Αγγελος και διάβολος

Κοντά στη θάλασσα είναι ένας τύπος που κρατάει μια φρατζόλα ψωμί και ταϊζει ένα τσούρμο από περιστέρια.Θέλει να πιάσει κουβέντα και με σταματάει...
-Τον βλέπεις αυτόν τον τρελόγυφτο; κρατάει ένα αεροβόλο και χτυπάει πουλιά.
Πέρασε και μου μίλησε για ξεκάρφωμα, όμως εγώ τ'άχω μετρήσει τα περιστέρια.Είναι πενήντα δύο.Κρίμα είναι τα ζωντανά.Κυτταξέ τον πάει προς τα κει...
-Για ποιό λόγο τα χτυπάει;
-Για να τα φάει.Ξέρεις τι ωραίος μεζές είναι;
-Δηλ. αυτός βρήκε τρόπο για να βγάλει το μεσημεριανό του !
-Α γειά σου.Είναι κρίμα τα ζωντανά, ξέρεις τι έξυπνα που είναι;Να κι άλλος τρελός πάει προς τα κει.Πιο πέρα είναι κάτι Πολωνοί,πάνε και κάθονται εκεί πέρα μεσ' στο δάσος.
-Μένουν εκεί;
-Οχι τώρα, το καλοκαίρι. Ομως γεμίζουν το μέρος σκουπίδια και είναι κρίμα γιατί είναι όμορφο μέρος.Εγώ έρχομαι χρόνια εδώ.Παλιότερα ήμουν ναυαγοσώστης στην παραλία αλλά είχα κότσια, όχι όπως τώρα...Είναι ωραίο μέρος, αλλά κάτι πρέπει να γίνει με τα σκουπίδια και τη σαβούρα.Πρέπει να αναλάβει ο δήμαρχος ο νομάρχης, ξέρω γώ;
Οι κερατάδες φάγανε λεφτά.Το ελληνικό το πήρε ένας σκυλάραπας απ' το Κατάρ!Δε βαριέσαι η Ελλάδα δεν αλλάζει...
-Και πυροβολεί λοιπόν τα περιστέρια ε; έχετε ακούσει που τα δηλητηρίασαν στο Σύνταγμα ;
-Ε αυτοί είναι άνθρωποι ανώμαλοι!κύτταξέ τα, είναι πολύ έξυπνα ζωντανά.Ξέρεις για τα ταχυδρομικά περιστέρια, έτσι δεν είναι;Εγώ είχα παλιότερα πολλά περιστέρια.Ξέρεις ότι πλησιάζει την αγέλη ένας αρχηγός και μπορεί να τα παραπλανήσει ώστε να τον ακολουθήσουν;
-Οι δεκαοκτούρες είναι είδος περιστεριού;
-Ναι αλλά είναι γκρινιάρικα πουλιά !Ομως έχουν και προτερήματα. Ξέρεις ότι άν πεθάνει το ταίρι τους δεν ξαναζευγαρώνουν και μένουν έτσι;
Λοιπόν θα κάνεις μπάνιο;
-Δεν ξέρω μπορεί...
-Καλό παλληκάρι φαίνεσαι!πως σε λένε;
-Στράτο
-Εμένα Αγγελο...
(Το περιστατικό είναι πραγματικό.)



-

Τα μαθηματικά της "Δίκης"

Είναι απ' τα λίγα βιβλία που μόλις το τέλειωσα πριν πολλά χρόνια ένοιωσα μέσα μου ένα κλικ ! μοιάζει σαν ο συγγραφέας διηγούμενος μια παραβολή στην ουσία, να μιλάει για άλλα πιο σημαντικά πράγματα τα οποία ή τα νοιώθεις ή δεν τα αντιλαμβάνεσαι καθόλου...Ευτυχώς ή δυστυχώς συνέβαινε το πρώτο για μένα.
Χρειάζεται να έχεις παρόμοια βιώματα: φοβικές, ενοχικές καταστάσεις, άγχη για να επικοινωνήσεις με το έργο του Κάφκα ? όχι αναγκαστικά.Ομως παρόμοιες εμπειρίες σε βοηθάνε να νοιώσεις τη συναισθηματική κατάσταση του συγγραφέα και να ακολουθήσεις τη δημιουργική του διαδικασία.Πιστεύω ότι η δίκη του Κάφκα αποτελεί μια ακτινογραφία της νεύρωσης και του ψυχαναγκασμού.Ομως δεν είναι μόνο αυτό.Ξεκινώντας από μια τέλεια αυτοψυχανάλυση, με μπόλικη δόση ειρωνίας και μαύρου χιούμορ οδηγείται στη φιλοσοφία και στη ποίηση δηλ. στην έσχατη αφαίρεση και στα αιώνια προβλήματα του ανθρώπου.Την ελευθερία της βούλησης, την ανθρώπινη μοίρα, το Θεό...Ολ'αυτά με μια τέλεια γραφή απέριττη σχεδόν συμβολική που άλλα λέει και άλλα εννοεί για να φτάσει στην ουσία των πραγμάτων.
Αλλά το ίδιο δεν κάνουν και τα μαθηματικά ? λιτά, συμβολικά οδηγούν στην έσχατη αφαίρεση και στο κρυφό νόημα των πραγμάτων.Είναι μια ειδική μορφή ποίησης.Περιγράφουν συνοπτικά τη δομή των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων των πραγμάτων έτσι που από μόνα τους δημιουργούν κάτι εντελώς καινούργιο που στο τέλος έχει σχέση με την πραγματικότητα ή όχι...
Ετσι λοιπόν βλέποντας τα μαθηματικά και όχι απλά σαν εργαλείο, θα προσπαθήσω να δώσω σε μερικά αποσπάσματα της "δίκης" τη μαθηματική χροιά που τους αναλογεί:

