Φλυαρία για να περάσει ο χρόνος

Ο χρόνος είναι μια ψευδαίσθηση: δεν υφίσταται αλλά νομίζουμε ότι υπάρχει καθώς ο νους μας στηρίζεται στη διαδοχικότητα δηλ.πρώτα αυτό, μετά το επόμενο κ.ο.κ. δηλ. στηρίζεται σε μια άμεση αντιστοιχία με τους αριθμούς: 1,2,3,4,... ή τουλάχιστον έτσι θέλουμε να πιστεύουμε.
Ας διαβάσουμε λίγο ένα απόσπασμα από τα "άμεσα δεδομένα της συνείδησης" του Μπέρξον:

"Οταν ακολουθώ με το βλέμμα πάνω στην πλάκα του ρολογιού, την κίνηση του δείκτη που αντιστοιχεί στις ταλαντεύσεις του εκκρεμούς,δεν μετράω διάρκεια όπως νομίζεται' περιορίζομαι στην καταμέτρηση ταυτοχρονιών, πράγμα πολύ διαφορετικό εκτός από εμένα,μέσα στον χώρο, υπάρχει πάντα μια μοναδική θέση του δείκτη και του εκκρεμούς,γιατί δεν απομένει τίποτε από τις προηγούμενες θέσεις.Μέσα μου συνεχίζεται μια διαδικασία οργάνωσης η αμοιβαίας διείσδυσης των συνειδησιακών γεγονότων, που συνιστά την αληθινή διάρκεια.Επειδή ακριβώς διαρκώ μ' αυτόν τον τρόπο,φαντάζομαι εκείνο που αποκαλώ παρελθούσες ταλαντώσεις του εκκρεμούς, την ίδια στιγμή που αντιλαμβάνομαι την τωρινή ταλάντευση.Πλην όμως, άν διαγράψουμε για μια στιγμή το εγώ που σκέφτεται αυτές τις ταλαντεύσεις του εκκρεμούς, ακόμη και μια μόνο θέση του εκκρεμούς,τότε δεν υπάρχει διάρκεια.Ας διαγράψουμε, από την άλλη,το εκκρεμές και τις ταλαντεύσεις του' θα απομείνει μόνο η ετερογενής διάρκεια του εγώ, χωρίς στιγμές που είναι εξωτερικές μεταξύ τους, χωρίς σχέση με τον αριθμό."

Επομένως η διαδοχικότητα του δείκτη του ρολογιού είναι μια ψευδαίσθηση που βασίζεται στην εσωτερική διαδοχικότητα της συνείδησης και της μνήμης.
Επειδή λοιπόν ο ήλιος κινείται (μας φαίνεται ότι κινείται) και η μέρα διαδέχεται τη νύχτα, επειδή η καρδιά χτυπάει ρυθμικά (ή σχεδόν ρυθμικά), επειδή όλα κινούνται γύρω μας , επειδή όλα έχουν ένα τέλος (και κυρίως επειδή εμείς εχουμε ένα τέλος) όλα μοιάζουν να στοχεύουν σε μια κατεύθυνση και αυτή η κατεύθυνση είναι:το μέλλον , η αλλαγή, η πρόοδος, το νέο και μοιάζει λογικό αυτή η εξέλιξη να την μετράμε με 1,2,3,4 ώρες, χρόνους, αιώνες κ.λ.π.μάλιστα έχουμε εφεύρει μια καινούργια διάσταση, τη χρονική για να παρατηρούμε τα πράγματα.
Στην πραγματικότητα όμως, ισχύουν όλ' αυτά ; ή ο χρόνος είναι μια απλή σύμβαση που δίνει μια ψυχολογική θετική ενίσχυση στον άνθρωπο, τον οργανώνει πνευματικά και έχει σχέση πολύ με οικονομικές διευθετήσεις (βέλτιστης αξιοποίησης της εργασίας κ.λ.π.);
Κατ' αρχάς δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι όλα κινούνται προς κάτι θετικό, νέο, καλύτερο.Ολοι προσδοκούμε βέβαια κάτι τέτοιο, όμως από τα υπάρχοντα στοιχεία και την παρατήρηση τίποτε δεν φαίνεται να συνηγορεί ότι οδεύουμε προς ένα καλύτερο κόσμο...
