καταδυναστεύει και τυραννεί ?
Το 'ανώτατο δικαστήριο' βρίσκεται πάνω από όλους και είναι απροσπέλαστο.Μήπως αναλογικά παραπέμπει στην έννοια του απείρου ή των απείρων απείρων του Cantor ?

"Το μεγάλο λοιπόν δικαίωμα, την απαλλαγή από την κατηγορία,δεν το έχουν οι δικαστές μας, έχουν όμως το δικαίωμα διακοπής της κατηγορίας.Οταν δηλ. αθωωθείτε κατ'αυτόν τον τρόπο, αποφεύγετε προς το παρόν την κατηγορία, όμως αυτή εξακολουθεί να υπάρχει και μπορεί, μόλις έρθει η ανώτερη διαταγή, να τεθεί εκ νέου σε ισχύ.Επειδή συνδέομαι τόσο καλά με το δικαστήριο, μπορώ να σας πω επίσης πως φαίνεται καθαρά στους κανονισμούς των δικαστικών γραφείων η διαφορά μεταξύ της πραγματικής και της φαινομενικής αθώωσης.Στην πραγματική αθώωση πρέπει να βγούν απ' τη μέση όλες οι δικογραφίες, εξαφανίζονται εντελώς από τη διαδικασία, όχι μονάχα το κατηγορητήριο, ακόμα και οι φάκελοι της δίκης και η αθωωτική απόφαση καταστρέφονται,όλα καταστρέφονται.Διαφορετικά είναι ωστόσο τα πράγματα με τη φαινομενική αθώωση.Στη δικογραφία δεν επέρχεται καμιά άλλη μεταβολή παρά πως αυτή εμπλουτίζεται με τη βεβαίωση της αθωότητας, με την αθωωτική απόφαση και με την αιτιολογία της αθώωσης.Κατά τα άλλα ομως, η δικογραφία παραμένει στη διαδικασία,διαβιβάζεται, όπως απαιτεί η ακατάπαυστη συναλλαγή με τα δικαστικά γραφεία, στα ανώτερα δικαστήρια, ξαναγυρίζει στα κατώτερα και αιωρείται πέρα δώθε κατ' αυτόν τον τρόπο με μεγαλύτερες ή μικρότερες διακυμάνσεις, με μεγαλύτερα ή μικρότερα προσκόμματα.Αυτή η πορεία είναι ανυπολόγιστη.Ιδωμένο το πράγμα εξωτερικά, μπορεί κάποτε να γεννά την εντύπωση πως όλα λησμονήθηκαν από καιρό, πως η δικογραφία χάθηκε και πως η αθώωση είναι οριστική. Ενας μυημένος δε θα το πιστέψει αυτό. Καμιά δικογραφία δε χάνεται.Στο δικαστήριο δεν υπάρχει λήθη.Μια μέρα-κανείς δεν το περιμένει-κάποιος δικαστής παίρνει με περισσότερη προσοχή τη δικογραφία στο χέρι,βλέπει πως σ'αυτή την περίπτωση είναι ακόμα σε ισχύ η κατηγορία και διατάζει την άμεση σύλληψη.Παραδέχομαι εδώ πως περνά πολύς καιρός ανάμεσα στη φαινομενική αθώωση και την καινούργια σύλληψη'αυτό είναι δυνατόν, και γνωρίζω τέτοιες περιπτώσεις, αλλά είναι εξίσου δυνατόν αυτός που αθωώθηκε να γυρίσει στο σπίτι απ' το δικαστήριο και να τον περιμένουν κιόλας εκεί εντεταλμένοι για να τον ξανασυλλάβουν."(Δίκη σελ.208)

Εδώ κατ'αρχάς παρατηρούμε ότι το φάσμα των διαβαθμίσεων των δικαστηρίων είναι απεριόριστο όπως ακριβώς ο άξονας των πραγματικών αριθμών με περιορισμό μόνο το άπειρο δηλ. αναλογικά το ανώτατο δικαστήριο.Προφανώς η θέση του κατηγορουμένου βρίσκεται στο "μηδεν"Επίσης η ενδεχόμενη σύλληψη είναι εντελώς τυχαία και μοιάζει όλα τα ενδεχόμενα να είναι ισοπίθανα.