"Οι κατώτατοι δικαστές δηλαδή, στους οποίους ανήκουν οι γνωστοί μου, δεν έχουν δικαίωμα ν'αθωώσουν οριστικά΄ αυτό το δικαίωμα το έχει μόνο το ανώτατο δικαστήριο, που είναι εντελώς απροσπέλαστο για σας,για μένα και για όλους μας.Πως είναι εκεί δεν ξέρουμε και, εδώ που τα λέμε, ούτε θέλουμε να το ξέρουμε".(Δίκη σελ.207)

Υπάρχει δηλ. μια έννοια εδώ την αναφέρει σαν 'ανώτατο δικαστήριο', όπου είναι εντελώς απροσπέλαστη για μας και έχει σαφώς μαθηματικές ιδιότητες.Το 'ανώτατο δικαστήριο' έχει τη δύναμη να αθωώνει κάποιον όμως είναι εντελώς απροσπέλαστο για τους ανθρώπους.Αρα ποτέ δεν μπορεί κάποιος να αθωωθεί πλήρως.Σα να υπάρχει στον καθένα το "προπατορικό αμάρτημα" και πρέπει να πληρώσει γι αυτό ! Είναι η μεταφυσική έννοια του 'Θεού' ή ένα πλήρως εξουσιαστικό υπερεγώ που καταδυναστεύει και τυραννεί ?
Το 'ανώτατο δικαστήριο' βρίσκεται πάνω από όλους και είναι απροσπέλαστο.Μήπως αναλογικά παραπέμπει στην έννοια του απείρου ή των απείρων απείρων του Cantor ?

"Το μεγάλο λοιπόν δικαίωμα, την απαλλαγή από την κατηγορία,δεν το έχουν οι δικαστές μας, έχουν όμως το δικαίωμα διακοπής της κατηγορίας.Οταν δηλ. αθωωθείτε κατ'αυτόν τον τρόπο, αποφεύγετε προς το παρόν την κατηγορία, όμως αυτή εξακολουθεί να υπάρχει και μπορεί, μόλις έρθει η ανώτερη διαταγή, να τεθεί εκ νέου σε ισχύ.Επειδή συνδέομαι τόσο καλά με το δικαστήριο, μπορώ να σας πω επίσης πως φαίνεται καθαρά στους κανονισμούς των δικαστικών γραφείων η διαφορά μεταξύ της πραγματικής και της φαινομενικής αθώωσης.Στην πραγματική αθώωση πρέπει να βγούν απ' τη μέση όλες οι δικογραφίες, εξαφανίζονται εντελώς από τη διαδικασία, όχι μονάχα το κατηγορητήριο, ακόμα και οι φάκελοι της δίκης και η αθωωτική απόφαση καταστρέφονται,όλα καταστρέφονται.Διαφορετικά είναι ωστόσο τα πράγματα με τη φαινομενική αθώωση.Στη δικογραφία δεν επέρχεται καμιά άλλη μεταβολή παρά πως αυτή εμπλουτίζεται με τη βεβαίωση της αθωότητας, με την αθωωτική απόφαση και με την αιτιολογία της αθώωσης.Κατά τα άλλα ομως, η δικογραφία παραμένει στη διαδικασία,διαβιβάζεται, όπως απαιτεί η ακατάπαυστη συναλλαγή με τα δικαστικά γραφεία, στα ανώτερα δικαστήρια, ξαναγυρίζει στα κατώτερα και αιωρείται πέρα δώθε κατ' αυτόν τον τρόπο με μεγαλύτερες ή μικρότερες διακυμάνσεις, με μεγαλύτερα ή μικρότερα προσκόμματα.Αυτή η πορεία είναι ανυπολόγιστη.Ιδωμένο το πράγμα εξωτερικά, μπορεί κάποτε να γεννά την εντύπωση πως όλα λησμονήθηκαν από καιρό, πως η δικογραφία χάθηκε και πως η αθώωση είναι οριστική. Ενας μυημένος δε θα το πιστέψει αυτό. Καμιά δικογραφία δε χάνεται.Στο δικαστήριο δεν υπάρχει λήθη.Μια μέρα-κανείς δεν το περιμένει-κάποιος δικαστής παίρνει με περισσότερη προσοχή τη δικογραφία στο χέρι,βλέπει πως σ'αυτή την περίπτωση είναι ακόμα σε ισχύ η κατηγορία και διατάζει την άμεση σύλληψη.Παραδέχομαι εδώ πως περνά πολύς καιρός ανάμεσα στη φαινομενική αθώωση και την καινούργια σύλληψη'αυτό είναι δυνατόν, και γνωρίζω τέτοιες περιπτώσεις, αλλά είναι εξίσου δυνατόν αυτός που αθωώθηκε να γυρίσει στο σπίτι απ' το δικαστήριο και να τον περιμένουν κιόλας εκεί εντεταλμένοι για να τον ξανασυλλάβουν."(Δίκη σελ.208)