Στο διάστημα τ' αστέρια γεννιώνται και κάποια στιγμή πεθαίνουν και η ύλη τους μετασχηματίζεται σ'ένα νέφος που χρησιμοποιείται για νέες γεννήσεις όπως περίπου συμβαίνει και στον άνθρωπο, όμως επειδή ο ανθρώπινος νους έχει συνείδηση αυτού του εφήμερου της ζωής, έχει αγωνία και μετράει με σπουδή τα στιγμιότυπα της ζωής του, τα παρατηρεί, τα αξιολογεί, τα θαυμάζει, τα αναστοχάζεται προσπαθώντας να δώσει ένα νόημα σ'όλ' αυτά !
Εξ'ου και η γέννηση της χρονικής διαδικασίας. Την έχει εφεύρει ο άνθρωπος, όπως το χρήμα, τη τέχνη, τη φιλοσοφία.Ο χρόνος είναι ένα κτήμα, είναι μια πολύτιμη εμπειρία, είναι η προσδοκία, είναι η απουσία ή το έντονο βάρος, είναι το τέλμα ή το ποτάμι που σε παρασέρνει,είναι αυτό που θέλουμε να είμαστε,είναι αυτό που δεν επιλέξαμε να είμαστε,είναι αυτό που χάσαμε είναι όλ'αυτά εκτός απ'αυτό που συνήθως κρίνουμε ότι είναι δηλ. το αδιάκοπο τικ-τακ του ρολογιού...
Ο Αριστοτέλης όριζε το χρόνο ως εξής:«τοῦτο γάρ ἐστιν τὸν χρόνον, ἀριθμός κινήσεως κατὰ τὸ πρότερον καὶ τὸ ὕστερον» όμως αλήθεια δεν χρειάζεται ο χρόνος στη φυσική για να μετρήσουμε μια κίνηση.Για παράδειγμα το κοντέρ του αυτοκινήτου δεν έχει ρολόϊ αλλά μετράει ταχύτητα.Μ'αυτά όλα θέλω να πω ότι ο χρόνος δεν είναι ένα μέγεθος "αντικειμενικό" που πάντοτε υπήρχε και κυλούσε με σταθερό ρυθμό, διαγράφοντας χειμώνες,καλοκαίρια,χρόνους,αιώνες αλλά είναι κάτι συμβατικό που έχει θεσπίσει ο άνθρωπος για καθαρά πρακτική χρησιμότητα.
Ο αρχαίος άνθρωπος χρειαζόταν λίγο τη μέτρηση του χρόνου στη ζωή του, για παράδειγμα έλεγε τρία μερόνυχτα ταξίδι κι εννοούσε διακόσια χιλιόμετρα.
Ας πούμε ότι είχαμε ένα τρόπο να συγκρίνουμε την ταχύτητα μιας κίνησης με την ταχύτητα του φωτός.Τότε δε θα χρειαζόταν καθόλου ο παράγοντας χρόνος.Η ας υποθέσουμε ότι ζούσαμε κάπου έγκλειστοι αποκομμένοι από καιρικά φαινόμενα και την παρουσία μέρας και νύχτας.Τότε εκεί θα μπορούσε να υπάρξει η παντοκρατορία της αυθαιρεσίας: Η διάρκεια της μέρας τη της νύχτας θα ήταν κάτι τελείως συμβατικό.Π.χ. η μέρα θα κρατούσε είκοσι ώρες και τέσσερεις ώρες η νύχτα.
