Κυριακή 8 Ιουλίου 2012

αποβλεπτικότητα





Μετά από δύο χρόνια "επιστροφής" στα θρανία και ενός χρόνου έρευνας και μελέτης κατά τη διάρκεια   του μεταπτυχιακού της "Διδακτικής και Μεθοδολογίας των Μαθηματικών" έρχομαι να κάνω απολογισμό και αναπόληση.
Τελικά δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να μορφωθεί κάποιος, να σκεφτεί, να συζητήσει και να δημιουργήσει ισχυρές εντυπώσεις απ' αυτό το συνηθισμένο χιλιοκατηγορημένο σχολικό μάθημα. Τι κι αν δημιουργηθούν χιλιάδες ιστοσελίδες επιμόρφωσης, με βίντεο και εικόνες, τι κι αν φτιαχτούν χιλιάδες διαδραστικά προγράμματα, τι κι αν εισαχθούν χιλιάδες πρωτότυπες μέθοδοι διδασκαλίας, το παραδοσιακό σχήμα όρθιος καθηγητής- ακροατές μαθητές-πίνακας, έχει καταξιωθεί και επαληθεύεται συνεχώς η αξία του. 
Και αυτό το μεταπτυχιακό σ' αυτό το σχήμα στηρίχθηκε. Ότι κι αν ακούστηκε για συνεργασία, συζήτηση νομίζω ότι αποτελεί βέβαια "υψηλή προσδοκία" από τη μια, από την άλλη είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν προκαταλήψεις, παραδόσεις, συνήθειες αιώνων.Αυτή η μέθοδος έχει δοκιμαστεί  ήδη από τ' αρχαία χρόνια, στην εποχή των Πυθαγορείων, όπου οι μαθητές χωρίζονταν σε ακουσματικούς και μαθηματικούς. Βέβαια, καθοριστικό ρόλο σ' αυτό το σχήμα έχει ο διδάσκων καθηγητής, με τα πλεονεκτήματα και ελαττώματά του. Κακά τα ψέμματα, το να επωμισθεί κάποιος αυτόν τον ρόλο θέλει κότσια. Κατ' αρχάς θέλει επάρκεια, δεύτερον ικανότητα επικοινωνίας, τρίτον ψυχολογική αντοχή, τέταρτον αγάπη, πίστη, υπομονή και αισιοδοξία.Επειδή κανείς όμως δεν είναι τέλειος, κάποιος διαχειρίζεται ένα προτέρημα που έχει για να καλύψει τα ελαττώματά του. Η προσπαθεί να αντιστρέψει κάποιο ελάττωμα που έχει σε προτέρημα. Δύσκολη δουλειά, είναι αλήθεια και έχει να κάνει με απροσδιόριστους παράγοντες όπως είναι η εφηβική ψυχολογία, με ανεξέλεγκτες παρορμήσεις και με αδιερεύνητους συντελεστές όπως είναι η γλώσσα του σώματος, οι αντανακλαστικές κινήσεις, ο αυθορμητισμός. 
Όμως τελικά, έχει τόσες κρυμμένες δυνατότητες αυτός ο ρόλος Φαντάζομαι τον τέλειο καθηγητή. Για μένα είναι αυτός που δεν υποκρίνεται τίποτε και δεν προσχεδιάζει τίποτε. Πλήρης αυθορμητισμός.Αναπαράγει στον πίνακα διαδικασίες δόμησης λογικής σκέψης. Με ψυχραιμία, νηφαλιότητα διατυπώνει τα βήματα όχι όπως ακριβώς τα θυμάται στην τελική μορφή τους, αλλά όπως  τα θυμάται την πρώτη-πρώτη φορά που τα ανακάλυψε στην παιδική ηλικία. Πλάνες, αοριστίες, φαύλοι κύκλοι, αδιέξοδα όλα είναι χρήσιμα να διατυπωθούν όπως την πρώτη φορά, αρκεί να αντιπαρατεθούν με το σωστό τρόπο. Αυτός είναι ένας δρόμος που οδηγεί στη μάθηση.Ο δάσκαλος προσποιείται ότι είναι ο μαθητής. Προσποιείται ότι δεν ξέρει τίποτε. Και δείχνει τον δρόμο της ανακάλυψης. 