"Ομως και η δεύτερη αθώωση δεν είναι βέβαια πάλι οριστική, είπε ο Κ. γυρίζοντας αποδοκιμαστικά το κεφάλι.Φυσικά όχι, είπε ο ζωγράφος.Τη δεύτερη αθώωση την ακολουθεί η τρίτη σύλληψη και ούτω καθεξής. Αυτό εμπεριέχεται ήδη στην έννοια της φαινομενικής αθώωσης.Ο Κ. σώπαινε.Η φαινομενική αθώωση προφανώς δε σας ικανοποιεί, είπε ο ζωγράφος."(Δίκη σελ.209)

Αρα έχουμε μια ακολουθία διαδοχικών συλλήψεων και φαινομενικών αθωώσεων.Το φαινόμενο επαναλαμβάνεται άν και όχι με σταθερή περίοδο.Δηλ.η ευθύγραμμη γραμμική εξέλιξη(χρονική) είναι κάπως έτσι: σύλληψη,σύλληψη-φαινομενική αθώωση,φαιν.αθώωση,φαιν.αθώωση-σύλληψη-φαιν.αθώωση-σύλληψη,σύλληψη,σύλληψη κ.λ.π.

"Ισως η διαιώνιση να σας ταιριάζει καλύτερα.Να σας εξηγήσω την ουσία της διαιώνισης ;
Ο Κ. έγνεψε.Η διαιώνιση είπε ο ζωγράφος και κοίταξε μια στιγμή μπροστά του σαν να ζητούσε μια εντελώς ταιριαστή εξήγηση, η διαιώνιση συνίσταται στη διατήρηση της δίκης αλλά σ' ένα κατώτερο επίπεδο.Για να επιτευχθεί αυτό,είναι ανάγκη ο κατηγορούμενος και ο βοηθός, να βρίσκονται σε ακατάπαυστη προσωπική επαφή με το δικαστήριο.Επαναλαμβάνω, δε χρειάζεται γι αυτόν το σκοπό καμιά τέτοια προσπάθεια όπως για την επίτευξη μιας φαινομενικής αθώωσης,χρειάζεται όμως πολύ μεγαλύτερη προσοχή.Δεν πρέπει να χάνει κανείς απ'τα μάτια του τη δίκη,πρέπει να πηγαίνει στον αρμόδιο δικαστή σε τακτικά διαστήματα και εκτός τούτου και σ'έκτακτες ευκαιρίες και να προσπαθεί να τον κρατάει με κάθε τρόπο ενήμερο' άν κανείς δε γνωρίζει προσωπικά το δικαστή, τότε πρέπει να τον επηρεάσει με γνωστούς δικαστές,δίχως να πρέπει μ'αυτό να εγκαταλείψει κανείς και τις άμεσες συζητήσεις.Η δίκη βέβαια δε σταματά όμως ο κατηγορούμενος είναι σχεδόν εξίσου ασφαλισμένος από μια καταδίκη σαν να ήταν ελεύθερος. Απέναντι στη φαινομενική αθώωση η διαιώνιση έχει το πλεονέκτημα πως το μέλλον του κατηγορουμένου είναι λιγότερο αβέβαιο,δεν εκτίθεται στον τρόμο των ξαφνικών συλλήψεων και δεν έχει να φοβάται-σε εποχές ακριβώς που τα άλλα του ζητήματα το επιτρέπουν αυτό λιγότερο-ότι θα πάρει επάνω του τους κόπους και τις λαχτάρες που συνδέονται με την επίτευξη της φαινομενικής αθώωσης.Βέβαια και η διαιώνιση έχει για τον κατηγορούμενο ορισμένα μειονεκτήματα, που δεν πρέπει κανείς να τα υποτιμήσει.Δεν εννοώ ότι στην περίπτωση αυτή ο κατηγορούμενος δεν είναι πολύ ελεύθερος' ελεύθερος με την πραγματική σημασία δεν είναι βέβαια και με τη φαινομενική αθώωση.Πρόκειται για ένα άλλο μειονέκτημα: Η δικη δεν μπορεί να σταματήσει, χωρίς να υπάρχουν λόγοι γι' αυτό, τουλάχιστον φαινομενικοί.Πρέπει λοιπόν για τούτο να γίνεται στη δίκη κάτι επιφανειακό.Πρέπει από καιρό σε καιρό να λαμβάνονται διάφορα μέτρα, ο κατηγορούμενος πρέπει ν'ανακρίνεται, έρευνες πρέπει να λαμβάνουν χώρα και ούτω καθεξής.Η δίκη πρέπει ακριβώς να περιστρέφεται συνεχώς στο μικρό κύκλο μέσα στον οποίο περιορίστηκε τεχνητά."(Δίκη σελ.211)