Ας υποθέσουμε ότι μια μέρα σχόλης ξυπνάω στις οκτώ και απομονώνω το ρολόϊ από την κίνησή του ώστε να το ελέγχω.Μετά από μισή ώρα (σύμφωνα με το εσωτερικό μου ρολόϊ} το βάζω στις 12.00,μετά από μισή ώρα στις 11.00 και τέλος στις 10.00.Εχουν περάσει τέσσερα μισάωρα δηλ.δύο ώρες άρα είναι 10.00.Ομως έχω σπάσει τη διαδοχικότητα και τώρα αντιλαμβάνομαι το χρόνο σαν μια λογιστική πράξη.Επίσης σαν μια εμπειρία.
Δεν είναι σίγουρο ότι ο χρόνος έχει κατεύθυνση.Ολοι έχουμε ακούσει για τους προβληματισμούς της νεώτερης επιστημης σχετικά με τη διαστολή ή τη συστολή του σύμπαντος και για τις υποθέσεις που έχουν γίνει για την πιθανή ύπαρξη αρνητικού χρόνου !
Ας υποθέσουμε ότι ξαφνικά βρισκόμαστε σε μια περίεργη χώρα όπου τα ρολόγια κινούνται αντίστροφα δηλ. αριστερόστροφα και ότι δεν διαθέτουμε πυξίδα ώστε να διακρίνουμε τον βορρά από το Νότο οπότε ο ήλιος θα μπορούσε να ανατέλλει από αριστερά ή από δεξιά.
Τότε θα ήταν δυνατόν να υποθέσουμε ότι μια μυστήρια δύναμη γυρίζει το χρόνο προς τα πίσω ή ότι το μέλλον μας είναι το πρώην παρελθόν μας!!!!!Επίσης η γενικώτερη αίσθησή μας θα ήταν ότι όλα πηγαίνουν ανάποδα δηλ. ότι π.χ. τα ηλιοβασιλέματα είναι ξημερώματα και το αντίστροφο, ότι τα αυτοκίνητα πηγαίνουν προς τα πίσω,ότι το πάνω είναι κάτω κ.ο.κ.Ομως η αλήθεια θα ήταν ότι τίποτε δεν θα είχε αλλάξει από το "φυσικό" μέγεθος που ονομάζουμε χρόνο,η δική μας αίσθηση όμως θα είχε αλλάξει 100%.Αρα η κατεύθυνση του χρόνου έχει να κάνει με μια συγκεκριμένη αίσθηση που μας έχει δημιουργηθεί...για τον ορισμό του εμπρός ή του πίσω, του δεξιού ή του αριστερού.
Παρελθόν δεν υπάρχει παρά μόνο μνήμη !
Μνήμη που καταγράφει γεγονότα,πράξεις,παρατηρήσεις.Μνήμη ζωντανή και ισχυρή, ή γραπτά κείμενα, ντοκουμέντα κινηματογραφικά και διαδόσεις προφορικές.Δεν είμαστε σίγουροι για το αν ένα γεγονός έχει συμβεί ή όχι παρά μόνο αν υπάρχουν τ'αποτελέσματά του.Αν απομονώσουμε τ'αποτελέσματά του τότε είτε έχει συμβεί ένα γεγονός είτε όχι είναι το ίδιο πράγμα !Δεν αλλάζει τίποτε στον χρόνο...

Επίσης καμμία σχέση δεν έχει ο πραγματικός χρόνος με τον χρόνο που πιστεύουμε ότι περνάει.Φανταστείτε ότι είμαστε σ' έναν άλλον πλανήτη και η μέρα διαρκεί 100 γήϊνες ώρες.Τουλάχιστον στην αρχή μέχρι να συνηθίσουμε φαντάζεστε ότι θα μας φαινόταν ο χρόνος ατελείωτος. Κάποια στιγμή θα προσαρμοζόμασταν και ίσως ο χρόνος να μας φαινόταν ότι περνάει πιο γρήγορα. Ισως ακόμη να προσαρμοζόμασταν σε βραδείς ρυθμούς και να βλέπαμε π.χ. μια εικόνα το λεπτό.Ετσι δεν θα κουραζόμασταν και θα χρειαζόμασταν ύπνο μετά από 100 ώρες.Και φαντάζομαι ότι θα πεθαίναμε σε 1000 χρόνια.