Εδώ κατ'αρχάς παρατηρούμε ότι το φάσμα των διαβαθμίσεων των δικαστηρίων είναι απεριόριστο όπως ακριβώς ο άξονας των πραγματικών αριθμών με περιορισμό μόνο το άπειρο δηλ. αναλογικά το ανώτατο δικαστήριο.Προφανώς η θέση του κατηγορουμένου βρίσκεται στο "μηδεν"Επίσης η ενδεχόμενη σύλληψη είναι εντελώς τυχαία και μοιάζει όλα τα ενδεχόμενα να είναι ισοπίθανα.

"Ομως και η δεύτερη αθώωση δεν είναι βέβαια πάλι οριστική, είπε ο Κ. γυρίζοντας αποδοκιμαστικά το κεφάλι.Φυσικά όχι, είπε ο ζωγράφος.Τη δεύτερη αθώωση την ακολουθεί η τρίτη σύλληψη και ούτω καθεξής. Αυτό εμπεριέχεται ήδη στην έννοια της φαινομενικής αθώωσης.Ο Κ. σώπαινε.Η φαινομενική αθώωση προφανώς δε σας ικανοποιεί, είπε ο ζωγράφος."(Δίκη σελ.209)

Αρα έχουμε μια ακολουθία διαδοχικών συλλήψεων και φαινομενικών αθωώσεων.Το φαινόμενο επαναλαμβάνεται άν και όχι με σταθερή περίοδο.Δηλ.η ευθύγραμμη γραμμική εξέλιξη(χρονική) είναι κάπως έτσι: σύλληψη,σύλληψη-φαινομενική αθώωση,φαιν.αθώωση,φαιν.αθώωση-σύλληψη-φαιν.αθώωση-σύλληψη,σύλληψη,σύλληψη κ.λ.π.

"Ισως η διαιώνιση να σας ταιριάζει καλύτερα.Να σας εξηγήσω την ουσία της διαιώνισης ;
Ο Κ. έγνεψε.Η διαιώνιση είπε ο ζωγράφος και κοίταξε μια στιγμή μπροστά του σαν να ζητούσε μια εντελώς ταιριαστή εξήγηση, η διαιώνιση συνίσταται στη διατήρηση της δίκης αλλά σ' ένα κατώτερο επίπεδο.Για να επιτευχθεί αυτό,είναι ανάγκη ο κατηγορούμενος και ο βοηθός, να βρίσκονται σε ακατάπαυστη προσωπική επαφή με το δικαστήριο.Επαναλαμβάνω, δε χρειάζεται γι αυτόν το σκοπό καμιά τέτοια προσπάθεια όπως για την επίτευξη μιας φαινομενικής αθώωσης,χρειάζεται όμως πολύ μεγαλύτερη προσοχή.Δεν πρέπει να χάνει κανείς απ'τα μάτια του τη δίκη,πρέπει να πηγαίνει στον αρμόδιο δικαστή σε τακτικά διαστήματα και εκτός τούτου και σ'έκτακτες ευκαιρίες και να προσπαθεί να τον κρατάει με κάθε τρόπο ενήμερο' άν κανείς δε γνωρίζει προσωπικά το δικαστή, τότε πρέπει να τον επηρεάσει με γνωστούς δικαστές,δίχως να πρέπει μ'αυτό να εγκαταλείψει κανείς και τις άμεσες συζητήσεις.Η δίκη βέβαια δε σταματά όμως ο κατηγορούμενος είναι σχεδόν εξίσου ασφαλισμένος από μια καταδίκη σαν να ήταν ελεύθερος. Απέναντι στη φαινομενική αθώωση η διαιώνιση έχει το πλεονέκτημα πως το μέλλον του κατηγορουμένου είναι λιγότερο αβέβαιο,δεν εκτίθεται στον τρόμο των ξαφνικών συλλήψεων και δεν έχει να φοβάται-σε εποχές ακριβώς που τα άλλα του ζητήματα το επιτρέπουν αυτό λιγότερο-ότι θα πάρει επάνω του τους κόπους και τις λαχτάρες που συνδέονται με την επίτευξη της φαινομενικής αθώωσης.Βέβαια και η διαιώνιση έχει για τον κατηγορούμενο ορισμένα μειονεκτήματα, που δεν πρέπει κανείς να τα υποτιμήσει.Δεν εννοώ ότι στην περίπτωση αυτή ο κατηγορούμενος δεν είναι πολύ ελεύθερος' ελεύθερος με την πραγματική σημασία δεν είναι βέβαια και με τη φαινομενική αθώωση.Πρόκειται για ένα άλλο μειονέκτημα: Η δικη δεν μπορεί να σταματήσει, χωρίς να υπάρχουν λόγοι γι' αυτό, τουλάχιστον φαινομενικοί.Πρέπει λοιπόν για τούτο να γίνεται στη δίκη κάτι επιφανειακό.Πρέπει από καιρό σε καιρό να λαμβάνονται διάφορα μέτρα, ο κατηγορούμενος πρέπει ν'ανακρίνεται, έρευνες πρέπει να λαμβάνουν χώρα και ούτω καθεξής.Η δίκη πρέπει ακριβώς να περιστρέφεται συνεχώς στο μικρό κύκλο μέσα στον οποίο περιορίστηκε τεχνητά."(Δίκη σελ.211)

Κάνοντας μια αναδρομή και ταυτόχρονα μια σύνθεση μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η φαινομενική αθώωση έχει να κάνει περισσότερο με το θυμικό του ανθρώπου και με το πάθος του να ξεφύγει από τα δεσμά της συνείδησης και του υπερεγώ.Αυτή η διελκυστίνδα εκφράζεται με την εναλλαγή σύλληψης και φαιν.αθώωσης.Ο άνθρωπος αγνοεί πολλές φορές ότι για να γευτεί την ελευθερία πρέπει να δοκιμάσει τη στέρησή της. Για να μπορέσει να αθωωθεί πρέπει να νοιώσει την τυραννία της ενοχής κ.ο.κ.Και ότι τα πράγματα ποτέ δεν είναι μονήρη αλλά υπάρχουν σε ζεύγη, το καθένα ενώνεται διαλεκτικά με κάτι αντίθετο για μια καινούργια σύνθεση.Στον αντίποδα βρίσκεται η "διαιώνιση" καθώς η κατάσταση αυτή μοιάζει να είναι ένας συμβιβασμός...Ο άνθρωπος δεν αντιδρά δεν απαιτεί την αθωώτητά του και δεν εξεγείρεται.Εχει αποδεχθεί ένα καθεστώς ελέγχου και πειθαναγκασμού.Κανείς δεν τον ενοχοποιεί γιατι κανένα δεν ενοχλεί, όμως και τελείως αθώος δεν είναι καθώς είναι ύποπτος να πέσει στην κατάσταση φαιν. αθώωσης όπου πια χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν πιο βίαια μέσα ελέγχου όπως η σύλληψη.Αυτό βέβαια το "καθεστώς " μπορεί να είναι εξωτερικό ή και εσωτερικό καθώς ο ίδιος μας ο εαυτός διαθέτει δυνάμεις καταστολής πολύ πιο ισχυρές πολλές φορές από δυναστευτικά καθεστώτα...
Από μαθηματική άποψη τώρα θα μπορούσαμε να επιχειρήσουμε να φτιάξουμε δύο διαγράμματα όπου το πρώτο θα έδειχνε τη κατάσταση "διαιώνισης" συναρτήσει του χρόνου.Αν το άνω ημιεπίπεδο περιέγραφε μια περιοχή αθώωσης ενώ το κάτω μια περιοχή ενοχής τότε η κατάσταση "διαιώνισης" περιγράφεται από μια σχεδόν ευθεία γραμμή όπου ο κατηγορούμενος δεν είναι ούτε ένοχος ούτε αθώος αλλά συμμετέχει συνεχώς σ'έναν έλεγχο της αθωότητάς του δηλ. σε μια δίκη.Επειδή όμως κανένα δεν ενδιαφέρει η ακρίβεια ο κατηγορούμενος θεωρείται ένας ελεγχόμενος αθώος-ένοχος.
Η κατάσταση φαιν. αθώωσης περιγράφεται από μια καμπύλη εναλλαγής όπως παρακάτω.Είναι ενδεικτική των μεγάλων διακυμάνσεων ενοχής και αθωότητας.Είναι πιο ασταθές σύστημα καθώς εναλλάσσεται η αθωότητα και η ενοχή ενώ στη διαιώνιση ο άνθρωπος είναι σταθερά ένοχος-αθώος χωρίς εξάρσεις, χωρίς απαιτήσεις,με μια ήρεμη απαθή ουδετερότητα.Αντίθετα στη κατάσταση φαιν.αθώωσης ο άνθρωπος εκ προοιμίου "ένοχος" έχει έντονα συναισθήματα και βιώνει την αθωότητα(ελευθερία) σαν ένα διάλειμμα μεταξύ δύο συλλήψεων.Παρόμοια και τη φυλάκιση.Δηλ η αθωότητα προσδιορίζεται από την διαδικασία ενοχοποίησης και μάλιστα είναι τόσο έντονη όσο μεγαλύτερης διάρκειας είναι η σύλληψη.Επίσης όσο πιο αθώος νοιώθω τόσο πιο έντονη νοιώθω την αδικία του γεγονότος ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να συλληφθώ.Οταν είμαι ελεύθερος νοιώθω την αγωνία ότι πρόκειται να συλληφθώ, δηλ νοιώθω μια θλίψη, αντίθετα όταν είμαι στη φυλακή νοιώθω τη σιγουριά ότι κάποια στιγμή θα αθωωθώ.Ωστε λοιπόν βρίσκομαι στην παράλογη θέση να έχω χάσει την ελευθερία μου να νοιώθω την αδικία της ενοχής όμως να αισθόνομαι σίγουρος ότι πρόκειται να απελευθερωθώ σαν προσωρινά αθώος...
Παράλογο αλλά πραγματικό !

ο επιστάτης

Ενας άνθρωπος δεν αλλοτριώνεται αφ'ής στιγμής "κατέχει" κάτι αλλά αφ' ής στιγμής μπαίνει σ'ένα πλέγμα σχέσεων, αλληλεπιδράσεων,ανταγωνισμού,δούναι και λαβείν,"κλεισίματος ματιού",εξουσίας και υπαλληλίας,ρόλου, θέσης,επικοινωνίας,διαμεσολαβίσεων, εξυπηρετήσεων και πάσης φύσεως υπηρεσιών και διακανονισμών...Αυτά τα "λίγα" έχει να μας πει ο Χάρολντ Πίντερ μέσω Καταλειφού, Βασιλείου και Φραγκούλη σε σκηνοθεσία Αντύπα.
Ο Χάρολντ Πίντερ, μόλις πρόσφατα απελθών, έχει ένα ποιητικό αφαιρετικό κείμενο που κατορθώνει να μιλά για το ζουμί της ανθρώπινης ψυχής, έτσι που πιά να θεωρείται κλασικός !

Ορυκτός ουρανός

Ακούω ένα χτίσιμο στο στήθος. Με τρομάζει.
Τι ωραίο θά' τανε
με μια ένεση
να κυκλοφορούσε στο αίμα μου
η επόμενη χιλιετία !
Τούτος ο κόσμος μοιάζει με σκάλα.
Κάθε σκαλί της
όταν τ' ανεβείς
χαλιέται
πέφτει.
Στο τελευταίο το σκαλί η σκάλα δεν υπάρχει.
Γεννιώμαστε και πρέπει να κουβαλήσουμε
βαρύ κιβώτιο
τις ασπάραχτες εικόνες των πραγμάτων.
Η Ανοιξη- μάλιστα! - είναι λύση.
Χωρίς τη γνώση της φωτιάς ωραιότερα καιγόμαστε.
Σωριάζεται ο πάταγος κι απομακρύνετ΄ η βροντή
αργά σαν τίγρη κουρασμένη.
Τα νεύρα ερωτικά θριαμβεύουν.
Το δέντρο γίνεται σαφέστατο.
Σε χαμηλά κελάρια-τα ύψη μας
τα πιθάρια του μέλλοντος.
Ολοένα εξέχουμε στο χρόνο.
Ερειπωμένα κόκαλα π' αντέχετε στο χάρο !

