Άντολφ Χίτλερ 2

Άντολφ Χίτλερ 1

Αυτό το καιρό διαβάζω το σπουδαίο έργο του Ian Kershaw, Χίτλερ, Υβρις.
Ο Άντολφ Χίτλερ (1889-1945) γεννήθηκε σ'ένα μικροαστικό σπίτι στην Αυστρία και είχε μια παθολογική προσκόλληση στη μητέρα του Κλάρα ενώ με τον αυστηρό πατέρα του Αλόϊς υπήρχε μια απόσταση. Ο πατέρας του τον προόριζε για δημόσιο υπάλληλο, αλλά εκείνος παρέμεινε πεισματικά αγκιστρωμένος στα σχέδιά του να γίνει σπουδαίος καλλιτέχνης(ζωγράφος) η αρχιτέκτονας. Στηριγμένος σ'ένα μικρό επίδομα ξεκίνησε μια τεμπέλικη ζωή στη Βιέννη όπου κυνηγώντας χίμαιρες έδινε και  ξανάδινε μάταια εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών χωρίς επιτυχία, ενώ παράλληλα περνούσε τον καιρό του μέσα σε μια συνεχή ονειροπόληση ανάμεσα σε μουσεία και αίθουσες συναυλιών ! Δεν είχε καμιά βλέψη προς το άλλο φύλο, δεν έπινε και κάπνιζε ελάχιστα, πολλές ώρες κάθονταν μόνος στο μίζερο δωμάτιο του και διάβαζε ότι έπεφτε στα χέρια του. Πολύ γρήγορα άρχισε ν' ασχολείται με την πολιτική με σκοπό να βρει μια διέξοδο στις ανησυχίες του.Είχε ένα μοναδικό φίλο τον Κούμπιτζ που ασχολείτο με την μουσική και μαζί κάνανε μεγαλεπήβολα σχέδια για κατασκευές κτηρίων.
Όταν το επίδομα τέλειωσε, κατέληξε άστεγος και πεινασμένος να γυρίζει στους δρόμους της Βιέννης γύρω στα 1910. Μοναδική διέξοδος στάθηκε ένας ξενώνας και μια συνεργασία μ' ένα φίλο όπου ζωγράφιζε κάποιους πίνακες, ενώ ο φίλος του γυρνούσε στα μπαρ της Βιέννης και τους πουλούσε για να βγάλουν το φαγητό της ημέρας.
Αφού εγκατέλειψε τα σχέδια να γίνει μεγάλος ζωγράφος στράφηκε στον εναλλακτικό "στόχο" του μεγάλου αρχιτέκτονα και αυτό το διατηρούσε σαν παρηγοριά για να υπομείνει  τη φτώχεια, την κακομοιριά και την περιθωριοποίηση. Στον ξενώνα που περνούσε την ώρα του άεργος, διάβαζε όποια παλιά εφημερίδα έβρισκε και έβγαζε λόγους πύρινους όταν δεχόταν κάποια πρόκληση.
Σιγά-σιγά καλλιέργησε μέσα του μια ιδέα, μια πίστη και μια ουτοπία που δεν ήταν καθόλου άσχετα με τα όνειρα και τις ιδέες των γύρω του περί μιας μεγάλης Γερμανίας, περί συνεχούς αγώνος, περί φυλετικής καθαρότητας, περί σπουδαίων και άξιων ανθρώπων και κατάλαβε ότι έχουν απήχηση στους   συμπολίτες του. Η βασική ανάλυση της ιδεολογίας του ήταν η εξής : προσπάθησε να αιτιολογήσει ένα σύνολο από προκαταλήψεις και ιδεοληψίες που ικανοποιούσαν τον τραυματισμένο εγωϊσμό του και εκτόξευαν στα ουράνια τις παθιασμένες αναζητήσεις του.
Η τελική θεωρία του προκύπτει σαν αποκύημα ενός εφιάλτη και σαν κεντρική ιδέα ενός παραληρήματος : νόμιζε ότι ο Εβραίος γιατρός Μπλοκ της μητέρας του την δηλητηρίασε με κάποιο αέριο λίγο πριν καταλήξει και έτσι συνέδεσε τα δηλητηριώδη αέρια με έναν ακραίο αντισημιτισμό !
Κατά τα άλλα, η ιδεολογία του ήταν μια υστερία Παγγερμανισμού, παγανιστικών στοιχείων, αδυναμίας που γίνεται ξαφνικά υπερδύναμη, κόμπλεξ ανωτερότητας κατωτερότητας, η περιθωριοποίηση που βρήκε διέξοδο σε μια παγκόσμια κοινότητα και το απαύγασμα μιας διαταραγμένης σκέψης που έψαχνε τη λύτρωση όχι σ' αυτή τη ζωή αλλά στα ουράνια της Βαλκυρίας του Βάγκνερ !
Παρακάτω παραθέτω κάποια έργα του Χίτλερ εκείνης της περιόδου.