Αρα ο γήϊνος χρόνος είναι μια προσαρμογή στη γήϊνη ιδιαιτερότητα.Επειδή είναι ένας ζωντανός πλανήτης με αέρα, σύννεφα, νερά, κλιματικές αλλαγές, ο άνθρωπος για να επιζήσει θα πρέπει να καταγράψει κυρίως εικόνες (συνεπώς να σκέφτεται)με ρυθμό 10 το δευτερόλεπτο,δηλ. 600 το λεπτό,36000 την ώρα. Αρα τον χρόνο τον κατανοεί αντίστροφα δηλ. με το πόσες οπτικές εντυπώσεις έχει δηλ. αν έχει 10 τότε ξέρει ότι έχει περάσει ένα δευτερόλεπτο.Γι αυτό στο μεταβατικό στάδιο ύπνου-εγρήγορσης, βλέποντας 20-30 εικόνες σε πολλές ώρες έχει την αίσθηση ότι ο χρόνος έχει περάσει γρήγορα.Το αντίστροφο συμβαίνει όμως στη διάρκεια του ονείρου όπου σε ελάχιστο χρόνο βλέπει μακροσκελείς ιστορίες...
Οι αντίστοιχοι χτύποι της καρδιάς είναι 60-70 το λεπτό, δηλ. 3600-4200 την ώρα δηλ περίπου το 1/10 των εικόνων...Αρα ο άνθρωπος προσαρμόζεται ώστε να ζει έχοντας καταγράψει οπτικές εντυπώσεις δέκα φορές περίπου περισσότερες απ'τους χτύπους της καρδιάς του.
Αυτός ακριβώς είναι ο πραγματικός χρόνος:Ο ρυθμός της καρδιάς.Και είναι 100% υποκειμενικός καθώς όπως λέει ο Heidegger ο χρόνος ταυτίζεται με το υποκείμενο και εξαρτάται πάρα πολύ από το πόσοι χτύποι απομένουν(δηλ. από το θάνατο) και από τον γρήγορο ή αργό ρυθμό των κτύπων της καρδιάς.
Αλλωστε αν καταφέρναμε να επιβραδύνουμε τον ρυθμό της καρδιάς θα ζούσαμε πολύ περισσότερα χρόνια και μία ώρα σημερινή θα μπορούσε να ήταν π.χ. ένα λεπτό...

Γι αυτό μη σας καταθλίβει το πέρασμα του χρόνου,μια απλή σύμβαση είναι και είναι απαραίτητο να το φιλοσοφήσετε λίγο ώστε να βγούν στην επιφάνεια όλες οι ψευδαισθήσεις που κρύβονται πίσω απ'αύτόν.Ολες οι προσδοκίες, τα όνειρα που πολλές φορές είναι μάταιες επιδιώξεις.Το μυστικό είναι ότι η ζωή είναι μία και ανεπανάληπτη και πολλές φορές παράλογη και προσπαθούμε να χωρέσουμε γρήγορα σ' αυτή τόσα πολλά πολλά πράγματα που δεν προλαβαίνουμε...
Ετσι κλείνοντας αυτή την ανάρτηση,θα ήθελα να χαιρετήσω το 2010 που ήταν ένας καλός χρόνος για μένα προσωπικά(άσχετα τι ήταν για την Ελλάδα) καθώς κατά τη διάρκειά του έφτιαξα αυτό το blog που μου άλλαξε τη καθημερινότητα και μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω τόσους σημαντικούς φίλους.Ηταν για μένα μια έκπληξη πόσο έναυσμα για δημιουργική δραστηριότητα αποτέλεσε όλο αυτό !
Ολη αυτή τη δουλειά λοιπόν την αφιερώνω σ' αυτούς τους φίλους τους μόνιμους και τους περαστικούς αναγνώστες που με εμπνέουν να φτιάχνω ότι μπορώ τέλος πάντων...