......

Επιβολή...

Γιατί συνδέουμε το φασισμό μόνο με τη βία ? Ο φασισμός έχει να κάνει κυρίως με κάτι εσωτερικό που παίρνει διαστάσεις και γιγαντώνεται μόνο αν υφίσταται ιεραρχία, ανταγωνιστικότητα και επιβολή προσωπικών απόψεων και αξιώσεων σε άλλα πιο «αδύνατα» άτομα ! Είναι σύγκριση ισχύος, δυνατοτήτων....Και σαν τέτοιος, εξ ορισμού είναι αντίθετος στη συνδιαλλαγή, στον κοινό τόπο, στο συμβιβασμό, στη δίκαιη μοιρασιά, στην ισορροπία. Ο φασισμός είναι έκφραση πανικού, φόβου και κατάσταση πολέμου, αγώνα για την επιβίωση !
Έχουμε βρεθεί σπάνια σε τέτοια κατάσταση πανικού : « Δεν θα το συζητήσω : Πήγαινε τώρα αμέσως ! » ¨Η σε πιο ελαφρές καταστάσεις : « Πάρε τώρα αμέσως τα χάπια σου» ή « στρίψε τώρα αμέσως δεξιά !» Όλοι το έχουμε κάνει. ¨Οταν είσαι σε κατάσταση πανικού, δεν μπορείς να συζητήσεις με τον άλλον, είσαι απλά πολύ σίγουρος ότι αυτό που νομίζεις για σωστό πρέπει να γίνει άμεσα !
Όμως όταν αυτό γίνεται καθημερινή πρακτική ? Τότε δεν μιλάμε για έκτακτη ακρότητα αλλά για μια παγιωμένη στρεβλή αντίληψη για τα πράγματα. Ο φασισμός είναι η νεύρωση της ιδεολογίας. Είναι ο πανικός στην ήρεμη καθημερινότητα...
Όλοι τον έχουμε μέσα μας. Λίγοι το παραδεχόμαστε βέβαια. Τον βλέπουμε συνέχεια σε πάρα πολλές εκδηλώσεις της ζωής :  Όταν σφυρίζουμε στον μπροστινό οδηγό για να ξεκινήσει, όταν βρίζουμε τη διπλανή γυναίκα οδηγό, όταν μια μητέρα χτυπάει και μιλάει άσχημα στα παιδιά της, όταν ο γιατρός , φέρεται άσχημα στον ασθενή του, όταν ο εργοδότης ταπεινώνει τον υπάλληλό του, όταν σε μια σχέση ο ένας θέλει να έχει τον πρώτο λόγο, όταν ο δάσκαλος μιλάει αυταρχικά στους μαθητές του.
Αλλά και σε πιο φαινομενικά ασήμαντα πράγματα. Οταν κακομεταχειριζόμαστε έναν αδύναμο και άρρωστο άνθρωπο, όταν απομονώνουμε κάποιον προβληματικό, όταν λοιδορούμε κάποιον ιδιαίτερο χαρακτήρα...
Η επιβολή βέβαια, για να μπορέσει να επιτευχθεί χρειάζεται και τη βία. Η βία κατά τη γνώμη μου είναι η αντιδιαστολή του πνεύματος. Κάποιος χτυπάει όταν νιώθει μεν ότι έχει δίκιο όμως δεν έχει άλλο τρόπο να το εκφράσει πιο πνευματικό. Ο κινηματογράφος, σαν έκφραση της ηθογραφίας μιας εποχής μας έχει δώσει τέτοια παραδείγματα. Όταν το λαϊκό παιδί στις παλιές ελληνικές ταινίες (ο Φούντας) νιώθει να εξαπατάται από μια γυναίκα τότε χτυπάει (ενίοτε και με μαχαίρι), διότι δεν έχει άλλο τρόπο να βρει το δίκιο του, δηλαδή να επιβάλλει την πρωτοκαθεδρία του άνδρα  και για να λάμψει το καθαρό πρόσωπό του στην κοινωνία που απαιτεί τιμωρία ! Ο μάγκας, το παλληκάρι της εποχής, δεν χρειάζεται να μιλάει πολύ, απλά είναι άξιος να κάνει πράγματα όπως να διατηρεί τις ιερές παραδόσεις που ήθελαν τη γυναίκα υποταγμένη ! Αυτό δεν έμπαινε σε διαδικασία συζήτησης ....Γι αυτό ο μάγκας ,έπρεπε να είναι αποφασιστικός, όμορφος, άξιος αλλά όχι διαλεκτικός και συμβιβαστικός !
Ή για να πάμε στη λογοτεχνία, πιο γοητευτικός λαϊκός ήρωας απ' τον «καπετάν Μιχάλη» του Καζαντζάκη νομίζω δεν υπάρχει. Ο συγγραφέας λοιπόν δεν είχε κανένα θέμα να  βάλει τον ήρωά του να πνίξει μια γυναίκα που μάλιστα τη θεωρεί αιτία της προδοσίας του, να κοροϊδεύει μια «αδελφή» Τούρκο και τον εκπρόσωπο της διανόησης δάσκαλο Τίτυρο. Δεν έχει επίσης κανένα πρόβλημα να τον βάζει να φτύνει ροχάλες σε απόσταση 5 μέτρων και να τρώει στην καθισιά του 2 αρνιά !