Εκσταση

Υπάρχει κάτι ρευστό μέσα μας που πότε κοχλάζει, πότε ηρεμεί, πότε πρέπει να του δίνεις διέξοδο, πότε να το κρατάς υπομονετικά με χίλιους κόπους να μην εκραγεί γιατί αν ξεφύγει ανεξέλεγκτα, ή θα δώσει ένα θαυμάσιο δημιούργημα ή θα εξαπλωθεί σαν απαίσιο τερατούργημα !
Λίγες φορές έχουμε μείνει έκθαμβοι λέγοντας : Εγώ είμαι αυτός τώρα ?
Για παράδειγμα, όταν ζωγραφίζουμε κάτι ιδιαίτερα όμορφο....Από που έρχεται όλη αυτή η τέχνη και η τεχνική, η ικανότητα να συνταιριάζουμε ένα σωρό ιδιότητες, χρώματα, εκφράσεις ? Και πως γίνεται να συμβαίνει αυτή ακριβώς τη στιγμή ?
Κάτι όμορφο συμβαίνει όταν υπάρχει μια συγκυρία από χρώματα, γραμμές, σκιές, τόνους, τοποθέτηση, κίνηση ! Μήπως φτιάχνουμε κάτι όμορφο όταν καταφέρνουμε και  βγάζουμε προς τα έξω μια λαμπρή ιδανική ισορροπία που έχουμε στιγμιαία μέσα μας ?
Δεν είναι και τόσο σίγουρο αυτό. Τι ποσοστό έχει ο παράγοντας τύχη ? Μήπως καλλιτέχνης είναι αυτός που διαχειρίζεται πιο εύκολα το τυχαίο ?
Μα δεν είναι μόνο οι καλλιτέχνες. Ο άνθρωπος είναι μοναδικό πλάσμα ! Πλησιάζει τόσο πολύ τον δημιουργό του αλλά παραμένει ατελής :
Έρχεται σ' ένα κόσμο από ένα καπρίτσιο των γονιών του με χίλιους δυο καταναγκασμούς ν' αντιμετωπίσει την καθημερινή φθορά. Στην αρχή όλα είναι ωραία.... Στα είκοσι όμως με τριάντα αντιμετωπίζει μια ζωή σκληρή και δύσκολη. Πρέπει να κάνει συμβιβασμούς και να εγκαταλείψει πολλά όνειρα.....Μοναδική παρηγοριά σ' αυτό είναι η δημιουργία, η μάθηση και οι ανθρώπινες σχέσεις. Και τα τρία οδηγούν στην έκσταση ! Κάποιος βιώνει την εμπειρία της έκστασης όταν νοιώθει για λίγο ν' αποχωρίζεται την μάταιη ύπαρξη του και ενώνεται με κάτι σπουδαίο και αλλόκοτο !
Αλλά κι αυτό έχει ευτελιστεί. Αυτό αισθανόταν ο Χίτλερ όταν έβγαζε πύρινους λόγους το 1925 και συνέπαιρνε εκατομμύρια οπαδούς σε μια ανοησία ! Την καθαρότητα και ανωτερότητα  της φυλής, την αντιεβραϊκή προκατάληψη, τη νέα τάξη πραγμάτων. Ο ίδιος ο Χίτλερ ένα μηδενικό που τριγύριζε στη Βιέννη και το Μόναχο και παρίστανε τον καλλιτέχνη κάποια στιγμή έπιασε το σφυγμό του κόσμου, είδε μπροστά και κατάλαβε ότι εύκολα ο κόσμος μπορεί να παρασυρθεί στην έκσταση και το παραλήρημα του εθνικιστικού μεγαλείου, μπορεί για λίγο να παραμερίσει το  φόβο του θανάτου και το άθλιο "εγώ" να χαθεί για λίγο στο εξογκωμένο "εμείς".
Αλλά αυτό το πράγμα δεν έχει κανένα συγκρατημό ? Καμιά ηθική αναστολή ?
Εκατομμύρια πέθαναν στο μέτωπο του δεύτερου πολέμου και άλλοι τόσοι έμειναν ανάπηροι.Είναι δυνατόν να θεωρεί κάποιος ότι δεν είναι έμφυτο η καταστροφή, ο φόνος ?
Ο άνθρωπος δεν είναι  ούτε καλός ούτε κακός.Πολλές φορές θέλοντας να κάνει το κακό κάνει το καλό ή αντίστροφα. Άλλες φορές πάλι τους πιο μύχιους και δαιμονικούς του πόθους τους καλύπτει με ιδεολογικό μανδύα.
Ας πούμε, λέει κάποιος τη σκότωσε από έρωτα ή οι Σταυροφορίες ήταν βάναυσες και καταστροφικές ή τα εγκλήματα του Στάλιν έγιναν για να επιτευχθεί η κομμουνιστική ουτοπία !
Πάντως σίγουρα ξέρει  ποιο είναι το δίκαιο και το σωστό. Και ξέρει και τον τρόπο να το εφαρμόσει, όμως είναι τόσοι πολλοί οι ανεξέλεγκτοι παράγοντες !
Στην ταινία "Αγάπη" του Χάνεκε αυτό μας λέει :ότι κάποιος μπορεί να φονεύσει από οίκτο και από αγάπη για την ομορφιά και την υγεία. Η ταινία είναι  γεμάτη κλασική μουσική, ευγενική αξιοπρέπεια και περήφανα γηρατειά. Οι νέοι στέκονται μακριά απ' τα προβλήματα των ηλικιωμένων κι έχουν  μια συναισθηματική σύνδεση με μια ψεύτική εικόνα των γονιών τους που ραγίζει στο  χρόνο. Ποιος όμως μου λέει ότι ο ήρωας δεν φονεύει από στιγμιαίο μίσος και κακία ?
Δεν είναι εύκολο κάποιος να διακόψει τη ζωή ενός άλλου. Εκτός από βάναυσο, με οποιαδήποτε δικαιολογία, είναι αυθαίρετο και πράξη ακραίας εγωμανίας.
Αλλά μήπως και η άσχημη μεταχείριση των ηλικιωμένων από γιατρούς και νοσοκομεία δεν είναι δολοφονική  πράξη ? Είναι....