Κάνοντας μια αναδρομή και ταυτόχρονα μια σύνθεση μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η φαινομενική αθώωση έχει να κάνει περισσότερο με το θυμικό του ανθρώπου και με το πάθος του να ξεφύγει από τα δεσμά της συνείδησης και του υπερεγώ.Αυτή η διελκυστίνδα εκφράζεται με την εναλλαγή σύλληψης και φαιν.αθώωσης.Ο άνθρωπος αγνοεί πολλές φορές ότι για να γευτεί την ελευθερία πρέπει να δοκιμάσει τη στέρησή της. Για να μπορέσει να αθωωθεί πρέπει να νοιώσει την τυραννία της ενοχής κ.ο.κ.Και ότι τα πράγματα ποτέ δεν είναι μονήρη αλλά υπάρχουν σε ζεύγη, το καθένα ενώνεται διαλεκτικά με κάτι αντίθετο για μια καινούργια σύνθεση.Στον αντίποδα βρίσκεται η "διαιώνιση" καθώς η κατάσταση αυτή μοιάζει να είναι ένας συμβιβασμός...Ο άνθρωπος δεν αντιδρά δεν απαιτεί την αθωώτητά του και δεν εξεγείρεται.Εχει αποδεχθεί ένα καθεστώς ελέγχου και πειθαναγκασμού.Κανείς δεν τον ενοχοποιεί γιατι κανένα δεν ενοχλεί, όμως και τελείως αθώος δεν είναι καθώς είναι ύποπτος να πέσει στην κατάσταση φαιν. αθώωσης όπου πια χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν πιο βίαια μέσα ελέγχου όπως η σύλληψη.Αυτό βέβαια το "καθεστώς " μπορεί να είναι εξωτερικό ή και εσωτερικό καθώς ο ίδιος μας ο εαυτός διαθέτει δυνάμεις καταστολής πολύ πιο ισχυρές πολλές φορές από δυναστευτικά καθεστώτα...
Από μαθηματική άποψη τώρα θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε να φτιάξουμε δύο διαγράμματα όπου το πρώτο θα έδειχνε τη κατάσταση "διαιώνισης" συναρτήσει του χρόνου.Αν το άνω ημιεπίπεδο περιέγραφε μια περιοχή αθώωσης ενώ το κάτω μια περιοχή ενοχής τότε η κατάσταση "διαιώνισης" περιγράφεται από μια σχεδόν ευθεία γραμμή όπου ο κατηγορούμενος δεν είναι ούτε ένοχος ούτε αθώος αλλά συμμετέχει συνεχώς σ'έναν έλεγχο της αθωότητάς του δηλ. σε μια δίκη.Επειδή όμως κανένα δεν ενδιαφέρει η ακρίβεια ο κατηγορούμενος θεωρείται ένας ελεγχόμενος αθώος-ένοχος.
Η κατάσταση φαιν. αθώωσης περιγράφεται από μια καμπύλη εναλλαγής όπως παρακάτω.Είναι ενδεικτική των μεγάλων διακυμάνσεων ενοχής και αθωότητας.Είναι πιο ασταθές σύστημα καθώς εναλλάσσεται η αθωότητα και η ενοχή ενώ στη διαιώνιση ο άνθρωπος είναι σταθερά ένοχος-αθώος χωρίς εξάρσεις, χωρίς απαιτήσεις,με μια ήρεμη απαθή ουδετερότητα.Αντίθετα στη κατάσταση φαιν.αθώωσης ο άνθρωπος εκ προοιμίου "ένοχος" έχει έντονα συναισθήματα και βιώνει την αθωότητα(ελευθερία) σαν ένα διάλειμμα μεταξύ δύο συλλήψεων.Παρόμοια και τη φυλάκιση.Δηλ η αθωότητα προσδιορίζεται από την διαδικασία ενοχοποίησης και μάλιστα είναι τόσο έντονη όσο μεγαλύτερης διάρκειας είναι η σύλληψη.Επίσης όσο πιο αθώος νοιώθω τόσο πιο έντονη νοιώθω την αδικία του γεγονότος ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να συλληφθώ.Οταν είμαι ελεύθερος νοιώθω την αγωνία ότι πρόκειται να συλληφθώ, δηλ νοιώθω μια θλίψη, αντίθετα όταν είμαι στη φυλακή νοιώθω τη σιγουριά ότι κάποια στιγμή θα αθωωθώ.Ωστε λοιπόν βρίσκομαι στην παράλογη θέση να έχω χάσει την ελευθερία μου να νοιώθω την αδικία της ενοχής όμως να αισθόνομαι σίγουρος ότι πρόκειται να απελευθερωθώ σαν προσωρινά αθώος...
Παράλογο αλλά πραγματικό !