Δεν είμαι σίγουρος ότι ο Ζορμπάς αν ζούσε σήμερα δεν θα ήταν εναντίον των λαθρομεταναστών !
Στο «κουρδιστό πορτοκάλι» πάλι του Κιούμπρικ, παρακολουθούμε μια συμμορία, σε ιεραρχική μορφή που της είναι αδιάφορη η επιβολή αλλά αρέσκεται ιδιαίτερα να επιδίδεται σε πράξεις ακραίας βίας ! Βέβαια δεν υπάρχει κανένα θεωρητικό υπόβαθρο από πίσω, αντίθετα πλεονάζει η πνευματική καθυστέρηση που έχει για προκάλυμμα την 9η του Μπετόβεν !
Όπως και το περίφημο «Σαλό» του Παζολίνι μας δείχνει ακραίες μορφές υποταγής και μια λίστα από διαστροφές όπως την είχε στοιχειοθετήσει ο μαιτρ της λογοτεχνίας των παθολογικών σεξουαλικών συμπεριφορών Μαρκήσιος ντε Σαντ !
Και το ερώτημα μπαίνει για μια ακόμη φορά, «αν το αυγό γέννησε την κότα ή η κότα το αυγό», δηλαδή αν το κατά βάση σεξουαλικό ένστικτο της βίας ιδεολογικοποιείται  ή αν οι ιδέες φέρνουν μια αναστάτωση που οδηγεί σε πράξεις βίας ...Όμως το θέμα μας κυρίως δεν είναι ο επίσημος φασισμός, η πολιτική γραμμή, αλλά ο φασισμός της καθημερινότητας, της διπλανής πόρτας, αυτός που κάνει τον άνθρωπο ακόμη και τον φιλελεύθερο, τόσο σίγουρο και άνετο να ψηφίζει «χρυσή αυγή» ακόμη κι αν του λένε ότι είναι ναζιστές, δολοφόνοι, καθάρματα....
Θυμάμαι κάποτε πριν από κάποιες δεκαετίες, όταν ήμουν φοιτητής και πήγαινα στην Κρήτη στον τρύγο να βγάλω κανένα χαρτζιλίκι, τα φρικιά που μαζεύονταν στην περιοχή,συνεννοούνταν και έκαναν εμπάργκο στους αγρότες για να πετύχουν ψηλά μεροκάματα και φαγητό. Αν θυμάμαι καλά το μεροκάματο ήταν 2000 δραχμές με φαγητό, μερικοί έπαιρναν και 3000. Εκτός από φρικιά ήταν και μερικοί σκίνχεντς τους λέγαμε τότε (φασίστες κοντοκουρεμένοι δηλαδή που τους βλέπαμε σαν γραφικούς συμπαθητικούς ακίνδυνους, άλλωστε ήταν και στη μόδα οι αγκυλωτοί σταυροί που τους φόραγαν πανκιά). Θυμάμαι λοιπόν χαρακτηριστικά, το απόγευμα μετά τη δουλειά, ότι έπεφτε ξύλο σε όποιους παραβίαζαν το εμπάργκο (πρωτοστατούντων των σκίνχεντ αλλά και φρικιών) και έπαιρναν μικρότερο μεροκάματο από 2000 δραχμές. Τελικά όταν η πείνα άρχισε να θερίζει, υποχωρούσαμε σιγά-σιγά σε πιο χαμηλά μεροκάματα τα οποία έτσι κι αλλιώς τα «χτυπούσαν» Ιρακινοί και Πακιστανοί που άρχιζαν «να σκάνε μύτη». Μας έπαιρναν το ψωμί απ' το στόμα ? ¨Ηταν δυστυχισμένοι που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα και δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς ? Δεν υπάρχει απάντηση. Πάντως γεγονός είναι ότι όλοι έχουν δίκιο, όμως αυτός που νικάει πάντοτε είναι ο καπιταλισμός που εκμεταλλεύεται τις αντιθέσεις. Ο Μαρξ έλεγε ότι «η μετανάστευση είναι όπλο στα χέρια των εργοδοτών για να χτυπάνε τα μεροκάματα και ότι οι προλετάριοι έχουν χρέος να παλέψουν στην πατρίδα τους». Ομως τι θα έλεγε δεν ξέρω αν έβλεπε σήμερα πως ζουν οι άνθρωποι του τρίτου κόσμου εξαθλιωμένοι, άρρωστοι με χίλια μύρια δεινά, πολέμους, σεισμούς, δικτατορίες, Δ.Ν.Τ. ?
Θα επέμενε να μείνουν στην πατρίδα τους ?  

επιστροφή στη ζωγραφική