Ν.Καρούζος, Πενθήματα, 1969.

άνθρωποι που περνιώνται για σκουπίδια 2

Ανθρωποι που βρέθηκαν τη λάθος στιγμή και στο λάθος μέρος, αλλά και σε λάθος ζωή :
"Εντοπίστηκαν δύο πτώματα στη χωματερή Άνω Λιοσίων
Τα πτώματα δύο ανδρών εντόπισαν μέσα σε χαρτοσακούλες ρακοσυλλέκτες στη χωματερή των Άνω Λιοσίων.
Το περιστατικό σημειώθηκε στις 7.30 μ.μ. και οι υπάλληλοι της χωματερής ειδοποίησαν την αστυνομία.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα θύματα βρέθηκαν δεμένα χειροπόδαρα και πιθανόν πρόκειται για αλλοδαπούς. Γύρω από το λαιμό του ενός ήταν περασμένο σύρμα.

Στο σημείο μετέβη κλιμάκιο του Τμήματος Ανθρωποκτονιών, καθώς και ιατροδικαστής.

Η αστυνομία διεξάγει έρευνες προκειμένου να αποκλείσει την ύπαρξη και άλλης σορού."

(Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2010, Ελευθεροτυπία)

Είναι η ζωγραφική αναπαράσταση της πραγματικότητας ή αναπαράσταση των αισθημάτων του καλλιτέχνη ;

Το περασμένο Σάββατο παρακολούθησα τη ταινία του Πίτερ Γουότκινς : Edvard Munch(1974)στην Ταινιοθήκη.Η ταινία ντοκιμενταρίστικη απόδοση της βιογραφίας των πρώτων χρόνων της πορείας του Νορβηγού εξπρεσιονιστή ζωγράφου Edvard Munch έχει αποκομίσει διθυραμβικές κριτικές ακόμη και απ' τον Μπέρκμαν και δεν θα αναλωθώ στην αξιολόγησή της. Θα ήθελα απλώς να κάνω κάποια σχόλια και παρατηρήσεις. Κατ' αρχάς δείχνει πολύ σωστά το πλαίσιο όπου διαμορφώνεται η προσωπικότητα του καλλιτέχνη και δείχνει ότι εκτός από τα οικογενειακά και κοινωνικά πλήγματα, οι επιρροές του προέρχονταν κυρίως από τους : Christian Krohg, Hans Jaeger, Μανέ,Strindberg. Η ταινία κάνει εκτενή αναφορά στους Jæger και Strindberg και περιγράφει πως η έντονη προσωπικότητά τους επηρέασαν βαθειά τη ψυχοσύνθεση του Munch.Ο Hans Jaeger αναρχικός φιλόσοφος, συγγραφέας και δημοσιογράφος υπήρξε εμβληματική μορφή εκείνη την εποχή στη Νορβηγία (1880-1920).Καταφερόταν με ιδιαίτερο μένος ενάντια σε παραδοσιακούς θεσμούς όπως ο γάμος και πίστευε ότι ένα σημαντικό βήμα για τη πολιτική χειραφέτιση του ανθρώπου είναι η σεξουαλική απελευθέρωση.Δούλεψε σαν ανταποκριτής μιας σοσιαλιστικής εφημερίδας στο Παρίσι όπου έγινε γνωστός και συνδέθηκε με τις αποκαλύψεις για την υπόθεση Ντρέυφους και για τον Σινοιαπωνικό πόλεμο.Συμμετείχε σε διάφορες αναρχικές κινήσεις και οδηγήθηκε στη φυλακή για ένα σύγγραμμά του όπου άφηνε υπονοούμενα για σεξουαλικές σχέσεις με νεαρές δεσποινίδες.Ηταν από τα πιο σημαντικά στελέχη της παρέας των μποέμ της Χριστιανίας(Οσλο) και έτσι επηρέασε βαθειά τη προσωπικότητα του νεαρού Munch που έψαχνε να βρεί απαντήσεις και λύσεις στα αδιέξοδα μιας κλειστής ασφυκτικής κοινωνίας όπου η αδικία και η εκμετάλλευση ήταν καθημερινότητα και όπου οι παραδοσιακοί θεσμοί όπως η οικογένεια ήταν πιεστικοί και χωρίς καμμιά πληρότητα.Τι εκπληκτική ομοιότητα με τον σύγχρονό του καταραμένο κι αυτόν Τσεχοεβραίο συγγραφέα Φράντς Κάφκα ! και πόσο παρόμοια έκφραση !
Στη ταινία αναφέρεται περιστατικό όπου αφού ο νεαρός Εντβαρντ εξομολογείται στην παρέα τον πόνο του σχετικά με την πίεση που αισθάνεται από τη στάση του πατέρα του ο Jaeger τον παρακινεί να πάρει ένα πιστόλι και να πάει να τον πυροβολήσει!Σαν γνήσιος αναρχικός ο Jaeger πίστευε ότι μια επιτυχημένη καταστροφή περιέχει ψήγματα μιας εκπληκτικής δημιουργικής πράξης...
Ανάμεσα λοιπόν σ' αυτή την παρέα, υπήρχε και μια κυρία του λεγόμενου "καλού κόσμου" ιδιαίτερα απελευθερωμένη καθώς ήταν παντρεμένη με γιατρό αλλά παράλληλα είχε αυτόνομη και ιδιαίτερη προσωπική ζωή και έμελλε να γίνει πρότυπο σχήμα για τον ευαίσθητο καλλιτέχνη. Η κυρία αυτή λοιπόν, εμύησε στον έρωτα τον μικρό Εντβαρντ και αυτός σε αντάλλαγμα την εξιδανίκευσε σε τέτοιο βαθμό που καθόρισε τη ζωή του και τη τέχνη του.Τον βλέπουμε λοιπόν στην ταινία να φτιάχνει σενάρια προδοσίας και αυτοτιμωρητικά να υφίσταται ώρες αναμονής σε υποθετικά ραντεβού με την κυρία η οποία περνάει; επιδεικτικά ; αδιάφορα ; μπροστά του συνοδευόμενη!
Μπορεί η ζήλεια, το αίσθημα ιδιοκτησίας για έναν άλλον άνθρωπο, η αίσθηση της προδοσίας και της εξαπάτησης να αποτελούν συστατικά της καλλιτεχνικής έμπνευσης ;
Στην περίπτωση του Μούνχ η απάντηση είναι ναι!
Δημιουργεί λοιπόν ένα πρότυπο σχήμα για την έννοια της γυναίκας με τριπλή σημασία : της γυναίκας βαμπίρ, της πλανεύτρας και της αγίας. Αυτή η σημασία αποδίδεται πλήρως στο έργο: Madonna








Ενώ ξεκίνησε λοιπόν σαν ιμπρεσιονιστής λάτρης του Μανέ έφτιαξε κάτι καινούργιο μαζί με τον Βαν Γκόγκ, Κόκοσκα,Σίλε και αργότερα με Καντίνσκι.Ονομάστηκε εξπρεσιονισμός και αποκαλύπτεται πλήρως όταν ο Munch ζωγραφίζει την "άρρωστη κοπέλα" όπου αναπαράγει τη σκηνή του θανάτου της αδελφής του: με μια σπάτουλα ξύνει, χαράσει και ξαναζωγραφίζει τον πίνακα σα να ψάχνει κάτι ανεξιχνίαστο και τρομερό ! αυτή η διαδικασία του παίρνει περίπου σαράντα χρόνια !








Ζωγραφίζει σχεδόν όπως ένας ψυχοπαθής με έντονα κόκκινα, μώβ,πράσινα φαινομενικά αταίριαστα χρώματα όμως πως του ταιριάζουν εκείνου ! έντονες σκιές που φαίνονται σαν να υπάρχουν όχι στο παρασκήνιο αλλά στο προσκήνιο, καταθλιπτικές, απειλητικές έρχονται κατ'ευθείαν από μέσα ! και η αντιμετώπιση από τους κριτικούς είναι ανάλογη: αηδία,αποστροφή,απέχθεια για ένα έργο που αυτά ακριβώς τα συναισθήματα απεικονίζει, που στέκεται σχεδόν σε έκσταση, με δέος μπροστα στον ανθρώπινο παραλογισμό, στην ανθρώπινη τραγωδία.
Η άλλη επιρροή ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ τον οποία συναντά στο Βερολίνο και μοιράζονται την ίδια αγάπη για τον Νίτσε του επιβεβαιώνει την άποψή του για τη "γυναίκα" και τον ενθαρρύνει να συνεχίσει το έργο του.
Αρρωστος,με πάθος για το αλκοόλ, μοναχικός συνεχίζει ένα έργο δύσκολο, επίπονο που λίγοι το κατανοούν.Που έχει περισσότερο συμβολική σημασία και δεν είναι ευχάριστο, μιλάει για την αγωνία του θανάτου, τον πόνο, το αίμα, τη μοναξιά, τη κατάθλιψη και τη τραγωδία της ζωής, αλλά και για την αντίδραση σ'όλο αυτό, την αφύπνιση