Μετά απ' αυτά παίζουν ρόλο δευτερεύοντα στοιχεία, όπως η διαχείριση του πίνακα, η αισθητική, η ευγλωττία, η ηθική που εκπέμπεται κ.λ.π. 
Όλ' αυτά τα αναφέρω επειδή ο τίτλος του μεταπτυχιακού έχει βασικό άξονα τη διδακτική. Τώρα κατά τη διάρκεια του, πραγματικά δεν μάθαμε στην πράξη πως να διδάσκουμε, αλλά πήραμε επί μέρους στοιχεία της επιστήμης της διδακτικής των Μαθηματικών, εμμέσως όμως αποκτήσαμε την πολύτιμή εμπειρία του "πως αισθάνεται κανείς καθισμένος για ώρες σ' ένα θρανίο σαν ακροατής αλλά και παρατηρητής μιας εργασίας που συνήθως την κάνει ο ίδιος". Και ήταν πολύτιμη αυτή η εμπειρία αφού έτσι ξαναείδαμε, όσοι θέλαμε τουλάχιστον, τι φαίνεται άσχημο, πόσο ρόλο παίζει η δικαιοσύνη στην αντιμετώπιση των μαθητών, πόσο σπουδαία είναι η γλώσσα του σώματος, πόσο σπουδαίο πράγμα είναι η ψυχραιμία και η πραότητα, πόσο σπουδαίο είναι να γνωρίζεις τι ακριβώς ξέρεις,  κ. ά. 
Η ίδια η διαδικασία της σχολικής διδασκαλίας εμπεριέχει φοβερούς κινδύνους και μοιάζει με μετέωρα βήματα ενός σχοινοβάτη. Οι μαθητές είναι ευαίσθητοι και ανά πάσα στιγμή στο μάθημα κρίνεται όπως τουλάχιστον νομίζουν το νοητικό επίπεδό τους, όπως και καθορίζεται η σύγκριση μεταξύ τους. Για πολλούς απ' αυτούς αυτή η διαδικασία καθίσταται τραυματική και άλλες φορές εξωτερικεύεται, άλλες φορές όμως παραμένει σιωπηλή και εκφράζεται με πλάγιους τρόπους. Στη διαδικασία αυτή παίζει βασικό ρόλο και η σχέση του καθ'ενός με τους υπόλοιπους.
Όλ' αυτά τα βιώσαμε στην πράξη κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού όντες οι ίδιοι μαθητές. Στη διάρκεια των μαθημάτων, κατά κάποιο τρόπο, επαναλήφθηκε η περίοδος της σχολικής ηλικίας. Δεν αλλάζει εύκολα ο άνθρωπος. Οι ίδιες αντιδράσεις, η ίδια ψυχολογική αντιμετώπιση, τα ίδια στερεότυπα, οι ίδιοι ανθρώπινοι τύποι : αυτός που επιβάλλεται, αυτός που επικοινωνεί, ο εσωστρεφής, ο διπλωμάτης, τα ίδια σχήματα : το πειρακτήρι μαθητής, ο αντιγραφέας, ο εξυπνάκιας. Αλλά και απ' τη μεριά του καθηγητή : ο παραδοσιακός, ο φιλικός με τους μαθητές, ο αυταρχικός, ο ανασφαλής, ο άνετος κ.λ.π.