Vertigo...

Έργο του Μαξ Ερνστ

Περπατώ τη νύχτα στα έρημα σοκάκια...
Δεν θυμάμαι τι ψάχνω να βρω. Περνάω το δρόμο με τις νεραντζιές, στρίβω δεξιά στον παράδρομο μέσα σ' ένα σπίτι στο διάδρομο που βγάζει στην αυλή. Η αυλή βγάζει σ' ένα χωματόδρομο που καταλήγει σε μια πλατεία δίπλα σ' ένα δασάκι. Σε μια λιμνούλα νερό καθρεφτίζεται ο εαυτός μου....Βλέπω μέσα της ένα ...γέρο. Μακριά ακούγονται φωνές και τραγούδια.  Είναι μια  ζεστή βραδιά, είμαι λίγο μεθυσμένος, νυσταγμένος κάτι τέτοιο και περπατάω ατέλειωτα χιλιόμετρα.
Τι μέρος είν' αυτό ?
Τόσο ελαφρύς αισθάνομαι σα να μην πατάω στο έδαφος. Δίπλα μου περπατάνε άνθρωποι σειρά που έχουν φύγει απ' τη ζωή. Φοβάμαι.... Αλλά ο φόβος μου φαίνεται  σα να είναι άλλου κι  όχι δικός μου.
'Ενα αεράκι δροσερό έρχεται από μακριά. Κάνει να θροϊζουν οι φυλλωσιές ! Τ' αστέρια ψηλά εκατομμύρια ...Διαλέγω ένα. Είμαι ερωτευμένος. Όχι ? Δεν ξέρω. Ξαναφτάνω στην ίδια αυλή.
Που είμαι  τι κάνω? Είναι μέρα, είναι νύχτα, είναι τώρα, είναι πριν, είναι  μετά? Αν αλλάξω τα λόγια θ' αλλάξει και  η ιστορία αυτής της  ας την πούμε περιπέτειας ή είναι προδιαγεγραμμένη ?
Η αν αποκλείσω το χρόνο, θα μπορέσω να ξεφύγω απ' τον λαβύρινθο ?
Μακριά ακούγονται φωνές και τραγούδια. Πιο πέρα έχει πάρει φωτιά. Μου μυρίζει κάτι περίεργο που με πάει πίσω. Στην πόλη πριν 30 χρόνια, όταν τρομαγμένος έχασα τον προσανατολισμό μου. Γύρω φώτα πολλά μαγαζιά και μια στρογγυλή πλατεία.
Ξαφνικά γίνομαι παιδάκι και κρύβομαι πίσω απ' τα δέντρα. Ακούω κόσμο να με γιουχάρει. Φωνές, κραυγές, ενώνονται με το ουρλιαχτό ενός σκύλου που κουνάει την ουρά του μπροστά μου.
Αισθάνομαι καλύτερα. Απ' τον ουρανό πέφτουν σταγόνες. Βρέχει ? Μα είναι ολοκάθαρος ! Ένα γυναικείο χέρι με χαϊδεύει.
Φτάνω στην ακτή. Γύρω μου ψηλά βράχια. Ρίχνω μια ματιά απ' την άκρη του γκρεμού και βλέπω κάτω στην παραλία ένα πλήθος κόσμου να μουρμουράνε. Παιδιά  κλαίνε.
Από που ήρθαν όλοι αυτοί ? Μακριά στον σκοτεινό ορίζοντα αχνοφαίνονται λάμψεις. Έχω την αίσθηση ότι κάποιος είναι πίσω μου συνεχώς. Τον βλέπω με την άκρη του ματιού μου αλλά όταν γυρίζω έχει εξαφανιστεί. Μακριά, πολύ μακριά ακούγεται μια φωνή ! Είμαι σίγουρος ότι είναι για μένα. Τρέχω προς τα κεί. Ναι εδώ είμαι, εδώ είμαι.. Τρέχω να τους συναντήσω.........