Μπορεί κάποιος με δυό γραμμές και ένα χρώμα να δείξει την απελπισία, τη σκιά του θανάτου έτσι απλά και μοναδικά ; αυτό που βλέπουμε αντικατοπτρίζεται μέσα μας ή βλέπουμε αυτό που αισθανόμαστε ; δεν είναι δυνατόν δίπλα του να έβλεπε μόνο αγωνία και κατάθλιψη, πιθανώς να επιχειρούσε προβολή των αισθημάτων του στους άλλους όμως ο γνήσιος καλλιτέχνης είναι πολλές φορές ευαίσθητος δέκτης πραγμάτων και καταστάσεων που μένουν κρυφά στους πολλούς. Ωραία και πως διαμορφώνεται και εκφράζεται αυτό και τι αποτελεί ξεχωριστή τέχνη ; Πιστεύω ότι είναι αδιόρατη η διαφορά μεταξύ ΄"υψηλής" και "χαμηλής" τέχνης όμως ένας συνεπής καλλιτέχνης χτυπώντας το ίδιο σφυρί συνεχώς καταφέρνει σιγά σιγά ή με εκρήξεις να αποκτήσει μια γλώσσα στέρεη και συμπαγή που πια έχει κάτι να πει ! το αν και κατά πόσο η γλώσσα αυτή θα γίνει κατανοητή και θα αξιολογηθεί σωστά είναι ζήτημα χρόνου να απαντηθεί...

αλληλουχία

Ο Πέδρο ο μικρός μηχανικός, είχε μείνει τελευταία χωρίς δουλειά γι αυτό έκανε τον υδραυλικό κι έβλεπε τις βρύσες και τις σωλήνες σαν τεράστιες μηχανές με βίδες και γρανάζια, δηλ. περισσότερο περίπλοκες απ' ότι ήταν πραγματικά με συστήματα υποπιέσεων και υπερπιέσεων, υδραυλικούς μηχανισμούς και κυκλώματα σωληνώσεων.
Ολ' αυτά τα σχεδιαγράμματα μερικές φορές τον κούραζαν και τον οδηγούσαν σε άλλες σκέψεις: για παράδειγμα τις ανθρώπινες σχέσεις ή το καθημερινό μονοπάτι της ανθρώπινης περιπλάνησης. Πως δηλ. η ανθρώπινη μοίρα μοιάζει να οδηγείται και να κατευθύνεται όπως το νερό σ' ένα δίκτυο εξ αιτίας της βαρύτητας και της πίεσης. Πίεση δοκίμαζε κι ο ίδιος από ένα πλαίσιο νόμων, προκαταλήψεων και παραδόσεων, όμως ο ανθρώπινος παράγοντας διαφέρει σε κάτι: ότι μπορεί σε δεδομένες συνθήκες να έχει επίγνωση της κατάστασής του. Κι επομένως να κάνει επιμέρους διορθώσεις στη στρατηγική του. Ας πούμε ο Γκοργκόριο ο στενός φίλος του Πέδρο, ήταν ένα κομμάτι της ζωής του και μέσ' απ' αυτόν έβλεπε λίγο τον εαυτό του, επίσης στο φίλο του χρωστούσε πολλά, όμως ταυτόχρονα παρατηρώντας τον έβλεπε και τί θα ήθελε ακόμη απ' τον εαυτό του και τη ζωή...
Η Μαίρη, η μικρή πλανεύτρα του Πέδρο, ήταν επίσης ένα ακαθόριστο σχήμα : Ηταν όμορφη, άσχημη, ερωτική, απαθής, αδιάφορη, παθιασμένη,πρακτική, έξυπνη, αφηρημένη και τελείως ακαθόριστο τι αισθανόταν για τον Πέδρο: αγάπη, μίσος, αδιαφορία, τον εκτιμούσε, τον υποτιμούσε; Ακριβώς δηλ. ότι αισθήματα είχε ο Πέδρο για τον εαυτό του. Ολ'αυτά δηλ. συμπλέκονταν σε μια ρευστή μάζα πολλές φορές αρμονικά, πολλές φορές περίεργα τυχαία, όπως ακριβώς οι κινήσεις του νερού σε μια δίνη...