Έτσι λοιπόν και μ' αυτό τον τρόπο είχαμε την ευκαιρία να επιστρέψουμε στην παιδική ηλικία, με τα όμορφά της, την πλάκα, την ξεγνοιασιά αλλά και τα άσχημά της, τα μαθητικά τραύματα, τα εμπόδια, τις δυσκολίες. Τι να πει κανείς. Η δουλειά μας περιέχει την αιώνια επιστροφή στην παιδική ηλικία. Απ' αυτό δεν γλυτώνουμε ποτέ !
Ο άνθρωπος συχνά έχει την τάση να ενεδύεται παραδοσιακούς ρόλους, ιδίως όταν βρίσκεται σε κλασικά σχήματα που γνωρίζει καλά. Δηλ εύκολα γίνεται μαθητής, επαναστάτης, αντιρρησίας όταν απέναντί του συναντάει αυταρχικές αυθεντίες.
Αυτό που μου έμεινε ιδιαίτερα είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει χειρότερη εμπειρία από το να δυσκολεύεσαι να συμμετέχεις κάπου όπου οι υπόλοιποι συμμετέχουν εύκολα ! Δυστυχώς το έζησα κι αυτό.
Τώρα, στο κυρίως περιεχόμενο των μαθημάτων, Τα περισσότερα μαθήματα ήταν θεωρητικά σχετικά με την επιστήμη της Διδακτικής των Μαθηματικών, Επιστημολογία, Ιστορία των Μαθηματικών, Φιλοσοφία των Μαθηματικών, Έρευνα και Στατιστική, Γνωστική Ψυχολογία.Υπήρχαν και αρκετά καθαρά Μαθηματικά. Άλγεβρα, Απειροστικός λογισμός, Γεωμετρία.
Η Διδακτική των Μαθηματικών διαμορφώθηκε στα μέσα του περασμένου αιώνα, με όρους όπως ZPD  (Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης), διδακτικό συμβόλαιο, scaffolding και δασκάλους όπως ο Vigotski, Piaget, Sfard, Papert, Duval, Sierpinsca κ.ά.
Η Επιστημολογία ξεκινάει με γενική θεωρία των επιστημών, συνεχίζει με φιλοσοφία, κυρίως φαινομενολογία και μια διαδρομή στους κυριότερους ερευνητές όπως Lacatos, Pierce, Φρόϊντενταλ.
Η ιστορία των Μαθηματικών χωρίζεται σε δύο τομείς : τα αρχαία Μαθηματικά που τα  πραγματεύεται κυρίως ο καθηγητής κ. Νεγρεπόντης και τα νεότερα Μαθηματικά. Πραγματικά εδώ κανείς μαθαίνει τι σημαίνει έρευνα, μελέτη, ανακατασκευή, εικασία, σωστή εργασία. Τα νεότερα Μαθηματικά έχουν σαν αντικείμενο τις νεότερες  Γεωμετρίες, τον Riemann, τον Klein το θεώρημα Μενελάου.
Η Φιλοσοφία των Μαθηματικών διατρέχει όλες τις θεωρίες για τα Μαθηματικά.Παρελαύνουν ονόματα όπως : Leibniz, Kant, Descartes, Cantor.
Η Έρευνα όπως και η στατιστική έχουν να κάνουν με το κομμάτι της ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας.Η Γνωστική ψυχολογία έχει σαν αντικείμενο το κομμάτι της ψυχολογίας που εξειδικεύεται στη γνώση και την μάθηση. Εδώ έχουμε όρους όπως εννοιολογική αλλαγή, θετική ενίσχυση, αρνητική ενίσχυση, εξαρτημένο ερέθισμα, γνώση, νόηση, μνήμη, μάθηση.
Αισθάνομαι πολύ τυχερός πού έζησα όλη αυτή την εμπειρία που οφείλεται κυρίως στην πρωτοβουλία του καθηγητή, ερευνητή, δάσκαλου  κ. Νεγρεπόντη αλλά και στους υπέροχους δασκάλους Λάππα, Σπύρου, Πόταρη, Ζαχαριάδη, Βασιλείου, Βοσνιάδου, Κλαουδάτο. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου